U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Branislava Bosiljkovića, predsednika veća, Branke Dražić i dr Ilije Zindovića, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Kalina Vujnović advokat iz ..., protiv tuženih BB iz ... i VV iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Nebojša Avlijaš, advokat iz ..., radi utvrđivanja, odlučujući o reviziji tuženih izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 4847/21 od 11.02.2022. godine, u sednici od 02.03.2023. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženih izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 4847/21 od 11.02.2022. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Beogradu P 3216/17 od 02.06.2021. godine, koja je ispravljena rešenjem Višeg suda u Beogradu P 3216/17 od 22.11.2021. godine, stavom prvim izreke utvrđeno je da je ništav ugovor o kupoprodaji neuseljivog stana, zaključen dana 28.01.2009. godine između GG kao prodavca i tuženog BB kao kupca, koji nosi oznaku overe Četvrtog opštinskog suda u Beogradu Ov. 779/09, čiji je predmet kupoprodaja nepokretnosti – stana broj .., površine 44 m2, u stambenoj zgradi broj .. u ulici ... u Beogradu, upisanog kao poseban deo zgrade broj 1, na KP br. .. KO ... u listu nepokretnosti .. KO ..., što su tuženi dužni da priznaju i trpe. Stavom drugim izreke, utvrđeno je da je ništav ugovor o kupoprodaji stana zaključen dana 15.03.2016. godine između tuženog BB kao prodavca i tuženog VV kao kupca, overen pred javnim beležnikom Nikolom Vojnovićem pod brojem OPU: ..-2016, čiji je predmet kupoprodaja nepokretnosti – stana broj .., površine 44 m2, u stambenoj zgradi broj .., ulica ... u Beogradu, upisan kao poseban deo zgrade broj 1, na KP br. .. KO ..., u listu nepokretnosti ... KO ..., a što su tuženi dužni da priznaju i trpe. Stavom trećim izreke, obavezani su tuženi da tužiocu na ime troškova parničnog postupka solidarno isplate 296.650,00 dinara u roku od 15 dana.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 4847/21 od 11.02.2022. godine odbijena je žalba tuženih, kao neosnovana i potvrđena presuda Višeg suda u Beogradu P 3216/17 od 02.06.2021. godine, ispravljena rešenjem Višeg suda u Beogradu P 3216/17 od 22.11.2021. godine.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi su blagovremeno izjavili reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu primenom odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 18/20) i utvrdio da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona parničnom postupku, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac i pok. GG koja je preminula ...2014. godine su brat i sestra od strica. Pok. GG je bila vlasnik stana broj .. u ulici ... broj .. u Beogradu. Stan je nasledila po ostavinskom rešenju Petog opštinskog suda u Beogradu O 657/96 od 09.05.1996. godine od svog pokojnog oca, koji je predmetni stan otkupio po ugovoru o otkupu stana u društvenoj svojini od 27.01.1993. godine od prodavca „Ivo Lola Ribar“ Holding kompanija iz Beograda. GG se razbolela 2010. godine. Radila je kao ..., ali je zaradu trošila na lečenje. U predmetnom stanu je živela sa suprugom tužioca DD, a tužilac ih je redovno obilazio. Nije bilo govora da GG proda stan prvotuženom, ali je imala nameru da stan proda 2014. godine, ali ju je smrt u tome sprečila. Nakon Slavičine smrti stan je zapečaćen od strane policije, ali je prvotuženi imao ključ od predmetnog stana. Prvotuženi je navodno sa pok. GG zaključio ugovor o kupovini spornog stana koji ugovor je overen kod Četvrtog opštinskog suda u Beogradu pod brojem Ov. 779/09 dana 29.01.2009. godine. Međutim, prema izveštaju – upisniku Četvrtog opštinskog suda u Beogradu pod tim brojem je zavedena overa specijalnog punomoćja za zastupanje u sudskom postupku u predmetu finansijskog lizinga, a u knjigu overe upisano je ime ĐĐ. Prvotuženi je na osnovu takvog ugovora sa drugotuženim zaključio ugovor o kupoprodaji spornog stana dana 15.03.2016. godine, koji je overen kod notara OPU: ..- 2016 od 15.03.2016. godine. Veštačenjem od strane veštaka iz oblasti grafoskopije Radosava Svičevića utvrđeno je da sporni potpis na ugovoru o kupoprodaji neuseljivog stana koji je overen pred Četvrtim opštinskim sudom u Beogradu pod Ov. 779/09 od 28.01.2009. godine nije potpisala GG, odnosno potpis nije autentičan potpisu pokojne GG. Prilikom veštačenja korišćena je kopija naznačenog ugovora, obzirom da original nije mogao da se pronađe, niti je prvotuženi dostavio original ugovora. Takođe, u toku postupka tuženi nisu ukazali sudu pod kojim pravim brojem je izvršena overa spornog ugovora od 2009. godine.

Pri ovako utvrđenom činjeničnom stanju nižestepeni sudovi su zaključili da su ugovori ništavi i da ne proizvode pravno dejstvo. Ugovor od 28.01.2009. godine je ništav jer isti nije potpisan od strane pok. GG kao prodavca, niti je overen u sudu. Shodno tome proizilazi da ni drugi ugovor koji je zaključen 15.03.2016. godine između tuženih nije validan, tj da je isti ništav pravni posao, a shodno članu 103. stav 1. ZOO.

Pri tome, nižestepeni sudovi su odlučili da ni drugotuženi nije bio savestan prilikom zaključenja ugovora, da u ovom slučaju nije moglo da se primeni pravilo koje se odnosi na sticanje svojine na tuđoj stvari. Prvotuženi nije mogao da postane vlasnik stana na osnovu ništavog ugovora o kupoprodaji, a što je za posledicu imalo da nije mogao ni prodati stan drugotuženom, te drugotuženi nije mogao da postane vlasnik stana jer je i ugovor koji je on zaključio ništav, a njegovo zaključenje je proisteklo iz nezakonitog raspolaganja i u skladu je sa opštim načelima obligacionog prava da niko ne može preneti na drugog više prava nego što ga sam ima. Stoga su nižestepeni sudovi zaključili da su oba ugovora o prometu u smislu člana 46. i 47. ZOO ništavi.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, na pravilno utvrđeno činjeničnog stanje, pravilno je primenjeno materijalno pravo. Razloge koje daju nižestepeni sudovi u pogledu ništavosti naznačenih ugogora u svemu prihvata i Vrhovni kasacioni sud. Putem veštačenja je utvrđeno da potpis na ugovoru od 07.08.2009. godine – Ov. 779/09, nije ispisala GG, odnosno potpis nije autentičan potpisu pok. GG. Tuženi nisu dostavili original ugovora, niti su ukazali sudu pod kojim je drugim brojem izvršena overa spornog ugovora, obzirom da je iz izveštaja Četvrtog opštinskog suda u Beogradu pod Ov. br. 779/09 od 29.01.2009. godine upisano ime ĐĐ, a potpis je overen prilikom davanja specijalnog punomoćja za postupanje u sudskom postupku u predmetu finansijskog lizinga. Iz toga proizilazi pravilan zaključak da prvotuženi nije bio vlasnik stana pa isti nije mogao ni preneti pravo svojine na drugotuženog kao kupca, te da je shodno tome i ugovor OPU: ..-2016 od 15.03.2016. godine zaključen između tuženih ništav i ne proizvodi pravno dejstvo. Ne može se prihvtiti navod iz revizije da priznanica proizvodi pravno dejstvo, a ovo iz razloga što je utvrđeno da prvi ugovor koji je zaključen između navodno pokojne GG i prvotuženog je ništav i ne proizvodi pravno dejstvo. Kako prvotuženi nije bio vlasnik predmetnog stana isti nije ni mogao preneti na drugotuženog, a po principu da niko ne može preneti na drugog više prava nego što ga sam ima. U ovom slučaju se ne mogu primeniti pravila vezano za kovalidaciju ugovora o prometu nepokretnosti, jer je u toku postupka utvrđeno da je prvi ugovor iz 2009. godine ništav, što automatski inplicira i ništavost drugog ugovora. Pitanje konvalidacije ugovora se više postavlja u slučaju kada nije ispoštovana forma koju zakon propisuje, pod uslovom da su ispunjeni određeni uslovi, pa se predmetni slučaj ne može podvesti pod pravila koja regulišu konvalidaciju ugovora. Kod ništavih ugovora ne može se postavljati pitanje ocene savesnosti sticaoca, jer bi to bilo u suprotnosti sa samom suštinom ništavih ugovora. Ni ostali navodi iz revizije tuženih ne mogu dovesti do drugačije odluke suda.

Imajući u vidu sve napred izneto, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić