U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jasminke Stanojević, predsednika veća, Biserke Živanović i Spomenke Zarić, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Goran Živković, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije – Ministarstvo odbrane, koju zastupa Vojno pravobranilaštvo, Beograd, radi naknade materijalne štete, odlučujući o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž broj 4768/18 od 14.11.2018. godine, u sednici veća održanoj dana 10.07.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana revizija tuženog izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž broj 4768/18 od 14.11.2018. godine.

ODBIJA SE zahtev tužene za naknadu troškova revizijskog postupka kao neosnovan.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P broj 8999/17 od 08.02.2018. godine, stavom prvim izreke, obavezana je tužena da tužiocu, na ime naknade materijalne štete zbog izgubljene zarade, za period počev od 19.05.1992. godine do oktobra meseca 2017. godine, isplati pojedinačne mesečne iznose, sa zakonskom zateznom kamatom za svaki mesec pojedinačno, na način kako je to bliže navedeno u stavu prvom izreke. Stavom drugim izreke, obavezana je tužena da tužiocu, ubuduće, na ime mesečnog iznosa rente plaća 72.029,22 dinara, počev od 01.11.2017. godine, sa dospećem prvog u mesecu za prethodni mesec, sve dok za to budu postojali zakonski uslovi ili se odlukom suda visina rente ne izmeni na zahtev oštećenog ili štetnika, s tim da se zaostali neisplaćeni iznosi rente počev od 01.11.2017. godine isplate odjednom, u roku od 15 dana od dana prijema otpravka odluke, pod pretnjom prinudnog izvršenja. Stavom trećim izreke, obavezana je tužena da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 1.072.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od presuđenja 08.02.2018. godine pa do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž broj 4768/18 od 14.11.2018. godine, preinačena je presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P broj 8999/17 od 08.02.2018. godine, u stavu prvom izreke, tako što je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca kojim je tražio da se obaveže tužena da mu isplati na ime naknade materijalne štete – izgubljene zarade, za period počev od 19.05.1992. godine do jula 1995. godine, pojedinačne mesečne iznose, sa zakonskom zateznom kamatom za svaki mesec pojedinačno na način kako je to bliže navedeno ovim stavom izreke drugostepene odluke. Odbijena je kao neosnovana žalba tuženog i potvrđena presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P broj 8999/17 od 08.02.2018. godine, u preostalom delu stava prvog izreke, u odnosu na pojedinačne mesečne iznose sa pripadajućom kamatom, kao i u stavu drugom i trećem izreke. Stavom četvrtim izreke odbijeni su zahtevi tužioca i tužene za naknadu troškova drugostepenog postupka kao neosnovani.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, stava drugog i trećeg izreke, tužena je blagovremeno izjavila reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u granicama propisanim odredbom člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 3. ZPP („Službeni glasnik RS“ broj 72/11...55/14) pa je našao da je revizija tužene neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredbe parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema obrazloženju presude prvostepenog suda, tužilac je pre odlaska na ratište bio zaposlen kao vozač, odnosno kao transportni radnik u železari „BB“ i to sve do izbijanja ratnih sukoba na području Republike Hrvatske. Pre zasnivanja radnog odnosa završio je srednju školu za drumski saobraćaj u ... i time stekao kvalifikaciju vozača. Tokom 1991. godine, dok je bio na godišnjem odmoru, zbog dešavanja u Hrvatskoj, zaključena mu je radna knjižica dan pre nego što se vratio sa odmora, što znači da mu je radni odnos prestao 01.08.1991. godine. Tokom otpočinjanja ratnih dejstava u Hrvatskoj bio je pripadnik teritorijalne odbrane ... i tokom boravka na ratištu nije ranjavan, ali je psihički oboleo zbog svega što je tamo doživeo. Tužilac sada živi u Hrvatskoj, prijavljen je kod Zavoda za zapošljavanje kao nezaposleno lice i po tom osnovu ne prima bilo kakvu naknadu, s tim što od Centra za socijalni skrb (zaštitu) prima novčanu naknadu od 280 kuna, a od 01.11.2018. godine taj iznos je povećan na 350 kuna mesečno. Sa druge strane, u Srbiji po osnovu učešća u ratu ništa nije primao i bio je prijavljen Nacionalnoj sužbi za zapošljavanje do 2006. godine, ali se nakon toga ovoj filijali nije javljao, iz razloga što nije mogao da dolazi iz Hrvatske. Prema nalazu sudskog veštaka, kod tužioca se radi o teškom hroničnom psihijatrijskom oboljenju (dijagnoza šizofrenije F20) koja bolest je neizlečiva, može se održavati u nekoj ravnoteži i stabilnosti jedino terapijom i lekovima do kraja života, ista je napredovala u vreme ratnih aktivnosti i teških doživljaja i umanjenje, odnosno gubitak radne sposobnosti kod tužioca je u uzročno-posledičnoj vezi sa boravkom i aktivnostima na ratištu pa je tužilac nesposoban za bilo kakav posao. Takođe, prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka ekonomsko-finansijske struke, utvrđena je visina izgubljene zarade tužioca u periodu od 19.05.1992. godine, pa do oktobra meseca 2017. godine, u pojedinačnim mesečnim iznosima bliže navedenim u stavu prvom izreke prvostepene odluke, kao i visina mesečne rente.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je s pozivom na odredbu člana 195. Zakona o obligacionim odnosima našao da je tužena odgovorna za štetu koju tužilac trpi, iz kog razloga je odlučeno kao i izreci prvostepene odluke.

Stanovište prvostepenog suda u pogledu nastanka štete kod tužioca i uzročno posledične veze iste sa boravkom tužioca na ratištu, te odgovornosti tužene za ovaku pretrpljenu štetu, u celosti je prihvatio i drugostepeni sud u svojoj odluci. Međutim, ukazujući na to da je tužilac boravio na ratištu do 07.08.1995. godine, drugostepeni sud je konstatovao da tužilac pravo na izgubljenu zaradu ne može ostvariti počev od 19.05.1992. godine, već samo nakon povratka sa ratišta u kom smislu je primenom odredbe člana 390. i 394. stav 1. tačka 4. ZPP preinačio prvostepenu presudu odbivši tužbeni zahtev tužioca u delu u kom se naknada materijalne štete na ime izgubljene zarade potražuje u periodu od 19.05.1992. godine do jula 1995. godine, dok je u preostalom delu potvrdio prvostepenu presudu.

Bez uticaja su na odgovornost tuženog navodi revizije kojima ukazuje na to da tužilac nije dokazao da je otkaz dobio zbog umanjenja radne sposobnosti nastale učešćem u ratu.

Naime, kako su to nižestepeni sudovi pravilno konstatovali, radni odnos je tužiocu prestao zbog odlaska na ratište 01.08.1991. godine, kada je mobilisan kao potpuno zdrava osoba. Sa druge strane, kao posledica učešća u ratnim dešavanjima, kod tužioca je nastupilo teško hronično psihijatrijsko oboljenje – šizofrenija, koja je progradirala u vreme ratnih aktivnosti i teških doživljaja, što je sve kod tužioca dovelo do gubitka radne sposobnosti, zbog čega je tužena, u smislu odredbe člana 195. Zakona o obligacionim odnosima, u obavezi da tužiocu nadoknadi štetu, koju trpi zbog nemogućnosti ostvarivanja zarade.

Nadalje, neosnovano se navodima revizije ukazuje na to da nižestepeni sudovi nisu pravilno postupili kada su kao prosečnu zaradu prema vrsti i stepenu stručne spreme tužioca uzeli zaradu u Republici Hrvatskoj, s obzirom na to da iz utvrđenog činjeničnog stanja nesporno proističe zaključak da tužilac živi u Republici Hrvatskoj, nezavisno od toga što je državljanin Republike Srbije od 17.04.2002. godine.

Ovaj sud smatra neosnovanim revizijske navode kojma se osporava ocena prigovora zastarelosti, s obzirom na to da se, u konkretnom slučaju, prilikom ocene prigovora zastarelosti primenjuje član 377. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, koji propisuje da potraživanje naknade štete pričinjene krivičnim delom zastareva kad i krivično gonjenje za to delo. U konkretnom slučaju, šteta je prouzrokovana krivičnim delom oružane pobune iz člana 124. Krivičnog zakonika Jugoslavije, što znači da potraživanje naknade štete prouzrokovanje ovim krivičnim delom zastareva u roku od 15 godina, što je kao rok zastarelosti krivičnog gonjenja propisan za ovo delo. Kako je tužba podneta 18.04.2007. godine, a povlačenje jedinica Jugoslovenske Narodne Armije i priznanje Republike Hrvatske od strane Generalne skupštine ujedinjenih nacija se dogodilo u maju 1992. godine, to je očigledno da nije protekao pomenuti rok zastarelosti potraživanja.

Imajući sve izneto u vidu, odlučeno je kao u izreci primenom odredbe člana 414. Zakona o parničnom postupku.

Odluka kojom je odbijen zahtev tužene za naknadu troškova revizijskog postupka, doneta je iz razloga što je revizija tuženog odbijena kao neosnovana, a sve primenom odredbe člana 165. ZPP.

Predsednik veća – sudija

Jasminka Stanojević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić