Republika Srbija
VRHOVNI SUD
Rev 12915/2022
21.02.2024. godina
Beograd

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Ivane Rađenović i Vladislave Milićević, članova veća, u parnici tužilaca AA iz ... i BB iz ..., obojica sada na privremenom radu u ..., čiji je zajednički punomoćnik Goran Cvetković, advokat iz ..., protiv tuženih VV i GG, oboje iz sela ..., čiji je zajednički punomoćnik Novica Ničić, advokat iz ..., radi utvrđenja prava svojine, odlučujući o reviziji tužioca AA izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 1428/21 od 07.12.2021. godine, u sednici veća održanoj 21.02.2024. godine, doneo je

R E Š E NJ E

USVAJA SE revizija tužioca AA, UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Nišu Gž 1428/21 od 07.12.2021. godine u delu stava drugog izreke kojim je preinačena prvostepena presuda i odbijen tužbeni zahtev tužioca AA da se utvrdi prema tuženima da je on isključivi vlasnik katastarske parcele broj .. KO ..., tzv. mesto „selo kućni plac“ ukupne površine 04,27 ara koja je upisana u listu nepokretnosti broj .. KO ... i u stavu trećem izreke i predmet u tom delu vraća drugostepenom sudu na ponovno odlučivanje o žalbi.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Leskovcu P 6094/19 od 08.12.2020. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužilaca i utvrđeno prema tuženima da je tužilac AA pored već upisanog suvlasničkog udela u listu nepokretnosti broj .. za KO ... u odnosu na kp.br. .. KO ... od 13/16 idealnih delova, kao i suvlasničkog udela od 5/8 idealnih delova u odnosu na objekte postojeće na ovoj katastarskoj parceli i to objekta br. 2 – porodična stambena zgrada i objekta br. 3 – pomoćni objekat, vlasnik i na još 1/40 idealnih delova na kp.br. .. KO ... ukupne površine 6,44 ari i vlasnik na još 1/20 idealnih delova objekata postojećih na na ovoj katastarskoj parceli, i da je tužilac BB vlasnik na 1/40 idealnih delova kp.br. .. KO ... ukupne površine 6,44 ari i vlasnik na 1/20 idealnih delova objekata postojećih na ovoj katastraskoj parceli, a opisanih kao objekat br. 2 – porodična stambena zgrada i objekat br. 3 – pomoćni objekat, a koji objekti se kod SKN u Leskovcu vode u listu nepokretnosti br. .. KO ..., a što su tuženi dužni da priznaju. Stavom drugim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužioca AA i utvrđeno prema tuženima da je ovaj tužilac isključivi vlasnik kp.br. .. KO ... zv. Mesto „selo kućni plac“ ukupne površine 04,27 ari, a koja nepokretnost kod SKN u Leskovcu vodi u listu nepokretnosti br. .. KO ..., što su tuženi dužni priznati. Stavom trećim izreke, obavezani su tuženi da tužiocima solidarno naknade troškove spora od 338.675,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana padanja u docnju do konačne isplate.

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 1428/21 od 07.12.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tuženih i potvrđena prvostepena presuda u stavu prvom izreke, u delu u kome je odlučeno da je tužilac BB vlasnik na 1/40 idealnih delova kp.br. .. KO ... ukupne površine 6,44 ari i vlasnik na 1/20 idealnih delova objekata postojećih na ovoj katastraskoj parceli, a opisanih kao objekat br. 2 – porodična stambena zgrada i objekat br. 3 – pomoćni objekat, a koji objekti se kod SKN u Leskovcu vode u listu nepokretnosti br. .. KO ..., što su tuženi dužni da priznaju. Stavom drugim izreke, preinačena je prvostepena presuda u preostalom delu stava prvog izreke kojim je utvrđeno da je tužilac AA pored već upisanog suvlasničkog udela u listu nepokretnosti broj .. KO ... u odnosu na katastarsku parcelu .. od 13/16 idealnih delova, kao i suvlasničkog udela od 5/8 idealnih delova u odnosu na objekte postojeće na ovoj parceli i to objekat br. 2 – porodična stambena zgrada i objekat br. 3 – pomoćni objekat, vlasnik na još 1/40 idealnih delova kat.parcele .. KO ... ukupne površine 6,44 ari i vlasnik na još 1/20 idealnih delova objekata postojećih na ovoj katastarskoj parceli, a opisanih kao objekat br. 2 – porodična stambena zgrada i objekat br. 3 – pomoćni objekat, utoliko što se utvrđuje da je ovaj tužilac vlasnik na još 1/80 delova katastarske parcele br. .. KO ... ukupne površine 6,44 ari i vlasnik na još 1/40 idealnih delova objekata postojećih na ovoj katastarskoj parceli, a opisanih kao objekat br. 2 – porodična stambena zgrada i objekat br. 3 – pomoćni objekat, koji se vode u listu nepokretnosti br. .. KO ..., dok je preko dosuđenog, a do zatraženog udela od 1/40 delova za parcelu i preko dosuđenog do zatraženog udela od 1/20 delova na objektima, odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca AA; preinačena je prvostepena presuda i u stavu drugom izreke tako što je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca AA kojim je tražio da se utvrdi prema tuženima da je on isključivi vlasnik katastarske parcele br. .. KO ..., tzv. mesto „selo kućni plac“ ukupne površine 04,27 ara, a koja nepokretnost kod SKN u Leskovcu vodi u listu nepokretnosti br. .. KO ... . Stavom trećim izreke, preinačena je prvostepena presuda u stavu trećem izreke u pogledu odluke o troškovima postupka, tako što je određeno da svaka stranka snosi svoje troškove postpuka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu i to u preinačujućem delu iz stava drugog izreke u delu kojim je odbijen tužbeni zahtev tužioca AA u odnosu na katastarsku parcelu broj .. KO ... i u stavu trećem izreke kojim je odlučeno o troškovima postupka, ovaj tužilac je blagovremeno izjavio reviziju sa dopunom, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka učinjenih pred drugostepenim sudom i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravnosnažnu drugostepenu presudu u navedenom pobijanom delu na osnovu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11, 55/14, 87/18, 18/20 i 10/23), Vrhovni sud je našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravni prethodnici stranaka su bili DD i ĐĐ koji su imali sinove EE i VV (ovde tuženog) i ćerke ŽŽ i ZZ. Naslednici sada pok. EE su tužioci AA i BB, dok je tuženi VV sin pokojnog DD, a brat pokojnog EE (oca revidenta). Naslednica sada pok. ŽŽ (rođene ...) je njena ćerka, ovde tužena GG. DD je za života sa svojim sinom EE zaključio ugovor o doživotnom izdržavanju. Predmet ovog ugovora su bile, između ostalog, i katastarske parcele br. .. i .. KO ..., sa zgradama izgrađenim na njima. Nakon smrti oca, EE nije bio pozvan kao učesnik u ostavinskom postupku raspravljanja zaostavštine pok. DD zbog čega u tom postupku nije bio priložen ugovor o doživotnom izdržavanju i doneto je rešenje o nasleđivanju O 666/91 kojim su predmetne parcele kao DD imovina ostavljene u nasleđe njegovim zakonskim naslednicima (supruzi ĐĐ, sinovima EE i VV, ćerki ŽŽ i sinu iza pokojne ćerke ZZ - II) sa udelima od po 1/5 idealna dela, iako je ta imovina bila predmet ugovora o doživotnom izdržavanju. Zbog toga je EE podneo tužbu i pokrenuo parnični postupak radi realizacije svog prava iz ugovora o doživotnom izdržavanju i u ovom postupku je doneta presuda Opštinskog suda u Leskovcu P 1692/99 od 11.12.2000. godine kojom je EE utvrđeno pravo svojine, između ostalog, i na katastarskim parcelama broj .. i .. KO ... i obavezani su tuženi u toj parnici (ĐĐ, ŽŽ, VV i II) da predmetne parcele putem fizičke deobe ustupe EE kao tužiocu tako što će se iste izbrisati sa imena pokojnog DD (koje su ostale upisane na njegovo ime na 4/5 dela, a na preostalih 1/5 dela se upisao zakonski naslednik II) i upisati na ime EE. Između EE kao poklonodavca i njegovog sina, ovde tužioca AA kao poklonoprimca zaključen je i sudski overen ugovor o poklonu br. Ov 4519/2000 dana 15.08.2000. godine čiji je predmet bila katastarska parcela br. .. zv. mesto "selo kućni plac" ukupne površine 4,15 ari, koja se sastoji od dvorišta, kuće i zgrade i vodi se u posedovnom listu br. .. KO ... . Nakon toga su zaključili i sudski overili novi ugovor o poklonu br. Ov 929/2001 dana 21.02.2001. godine, kojim je EE kao poklonodavac, na osnovu presude Opštinskog suda u Leskovcu P 1692/99 od 11.12.2000. godine, svu imovinu stečenu ovom presudom (odnosno ugovorom o doživotnom izdržavanju) poklonio tužiocu AA, među kojim parcelama je i cela katastarska parcela br. .. . Ovako stečena prava tužilac AA je uknjižio kod nadležne službe SKN u Leskovcu, ali je ova služba izvršila pogrešan upis u odnosu na katastarsku parcelu br. .. i objektima izgrađenim na ovoj parceli, obzirom da je tužioca AA upisala tada kao jedinog vlasnika na ovoj parceli i objektima na njoj (a nije imala u vidu prava ostalih sanaslednika po rešenju o nasleđivanju). Predmetne parcele (.. i ..) su nastale 1976. godine cepanjem jedinstvene katastarske parcele br. .. na kojoj je kao vlasnik bio upisan pok. DD. On je ostao upisan i na novoformiranim parcelama .. i .. sa snimljnim i upisanim objektima. Sporna parcela br. .. nije bila predmet rešenja o nasleđivanju, ali je bila predmet utvrđenja iz presude Opštinskog suda u Leskovcu P 1692/99 od 11.12.2000. godine. Nakon smrti DD i njegove supruge ĐĐ, po pravnosnažnim rešenjima o nasleđivanju (O 666/91 i O 1832/05) i po navedenoj pravnosnažnoj presudi Opšštinskog suda u Leskovcu P 1692/99 predmetne parcele su upisane kao suvlasništvo tuženog VV u 2/16 idelanih delova i 2/8 idelanih delova na objektima postojećim na parceli .., ŽŽ u 1/16 idealnih delova i 1/8 idealnih delova na objektima postojećim na parceli .., II u 1/16 idealnih delova i 1/8 idealnih delova na objektima postojećim na parceli .. . II je svoj tada upisani suvlasnički udeo od 1/16 idelanih delova na predmetnim parcelama, priznajući ugovor o poklonu, preneo tužiocu AA, koji je pokušao kod nadležne službe SKN da izvrši ispravku upisa, ali je njegov zahtev odbačen jer se nije pojavio u postupku koji je inicirao kao podnosilac zahteva. Trenutno katastarsko stanje na katastarskim parcelama .. i .. je takvo da su upisani tužilac AA sa udelom od 13/16, tuženi VV sa udelom od 2/16 i tužena GG sa udelom od 1/16 idealnih delova, dok su objekti upisani na tužioca AA. Tokom postupka tužilac AA je tvrdio da je njegov otac EE još 1977. godine kupio od svoga oca DD katastarsku parcelu br. .. i da se na osnovu ugovora o kuporodaji njegov otac uknjižio kao vlasnik ove parcele kod nadležne službe SKN u Leskovcu, a da je upis ove parcele na imena tuženih 2014. godine izvršen očigledno bez pravnog osnova, što je prvostepeni sud utvrdio na osnovu izveštaja SKN Leskovac od 03.03.2020. godine.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je u odnosu na spornu katastarsku parcelu br. .. KO ... usvojio tužbeni zahtev tužioca AA i utvrdio da je on isključivi vlasnik ove parcele, nalazeći da je njegov otac EE ovu parcelu kupio od svoga oca DD još 1977. godine i tada se upisao kao njen isključivi vlasnik, nakon čega ju je poklonio sinu, ovde tužiocu AA, ugovorom o poklonu Ov 4519/2000 od 15.08.2000. godine. Zaključak ovog suda je da stoga ova parcela nije bila predmet rešenja o nasleđivanju nakon smrti DD, te da nije bilo pravnog osnova po kojem je nadležna služba SKN u Leskovcu 2014. godine izvršila upis prava svojine u idealnim delovima na ovoj parceli u korist tuženih.

Drugostepeni sud nije prihvatio činjenično-pravni zaključak prvostepenog suda, već je preinačio prvostepenu presudu u ovom delu i odbio tužbeni zahtev za utvrđenje isključivog prava svojine tužioca AA na katastarskoj parceli .., pozivajući se na pravilo o teretu dokazivanja. Ovaj sud smatra da tužilac AA nije dokazao posebnu imovinu svog oca, odnosno činjenicu da je njegov otac EE kupio ovu parcelu od svoga oca DD 1977. godine jer nije dostavio pisani kuporodajni ugovor na koji se poziva. Zbog toga nije mogao da stekne pravo svojine u celosti na ovoj parceli ni po osnovu kasnijeg ugovora o poklonu sa ocem kao poklonodavcem. Prema stanovištu drugostepenog suda ova parcela je bila predmet ugovora o doživotnom izdržavanju, ali ne u celosti već u udelu od ¾ idealna dela, pa je tako tužiočev otac EE mogao steći samo ¾ ove parcele(kako je po mišljenju ovog suda i utvrđeno pravnosnažnom presudom Opštinskog suda u Leskovcu P 1692/99 od 11.12.2020. godine), dok je preostalih ¼ idealnih delova ove parcele zaostavština pok. DD, zbog čega tužilac ne može biti njen isključivi vlasnik.

Po oceni Vrhovnog suda, osnovano se u reviziji ističe da je u postupku pred drugostepenim sudom učinjena bitna povreda iz člana 374. stav 1. ZPP jer je ovaj sud pogrešno primenio procesne odredbe o teretu dokazivanja iz člana 228. i 231. u vezi sa članom 8. ZPP, a što je revizijski razlog iz člana 407. stav 1. tačka 3. istog zakona.

Naime, u toku postupka, u nedostatku pisanog dokaza - ugovor o kupoprodaji parcele .. iz 1977. godine, tužilac je kao dokaz za svoje tvrdnje dostavio uverenje SKN Leskovac od 23.10.2017. godine, koje se nalazi u spisima predmeta i u kojem je, između ostalog, navedeno da se 1977. godine na osnovu ugovora o kupoprodaji Ov.br. 1371/77 od 06.03.1977. godine katastarska parcela br. .. upisuje u posedovni list br. .. KO ... na ime EE, koji je bio upisani vlasnik sve do 2000. godine kada je došlo do promene vlasništva u korist tužioca AA po osnovu ugovora o poklonu Ov.br. 4519/2000 od 15.08.2000. godine. Kako se radi o javnoj ispravi izdatoj od strane nadležnog državnog organa koji vodi evidenciju o nepokretnostima i pravima na njima, pri čemu tuženi nisu osporavali njenu sadržinu, u ovakvoj procesnoj situaciji, drugostepeni je pogrešno primenio procesno pravilo o teretu dokazivanja.

S obzirom na učinjenu bitnu povredu u postupku pred drugostepenim sudom, po oceni Vrhovnog suda za sada se ne može ispitati pravilnost primene materijalnog prava jer je i činjenično stanje nedovoljno raspravljeno i samim tim nepotpuno utvrđeno u pogledu istorijata upisa prava vlasništva na spornoj katastarskoj parceli br. .. KO ... .

Sledom navedenog, polazeći od pisanih dokaza u spisima, drugostepeni sud će u ponovnom žalbenom postupku u smislu iznetih primedbi oceniti pravilnost i potpunost činjeničnog utvrđenja iz prvostepene presude u pogledu toga kada su i koji pravni poslovi, odnosno ugovori zaključivani između pok. DD i pok. EE u pogledu sorne parcele br. .. KO ..., pa će u zavisnosti od toga pravilnom primenom materijalnog prava ponovo odlučiti o žalbi na odluku o tužbenom zahtevu tužioca AA za utvrđenje isključivog prava svojine na predmetnoj katastarskoj parceli, vodeći računa da je prvostepena presuda već jednaput bila ukidana.

Kako odluka o troškovima postupka zavisi od ishoda odluke o glavnoj stvari, to je i ona ukinuta.

Iz navedenih razloga, Vrhovni sud je primenom odredbe člana 416. stav 2. ZPP odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija
Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka
Zamenik upravitelja pisarnice
Milanka Ranković