.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 1390/2016
29.06.2017. godina
Beograd
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Snežane Andrejević, predsednika veća, Biserke Živanović i Spomenke Zarić, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Ognjen T. Petrović, advokat iz ..., protiv tuženog Grada Kragujevca,koga zastupa Gradski javni pravobranilac Grada Kragujevca i JP ''Preduzeće za izgradnju Grada Kragujevca'' iz Kragujevca, radi naknade, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1829/15 od 11.01.2016. godine, u sednici veća održanoj 29.06.2017. godine, doneo je
R E Š E NJ E
UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1829/15 od 11.01.2016. godine i predmet VRAĆA drugostepenom sudu na ponovno suđenje.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Kragujevcu P 1192/2015 od 21.04.2015. godine, stavom prvim izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužilje, pa je obavezan tuženi Grad Kragujevac da joj na ime naknade za oduzeto zemljište – pravo korišćenja na k.p. br. ..., ul. ..., površine 0.04,68 ha, upisane kao udeo od 468/1415 u Listu nepokretnosti br. ... KO ... , isplati iznos od 702.000,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 27.09.2012. godine do isplate. Stavom drugim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila da se obaveže tuženi JP ''Preduzeće za izgradnju Grada Kragujevca'' da joj na ime naknade za oduzeto zemljište solidarno sa tuženim Gradom Kragujevcem isplati iznos od 702.000,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 09.09.2011. godine do isplate. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi Grad Kragujevac da tužilji naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 170.366,60 dinara. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužilja da tuženom JP ''Preduzeće za izgradnju Grada Kragujevca'' iz Kragujevca naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 18.860,00 dinara.
Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1829/15 od 11.01.2016. godine, delimično je usvojena žalba tuženog i preinačena je prvostepena presuda u stavu prvom i trećem izreke, tako što je obavezan tuženi Grad Kragujevac da tužilji na ime naknade za oduzeto zemljište isplati iznos od 232.179,48 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 21.04.2015. godine do isplate, dok je tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila da se obaveže da joj na ime naknade za oduzeto zemljište isplati iznos od još 469.820,52 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 27.09.2012. godine do isplate, kao i iznos kamate na dosuđeni iznos za period od 27.09.2012. godine do 21.04.2015. godine, odbijen kao neosnovan. Tuženi Grad Kragujevac je obavezan da tužilji naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 153.090,00 dinara.
Protiv pravnosnažne drugostepene presude, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju iz svih zakonom propisanih razloga i predložila da se o reviziji odlučuje u smislu člana 404. Zakona o parničnom postupku kao izuzetno dozvoljenoj.
S obzirom da su u konkretnom slučaju ispunjeni uslovi za odlučivanje o reviziji tužilje u smislu člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11, 55/14), to nema uslova za odlučivanje o reviziji kao izuzetno dozvoljenoj.
Ispitujući pobijanu presudu u smislu odredbe člana 408. u vezi sa članom 403. stav 2 tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11, 55/14), koji se primenjuje na osnovu odredbe člana 506. stav 2. tog zakona, Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija tužilje osnovana.
Prema obrazloženju pobijane odluke, tužilja je kao pravni sledbenik pok. BB biv. iz ..., upisana kao nosilac prava korišćenja u delu od 468/1415 na k.p.br. ..., objektu izgrađenom bez dozvole za gradnju, odn. ... ulica, na kojoj državnoj svojini (upisana kao svojina Republike Srbije) je kao držalac sa udelom 1/1 upisan Grad Kragujevac, a sve upisano u list nepokretnosti br. ... KO ... . Rešenjem Narodnog odbora sreza gružanskog od 14.05.1949. godine po predmetu eksproprijacije zemljišta u ... za izgradnju puta u korist države FNRJ, a za potrebe sela ..., eksproprisano je 0.05 ha od k.p. br. ... u vlasništvu VV, pradede tužilje, a kome je kao vlasniku isplaćena naknada u državnim obveznicama. Iz nalaza i mišljenja veštaka geometra proizilazi da se prema izvršenoj identifikaciji deo k.p. br. ... KO ... u površini od 0.04,68 ha, koji nije bio predmet prethodne eksproprijacije (koja je prema sadašnjem stanju u katastru podeljena na više malih parcela sa novim brojem) utopio u novonastalu predmetnu k.p. br. ... koja na terenu predstavlja ... ulicu sa svim komunalijama i infrastrukturom.
Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da je tuženi Grad Kragujevac, kao korisnik eksproprijacije, u obavezi da tužilji saglasno odredbi člana 72. stav 2. Zakona o eksproprijaciji isplati naknadu za eksproprisanu nepokretnost, prema tržišnoj ceni zemljišta koja je procenjena od strane nadležnog organa tokom postupka, i to u visini koju prvostepeni sud određuje srazmerno površini cele predmetne parcele, a drugostepeni sud srazmerno idealnom delu na kome je tužilja uknjižena kao sukorisnik te parcele.
Osnovano se navodima revizije tužilje ukazuje da je zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno.
Prema odredbi člana 72. stav 1. Zakona o eskproprijaciji, postupak po predlogu za eksproprijaciju koji nije pravnosnažno okončan do dana stupanja na snagu ovog zakona okončaće se po propisima koji su važili do dana stupanja na snagu ovog zakona, osim u slučajevima kada postupak eksproprijacije nije pravnosnažno okončan, a u pitanju su poslovni i stambeni objekti, dok je prema stavu 2. tog člana propisano da će se postupak određivanja naknade za eksproprisanu nepokretnost u kome do dana stupanja na snagu ovog zakona nije zaključen sporazum o naknadi, odnosno nije doneta pravnosnažna sudska odluka okončati po odredbama ovog zakona.
Odredbom člana 42. stav 1. Zakona o ekaproprijaciji, propisano je da se naknada za eksproprisano poljoprivredno zemljište i građevinsko zemljište određuje u novcu prema tržišnoj ceni takvog zemljišta, ako zakonom nije drugačije propisano, dok je stavom 2. određeno da procenu tržišne cene iz stava 1. ovog člana vrši organ nadležan za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava nepokretnosti.
Prema odredbi člana 189. stav 2. Zakona o obligacionim odnosima visina naknade štete se određuje prema cenama u vreme donošenja sudske odluke.
Naime, kada je u pitanju ograničenje prava na imovinu neophodno je u svakom konkretnom slučaju voditi računa o postojanju pravične ravnoteže između opšteg, javnog i privatnog interesa, a sama faktička eksproprijacija, kada je oduzimanje ili ograničenje prava na nepokretnosti izvršeno bez sprovedenog postupka eksproprijacije, zaštićena je pravom na tržišnu naknadu bez obzira što nije vođen postupak, odnosno ne postoji formalna odluka o oduzimanju, odnosno ograničenju imovine. Kod utvrđenog da je na predmetnoj parceli, koja po obliku predstavlja državnu svojinu, Grad Kragujevac upisan kao držalac sa udelom 1/1, to je propušteno da se, nakon što se prethodno nesumnjivo utvrdi u kom idealnom delu tužilja ima pravo korišćenja, visina naknade koja pripada tužilji odredi u visini tržišne vrednosti zemljišta, prema cenama u vreme donošenja sudske odluke (stvarna šteta). Ovo posebno imajući u vidu da se u konkretnom slučaju pravična ravnoteža između interesa tužilje čije je pravo korišćenja oduzeto i javnog interesa može uspostaviti samo ukoliko utvrđena naknada predstavlja tržišnu naknadu. Organ nadležan za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na nepokretnostima saglasno odredbi člana 42. Zakona o eksproprijaciji vrši procenu tržišne cene za eksproprijaciju konkretne nepokretnosti, između ostalog, i na osnovu Pravilnika o načinu utvrđivanja osnovice poreza na imovinu i na prava na nepokretnostima, s tim da nije isključena mogućnost da se na okolnost visine tržišne naknade odredi veštačenje ili izvedu drugi predloženi dokazi, budući da sudovi u tom postupku nisu isključivo vezani procenom poreske uprave. Pri tome, nižestepeni sudovi nisu imali u vidu autentično tumačenje odredbe člana 1. Zakona o eksproprijaciji prema kojoj se nepokretnosti mogu eksproprisati ili se svojina na njima može ograničiti samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne, ta odredba se odnosi i primenjuje samo na nepokretnosti koje su eksproprisane ili je svojina na njima ograničena u postupku i na način koji je propisan Zakonom o eksproprijaciji, a u slučajevima kada je oduzimanje ili ograničenje prava na nepokretnosti izvršeno bez sprovedenog postupka eksproprijacije na iste se ne primenjuju odredbe Zakona o eksproprijaciji.
U ponovnom postupku drugostepeni sud će, imajući u vidu iznete primedbe, pribaviti od Poreske uprave nov, obrazložen izveštaj o procenjenoj tržišnoj vrednosti nepokretnosti, vodeći računa da se visina naknade utvrđuje prema cenama u vreme presuđenja i pravilnom primenom materijalnog prava doneti pravilnu i zakonitu odluku.
Ukinuta je i odluka o troškovima postupka jer zavisi od konačnog ishoda spora.
Iz navedenih razloga Vrhovni kasacioni sud je na osnovu odredbe člana 416. stav 2. Zakona o parničnom postupku, ukinuo drugostepenu presudu i predmet vratio tom sudu na ponovno suđenje.
Predsednik veća - sudija
Snežana Andrejević,s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
