Tužena je dala odgovor na reviziju tužioca.

Vrhovni sud je utvrdio da su revizije dozvoljene na osnovu člana 403. stav 3. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ br. 72/11 ... 10/2023), pa je primenom člana 408. ovog zakona ispitao pobijanu presudu i našao da su revizije osnovane.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, društvenom Ugostiteljskom preduzeću „Šumadija“ Velika Plana rešenjem tužene od 13.03.1968. godine dodeljene su na trajno korišćenje bez naknade kat. parc. .. od 798m2 i kat. parc. .. od 1365m2 u KO Velika Plana, radi izgradnje i proširenja parking mesta ispred hotela „Šumadija“, s tim da ovo preduzeće pribavi saglasnost o dodeli od ŽTP Beograd kao knjižnog titulara prava i neposrednog korisnika zemljišta do rasturanja pruge. Ubrzo nakon toga, ovo preduzeće je sa ŽTP Beograd zaključilo ugovor o kupoprodaji od 28.06.1968. godine kojim mu se prenosi pravo trajnog korišćenja na zemljištu kat. parc. .. površine 2971m2 i kat. parc. .. površine 15720m2, uz naknadu od 9.345,50 dinara, s ugovaranjem obaveze preduzeća sticaoca da izvrši cepanje, omeđavanje i o svom trošku ugovor sprovede u katastru i zemljišnim knjigama, uz konstataciju da se predmetne parcele nalaze na većem rastojanju o 200m od pruge Beograd - Skoplje i da nije potrebna dodatna saglasnost prenosioca korišćenja za izgradnju objekata na tim parcelama. Na ovim dvema parcelama prenetim u zk. ul .. KO Velika Plana, rešenjem Dn555/68 od 15.08.1968. godine dozvoljen je upisan prava korišćenja na UP „Šumadija“. U 1973. godini formirana je kat. parc. .. površine 13777m2 na koju se odnosi tužbeni zahtev u ovom postupku. U katastru zemljišta od izlaganja novog premera 1968. godine matična kat. parc. .. se vodila u posedovnom listu broj 366 kao društvena svojina, javni nekategorisani putevi i ulice, što je bio upis faktičkog stanja. Deobom u 1973. godini formira se kat. parc. .., za koju se navodi da odgovara delu kat. parc. .. u površini od 11131m2 (cela imala površinu 13866m2), delu kat. parc. .. u površini od 2001m2 (cela imala površinu 2372m2), kat. parc. .. u površini od 31m2 i kat. parc. .. u površini od 14m2, koje su oznake parcele imale po starom premeru. Na ovaj način, delovi dve od četiri parcela obuhvaćenih rešenjem i ugovorom iz 1968. godine, ulaze u sastav novonastale parcele, i to parcele .. ustupljene bez naknade radi proširenja hotelskog parkinga većim delom svoje površine i parcele obuhvaćene ugovorom uz naknadu .. manjim delom svoje površine. Utopljena površina ovih parcela u formiranju nove kat. par. .. iznosi ukupno 13132m2. Veštačenjem je utvrđeno da od ukupne površine kat. parc. .. koja iznosi 13777m2 javnu površinu čini ulica od 13637m2 (asfalt, trotoar i zelena površina), a ostatak parcele u državini je fizičkih lica, kao dvorišta i objekti u površini od 140m2.

Prema stanovištu nižestepenih sudova, zasnovanim na utvrđenom stanju o upisu prava korišćenja, sledu statusnih promena i sadržini svojinske transformacije, tužiocu pripada naknada u visini tržišne vrednosti nepokretnosti koja je postala dobro u opštoj upotrebi, prema upisanom udelu u pravu, kojeg je njegov prethodnik kao raniji imalac prava lišen bez sprovedenog postupka izuzimanja i isplate naknade.

Osnovano se revizijama osporava pravilnost primene materijalnog prava od strane nižestepenih sudova u pogledu zaključka o pravu i visini naknade.

Kod činjenice da je nekadašnja trasa železničke pruge koja se pominje u ugovoru i rešenju iz 1968. godine kao javno dobro pretvorena u ulicu, a imajući u vidu i svrhu ustupanja zemljišta bez naknade društvenom preduzeću „Šumadija“, kao i da je od izlaganja novog premera u 1968. godini u katastru zemljišta evidentirano za parcelu novog premera br. .. faktičko stanje - javni nekategorisani putevi i ulice, spornim se javilo pitanje da li je UP „Šumadija“ moglo steći pravo korišćenja na površini koja je utopljena u kat. parc. .., u zavisnosti od toga kada je ovo zemljište u društvenoj svojini inegrisano u javnu površinu - putevi i ulice. U katastru kao javnoj evidenciji državinskog stanja, u posedovnom listu broj 366 još u 1968. godini registrovano je faktičko stanje postojanja puteva i ulice. U aktima iz prve polovine 1968. godine o prenosu prava korišćenja društvenom preduzeću „Šumadija“ pominje se rasturanje pruge i pozicija parcela na navelikoj udaljenosti od pruge, što u sklopu svrhe ustupanja prava korišćenja otvara pitanje privođenja zemljišta nameni parking prostora društvenog preduzeća i javne površine u opštoj upotrebi od stupanja na snagu novog premera. Ove činjenice su bitne za zaključak o spornom pitanju da li je društveno preduzeće „Šumadija“ imalo pravo korišćenja na spornom zemljištu koje je ušlo u sastav novoformirane kat. parc. .. (parcela formirana u 1973. godini). Tužena negira da je takvo pravo moglo nastati i postojati nasuprot javno evidentiranom stanju upisa u katastru nepokretnoti u pl. 366 i nedozvoljenog prometa dobrima u opštoj upotrebi po članu 2. Zakona o prometu zemljišta i zgrada („Službeni list SFRJ“ br. 43/65), čemu je po uputu iz prethodne odluke drugostepenog suda pažnju trebalo posvetiti, imajući u vidu da se tužbenim zahtevom traži isplata naknade zbog lišenja prava korišćenja aktima javne vlasti bez sprovedenog postupka izuzimanja, a o lišenju prava se može govoriti samo ukoliko je ono postojalo.

Pored toga, ovaj postupak iniciran je tužbom podnetom 22.12.2017. godine od strane Akcionarskog društva za ugostiteljske usluge „Šumadija“ iz Velike Plane, nakon što je rešenjem organa tužene odbijen kao neosnovan njegov zahtev za konverziju prava korišćenja na izgrađenom građevinskom zemljištu u državnoj svojini uz naknadu, između ostalih i za kat. parc. .. koja predstavlja deo javne površine - ulice ... u centralnoj zoni Velike Plane. Gradsko građevinsko zemljište u društvenoj odnosno državnoj svojini podlegalo je posebnom režimu propisanom Zakonom o sredstvima u svojini Republike Srbije („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 53/95 ... 44/99), koji je na snazi bio u vreme privatizacije društvenog preduzeća „Šumadija“, prodajom 70% ukupnog kapitala metodom javne aukcije po zaključenom ugovoru o kupoprodaji društvenog kapitala između Agencije za privatizaciju RS i AA od 04.03.2003.godine. Tačno je da stoji zaključak o postojanju procesnih sledbeništva na strani AD „Šumadija“ Velika Plana. To, međutim, ne znači da postoji i materijalno sledbeništvo za potraživanu naknadu vrednosti zemljišta prema stanju egzistentnog upisa prava korišćenja sa udelom od 12365/13777 dela na kat. parc. .., zemljišta pod zgradom - objektom kako je u izreci prvostepene presude bliže navedeno. Zakon o privatizaciji („Službeni glasnik Republike Srbije“ br. 38/2001 sa izmenama i dopunama) propisao je u članu 10. da se postupak privatizacije - prodaje društvenog i državnog kapitala sprovodi metodom javnog tendera i javne aukcije. Izričito je propisano da predmet privatizacije ne mogu biti dobra u opštoj upotrebi kao dobra od opšteg interesa (član 3). Prodaja javnom aukcijom sprovodi se na osnovu aukcijske dokumentacije. U režimu aukcijske prodaje može se naći društvena ili državna imovina, pod uslovom da je obuhvaćena aukcijskom dokumentacijom. Navedeno se jednako odnosi i na imovinska prava ako su zasnovana ili proistekla iz dozvoljnih raspolaganja. Izneto je nalagalo da se s pažnjom ceni sporno pitanje o materijalnom sledbeništvu od kojeg zavisi odluka o tužbenom zahtevu ovde tužioca. Ovde je to ostalo upitno jer nisu utvrđene činjenice na koje je tužena ukazivala tokom postupka, a pre svega nije utvrđena činjenica kada je nastala ulica kao javna površina i dobro u opštoj upotrebi.

Imajući u vidu da je zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno, obe nižestepene presude su ukinute i predmet vraćen prvostepenom sudu koji će iznova doneti odluku u ovoj pravnoj stvari, vodeći računa o primedbama iznetim u ovoj odluci, kao i u reviziji tužene.

Iz iznetih razloga, primenom člana 416. stav 2. ZPP Vrhovni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković