Tuženi je podneo odgovor na reviziju.

Revizija je dozvoljena po odredbi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 10/23), pa je Vrhovni sud ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. tog zakona i utvrdio da je revizija neosnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, između stranaka, u obrnutim procesnim ulogama, povodom neizmirenog potraživanja tuženog prema tužiocu vođene su dve parnice, okončane pravnosnažnim presudama. Prvom presudom od 15.07.1994. godine tužilac je obavezan da tuženom isplati 6.410 nemačkih maraka, po kojoj obavezi nije postupio. Zbog devalvacije obaveze po toj presudi, po novoj tužbi tuženog presudom od 20.02.2006. godine tužilac je obavezan da tuženom na ime neosnovanog obogaćenja plati 452.931,08 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 25.01.2004. godine do isplate, kao i da mu nadoknadi parnične troškove od 161.062,52 dinara. Tuženi je na osnovu presude od 20.02.2006. godine, kao izvršne isprave, 20.09.2007. godine pokrenuo izvršni postupak, u kome je prinuda sprovedena obustavom 2/3 dela penzije tužioca zaključno sa 2016. godinom, kada je postupak obustavljen. Tužbeni zahtev za vraćanje stečenog bez osnova, u visini razlike obračunate kamate po konformnoj metodi i primenom prostog procentnog računa na iznos glavnog duga po pravnosnažnim presudama od 15.07.1994. godine i 20.06.2006. godine, tužilac zasniva na odluci Ustavnog suda Uz 82/2009 od 12.07.2012. godine („Službeni glasnik RS“ br. 73 od 27.07.2012. godine), kojom je utvrđeno da odredba člana 3. stav 1. Zakona o visini stope zatezne kamate („Službeni list SRJ“ broj 9/01) u delu koji glasi: „primenom konformne metode“ nije u saglasnosti sa Ustavom.

Prvostepeni sud, na osnovu odredbi članova 58. i 60. Zakona o Ustavnom sudu, nalazi da u konkretnom slučaju, kada izvršenje nije bilo okončano do dana objavljivanja odluke Ustavnog suda u „Službenom glasniku RS“, nije postojao osnov za naplatu potraživanja u visini iznosa koji se dobija konformnom metodom obračuna zakonske zatezne kamate, pa obavezuje tuženog da tužiocu isplati sporni iznos na osnovu odredbi članova 210. i 214. Zakona o obligacionim odnosima.

Drugostepeni sud nalazi da je prvostepeni sud pogrešno primenio merodavno materijalno pravo, kao posledicu propusta primene odredbi člana 61. Zakona o Ustavnom sudu („Službeni glasnik RS“ br. 109/2007 ... 20/2023). Ovim članom zakona predviđeno je da svako kome je povređeno pravo konačnim i pravnosnažnim pojedinačnim aktom donetim na osnovu zakona ili drugog opšteg akta, za koji je odlukom Ustavnog suda utvrđeno da nije u saglasnosti sa Ustavom, opšteprihvaćenim pravilima međunarodnog prava, potvrđenim međunarodnim ugovorima ili zakonom, ima pravo da traži od nadležnog organa izmenu tog akta, u skladu sa pravilima postupka u kome je pojedinačni akt donet (stav 1.). Predlog za izmenu konačnog ili pravnosnažnog pojedinačnog akta donetog na osnovu zakona ili drugog opšteg akta, za koji je odlukom Ustavnog suda utvrđeno da nije u saglasnosti sa Ustavom, opšteprihvaćenim pravilima međunarodnog prava, potvrđenim međunarodnim ugovorima ili zakonom, može se podneti u roku od šest meseci od dana objavljivanja odluke u „Službenom glasniku RS“, ako od dostavljanja pojedinačnog akta do podnošenja predloga ili inicijative za pokretanje postupka nije proteklo više od dve godine. U konkretnom slučaju, tužilac nije iskoristio napred navedenu mogućnost, u izvršnom postupku sprovedena je pravnosnažna presuda koja nije izmenjena, pa nisu ispunjeni uslovi za primenu odredbi člana 210. Zakona o obligacionim odnosima.

Po stanovištu Vrhovnog suda, pravilno je drugostepeni sud primenio materijalno pravo, kada je našao da nema uslova za primenu instituta sticanja bez osnova, čija pravila su sadržana u odredbama članova 210. – 219. Zakona o obligacionim odnosima.

Tužilac obaveze po izvršnim presudama od 15.07.1994. godine i 20.02.2006. godine nije dobrovoljno ispunio, tuženi je radi namirenja obaveze tužioca o kojoj je odlučeno presudom od 20.02.2006. godine vodio sudski izvršni postupak, u kome je njegovo potraživanje namireno 2016. godine. Tužilac nije pružio podatke da je u toku sprovođenja izvršnog postupka izvršeno razgraničenje i novi obračun kamate po izvršnoj ispravi u tom postupku, presudi koja je doneta 20.02.2006. godine i glasi na glavnicu od 452.931,08 dinara i zakonsku zateznu kamatu na taj iznos počev od 25.01.2004. godine do isplate. Po pravnom shvatanju Vrhovnog kasacionog suda, usvojenom na sednici 02.04.2013. godine, izvršni sud je dužan da sprovede izvršenje onako kako glasi izvršna isprava; ako je izvršna isprava doneta primenom neustavnog propisa, izvršni sud će izvršenje (ako je započeto sprovođenje) delimično ili u celini obustaviti i to po službenoj dužnosti, bez prigovora dužnika; ako izvršna isprava glasi na novčani iznos u kome je glavnici pripisana dospela kamata obračunata konformnom metodom po zakonu koji je u tom delu proglašen neustavnim, sud će po službenoj dužnosti izvršiti razgraničenje i novi obračun kamate izvršiti tako što će do 03.03.2001. godine primeniti konformni metod, od tada do 17.05.2011. godine metod prostog interesnog računa, a od tada pa nadalje po odredbama člana 2. i 3. Zakona o visini stope zatezne kamate. U konkretnom slučaju, tuženi je bio u docnji sa isplatom glavnog duga koji je glasio na stranu valutu u dinarskoj protivvrednosti počev od 1994. godine, izvršni postupak vođen je radi naplate potraživanja glavnice u dinarima sa zakonskom zateznom kamatom od 25.01.2004. godine, a sporno potraživanje je razlika u visini obračunate kamate primenom konformne metode i metode prostog interesnog računa na glavnice po obe presude za ceo period docnje tužioca.

Iz priloženog rešenja Višeg suda u Kragujevcu Gž 1690/14 od 27.10.2014. godine, sledi da je predlog tužioca za ponavljanje parničnog postupka u kome je doneta izvršna isprava (presuda Opštinskog suda u Kragujevcu P 965/98 od 20.02.2006. godine) pravnosnažno odbačen, iz razloga što je protekao rok od dve godine od dostavljanja drugostepene presude ( presude Okružnog suda u Kragujevcu Gž 2118/06 od 29.12.2006) do podnošenja inicijative za utvrđenje neustavnosti odredbe člana 3. stav 1. Zakona o visini stope zatezne kamate. Naime, drugostepena presuda dostavljena je tužiocu 02.03.2007. godine, a prva inicijativa Ustavnom sudu podneta je nakon isteka roka od dve godine 22.04.2009. godine, pa ne postoje uslovi predviđeni članom 61. stav 2. Zakona o Ustavnom sudu za izmenu pravnosnažne presude, kao izvršne isprave na osnovu koje je sud sproveo prinudnu naplatu.

Kada ne postoje zakonom predviđeni uslovi za izmenu pravnosnažne presude na osnovu koje je sproveden izvršni postupak, a tuženom u sudskom postupku prinudne naplate namireno potraživanje po izvršnoj presudi od 20.02.2006. godine, koja je doneta šest godina pre odluke Ustavnog suda od 12.07.2012. godine (a ne i presudi od 15.07.1994. godine), tuženi nema obavezu isplate spornog iznosa po obračunu koji obuhvata ceo period docnje tužioca na dugovane iznose glavnica za period od 1994. godine zaključno sa 2016. godinom.

Iz iznetih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u stavu prvom izreke.

Navodi odgovora na reviziju nisu bili potrebni za donošenje odluke ovog suda, pa je na osnovu odredbi članova 165. stav 1. i 154. ZPP odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Jelica Bojanić Kerkez,s.r.

Za tačnost otpravka

zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković