Rešenjem Višeg suda u Beogradu Gž 9393/21 od 31.03.2022. godine, stavom prvim izreke, odbijena je žalba protivnika predlagača i prvostepeno rešenje potvrđeno u stavu prvom izreke, u delu kojim je predlagačima priznata naknada za navedeno eksproprisano zemljište. Stavom drugim izreke, prvostepeno rešenje preinačeno je u delu stava prvog i stavu drugom izreke, u delu u kome je određena visina naknade, pa je protivnik predlagača obavezan da na ime naknade za eksproprisano zemljište isplati predlagačima i to: AA na ime 2/4 idealnih delova 131.250,00 dinara, a BB i VV, za po ¼ idealnog dela po 65.626,00 dinara, odnosno ukupno 262.500,00 dinara, sve sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do isplate. Stavom trećim izreke, preinačena je odluka o troškovima postupka iz stava trećeg izreke prvostepenog rešenja, tako što je protivnik predlagača obavezan da predlagačima na ime troškova parničnog postupka isplati 404.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti odluke do isplate.

Protiv rešenja donetog u drugom stepenu predlagači su blagovremeno izjavili reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu odluku primenom člana 408. i 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, u vezi sa članom 420. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...10/23), i članom 30. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku i utvrdio da je revizija predlagača osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, rešenjem Gradske Opštine Grocka, Odeljenje za opštu upravu i imovinskopravne poslove I-12 broj 465-68/2015 od 23.06.2015. godine, od ranijih suvlasnika, ovde predlagača, GG sa udelom od 2/4, BB i VV sa udelima od po 1/4, eksproprisane su u korist Grada Beograda, radi izgradnje postrojenja za upravljanje otpadom, sanacije i proširenja deponije „Vinča“, kp br. .., njiva pete klase, površine 1400 m2 i kp br. .., njiva pete klase, površine 1225 m2, obe upisane u LN .. KO Vinča. Javni interes za izgradnju navedenog postrojenja utvrđen je Planom detaljne regulacije i rešenjem Vlade Republike Srbije broj 465-13403/2014 od 30.10.2014. godine, izmenjenim rešenjem Vlade RS broj 465-1425/2014 od 14.11.2014. godine. Pravnosnažnim rešenjem Prvog osnovnog suda u Beogradu O broj 2232/16 od 26.04.2016. godine utvrđena je zaostavština iza pokojnog GG, bivšeg iz ..., koju između ostalog, čini novčana naknada prema pravnosnažnom rešenju Odeljenja za opštu upravu i imovinskopravne poslove uprave Gradske Opštine Grocka od 23.06.2015. godine. Za zakonske naslednike na utvrđenoj zaostavštini oglašen je AA, praunuk ostavioca. Predlagači i protivnik predlagača nisu zaključili sporazum o naknadi pred nadležnim organom uprave, pa su spisi predmeta upućeni sudu radi donošenja odluke o visini naknade za oduzeto zemljište. Prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka građevinske struke od 06.12.2016. godine i njegovom izjašnjenju na ročištima od 17.03.2017. godine i 21.09.2020. godine, tržišna vrednost za predmetne nepokretnosti iznosi 1.648,07 dinara po m2, s obzirom da se radi o građevinskom zemljištu u šestoj zoni. Po nalazu veštaka, tržišna vrednost zasnovana na komparativnom principu procene 1m2 za predmetne parcele ukupne površine od 2625 m2 na dan veštačenja iznosi 4.326.183,75 dinara. Prema podacima Poreske uprave, Sektor za izdvojene aktivnosti Odseka za kontrolu Zvezdara – Grocka broj 464- 390/2020 od 10.06.2020. godine i 28.09.2020. godine, tržišna vrednost predmetnih nepokretnosti iznosi 100,00 dinara po 1m2, odnosno za predmetne parcele tržišna vrednost ukupno iznosi 262.500,00 dinara.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio zahtev predlagača i obavezao protivnika predlagača da predlagačima na ime naknade za eksproprisano zemljište isplati srazmeran deo od iznosa od 4.326.183,75 dinara (u visini tržišne vrednosti prema nalazu i mišljenju veštaka za građevinsko zemljište) sa zakonskom zateznom kamatom od 23.12.2020. godine. Međutim, drugostepeni sud je delimično preinačio prvostepeno rešenje i obavezao protivnika predlagača da na ime naknade za eksproprisano zemljište predlagačima isplati ukupno 262.500,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do isplate (u visini tržišne vrednosti prema izveštaju Poreske uprave za poljoprivredno zemljište), ocenivši da su predmetne katastarske parcele u trenutku ekproprijacije po kulturi predstavljale poljoprivredno zemljište.

Vrhovni sud nalazi da su osnovani revizijski navodi predlagača, kojima se ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Odredbom člana 42. stav 1. Zakona o eksproprijaciji („Službeni glasnik RS“, broj 53/19, „Službeni glasnik SRJ“, broj 16/01 i „Službeni glasnik RS“, broj 23/01...55/13), propisano je da se naknada za eksproprisano poljoprivredno i građevinsko zemljište određuje u novcu prema tržišnoj ceni takvog zemljišta, ako zakonom nije drugačije propisano, dok je stavom 2. istog člana propisano da procenu tržišne cene iz stava 1. ovog člana vrši organ nadležan za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na nepokretnostima.

Saglasno navedenom, visina naknade za eksproprisano poljoprivredno i građevinsko zemljište utvrđuje se prema tržišnoj vrednosti oduzetog zemljišta koju, između ostalog, određuje i karakter tog zemljišta, kvalitet, klasa, mesto nalaženja, udaljenost, odnosno blizina naseljenog mesta i asfaltnog puta, postojanje i udaljenost infrastrukturne instalacije i drugih korektivnih faktora koji utiču na tržišnu vrednost nepokretnosti. Vrednost nepokretnosti određuje se prema tržišnoj ceni u vreme utvrđivanja visine naknade, odnosno u vreme donošenja odluke o naknadi. Procenu tržišne cene daje nadležni organ za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na promet nepokretnosti, odnosno Poreska uprava. Međutim, Zakon o eksproprijaciji ne isključuje utvrđivanje visine tržišne vrednosti eksproprisanih nepokretnosti veštačenjem u vanparničnom postupku, kada se visina naknade utvrđuje ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka odgovarajuće struke, kojom prilikom utvrđivanje tržišne vrednosti uzima u obzir sve relevantne parametre i korektivne faktore.

Imajući u vidu navedeno, po oceni Vrhovnog suda, pogrešan je zaključak drugostepenog suda da se u konkretnom slučaju ima prihvatiti procena Poreske uprave. Naime, Poreska uprava vrši samo procenu tržišne vrednosti nepokretnosti, što predstavlja najniži iznos naknade za eksproprisanu nepokretnost, a ne određuje njenu tržišnu cenu na osnovu kriterijuma od kojih zavisi tržišna cena eksproprisanog zemljišta. Pogrešan je zaključak drugostepenog suda da se u konkretnom slučaju radi o poljoprivrednom zemljištu, a ne o građevinskom zemljištu, budući da je rešenjem Odeljenja za opštu upravu i imovinskopravne poslove uprave Gradske Opštine Grocka broj 465-68/2015 od 23.06.2015. godine, od predlagača eksproprisana kp br. .., površine 1400 m2 i kp br. .., površine 1225 m2, obe upisane u LN .. KO Vinča, u korist protivnika predlagača, radi izgradnje postrojenja za upravljanje otpadom, sanacije i proširenja deponije „Vinča“, na osnovu Plana detaljne regulacije i rešenja Vlade Republike Srbije broj 465-13403/2014 od 30.10.2014. godine, izmenjenog rešenjem Vlade RS broj 465-1425/2014 od 14.11.2014. godine u utvrđivanju javnog interesa za eskproprijaciju, donetim pre rešenja o eksproprijaciji pa kako su navedne parcele eksproprisane za potrebe izgradnje, one predstavljaju građevinsko zemljište, kako to pravilno zaključuje prvostepeni sud.

Imajući u vidu izneto, Vrhovni sud je ocenio da je prvostepenim rešenjem pravilno određena naknada za eksproprisanu nepokretnost, nakon što je prvostepeni sud, uz pravilnu primenu materijalnog prava, utvrdio da predlagači imaju pravo na naknadu za eksproprisanu nepokretnost kao građevinsko zemljište, čija visina je utvrđena ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka, prema parametrima bliže navedenim u nalazu i mišljenju, te da na ovako dosuđenu naknadu predlagači imaju pravo na zakonsku zateznu kamatu od 23.12.2020. godine, u smislu člana 277. Zakona o obligacionim odnosima. Pravilna je odluka prvostepenog suda o troškovima parničnog postupka, jer je doneta primenom odredbi člana 153. ZPP.

Kako je pobijanom odlukom, pogrešnom primenom materijalnog prava preinačeno prvostepeno rešenje, Vrhovni sud je, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP, odlučio kao u stavu prvom izreke.

Kako su predlagači uspeli u postupku po reviziji, to im na osnovu člana 153. i 154. ZPP, pripadaju i opredeljeni troškovi ovog postupka, u visini od 67.500,00 dinara, za sastav revizije od strane advokata, na osnovu AT koja važi u vreme donošenja odluke.

Na osnovu iznetog, primenom člana 165. stav 2. ZPP, Vrhovni sud je odlučio kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća – sudija

Jelica Bojanić Kerkez s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić