OBAVEZUJE SE tužilac da tuženom na ime troškova postupka po pravnim lekovima isplati iznos od 54.000,00 dinara, u roku od 15 dana, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 210/2022 od 17.10.2022. godine, stavom prvim izreke, usvojen je nepresuđeni deo tužbenog zahteva. Stavovima drugim i trećim izreke usvojen je tužbeni zahtev o glavnoj stvari sadržine kao u izreci ove presude, a stavovima četvrtim i petim izreke obavezan je tuženi da tužiocu isplati novčane iznose kao u izreci ove presude, na osnovu troškova pribavljanja pismene dokumentacije za potrebe postupka i parničnih troškova.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 3140/22 od 12.01.2023. godine žalba tuženog je odbijena i navedena prvostepena presuda potvrđena, te je odbijen zahtev tuženog za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi je blagovremeno izjavio reviziju, u smislu člana 404. ZPP.

Vrhovni sud je ocenio da o spornom pravnom pitanju postoji potreba ujednačavanja sudske prakse, pa je odlučio kao u stavu prvom izreke na osnovu člana 404. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br.72/11 ... 10/23).

Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. ZPP, Vrhovni sud je utvrdio da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Predmet spora je isplata tržišne naknade zbog povrede prava na mirno uživanje nepokretne imovine, uz istovremeni upis prava javne svojine tuženog Grada na delu nepokretnosti u svojini tužioca, za koji se zahteva isplata naknade.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, roditelji tužioca su oko 1960. godine stekli pravo korišćenja na parceli poljoprivrednog zemljišta broj .., površine 86a 64m2 u KO Novi Sad III, koje pravo je konvertovano u svojinu rešenjem nadležnog upravnog organa od 23.03.2004. godine na osnovu člana 79. Zakona o planiranju i izgradnji. Roditelji tužioca su u periodu od 1996. do 1998. godine prodavali trećim fizičkim licima u prirodi formirane placeve, a po zaključenim ugovorima idealne delove ove parcele u svrhu izgradnje objekata, na osnovu parcelacije koju su sami izvršili. Tužilac, kao naslednik roditelja prodao je nakon njihove smrti još jedan plac 2021. godine. U svrhu uređenja imovinskopravnih odnosa nastalih prodajom placeva, izvršena je deoba parcele broj .., pa su u javnoj evidenciji upisane parcele pod brojevima od .. do .. . Po stanju lista nepokretnosti br. .. Novi Sad III izdatog dana 10.09.2019. godine, tužilac je na parcelama koje su predmet ove parnice br. .. od 6a 29m2, br.. .. od 4a 59 m2, br. .. od 3a 00m2 i br. .. od 1a 19m2, bio upisan kao suvlasnik 58087/173280 delova, da bi nakon zaključenog sudskog poravnanja sa ostalim suvlasnicima dana 25.01.2021. godine postao suvlasnik parcele .. površine 629m2 u delu 534/629, parcele broj .. površine 459 u celosti, parcele br. .. površine 300m2 u delu 289/300 i parcele broj .. površine 119m2 u celosti. Katastarske parcele br. .. i .. KO Novi Sad III, se kao samostalne i formirane parcele za namenu javne površine – deo regulacije ulice prvi put pojavljuju u Planu detaljne regulacije Malog Beograda – Velikog rita 2 u Novom Sadu, objavljenom u „Službenom listu Grada Novog Sada“ br.5/09, a parcele br. .. i .. u Planu detaljne regulacije Malog Beograda – Velikog rita 2 u Novom Sadu, objavljenom u „Službenom listu Grada Novog Sada“ br.53/16 i 30/18. Parcele br. .. i .. su predviđeni za javnu površinu – novoplaniranu ulicu, a parcele br. .. i .. za javnu površinu – regulaciju ulica … i … . Parcela broj .. od 629m2 faktički je privedena planiranoj nameni u površini od 534m2, parcela broj .. od 459m2 faktički je privedena planiranoj nameni u površini od 432m2, parcela br. .. površine 300m2 faktički je privedena planiranoj nameni u površini od 281m2, a parcela br. .. od 119m2 faktički je privedena planiranoj nameni u celosti. U toku postupka pravnosnažnim delom presude Višeg suda u Novom Sadu P 263/2021 od 09.03.2022. godine tuženi je obavezan da tužiocu na ime tržišne naknade za označenu imovinu, koja je faktički privedena planiranoj nameni isplati iznos od 8.407.200,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom, te je tuženi obavezan da o svom trošku na ovom delu parcela u javnoj evideniji nepokretnosti izvrši upis javne svojine. Pobijanom presudom odlučeno o preostalom delu tužbenog zahteva, koji se odnosi na delove katastarskih parcela br. .. površine 27m2 iskazane u razlomku kao 27/459 delova i parcele br. .. površine 18m2 iskazane u razlomku kao 18/300 delova. Po činjeničnom utvrđenju spornu površinu parcele .. koristi vlasnik susedne parcele .. kao deo svog ograđenog dvorišta, a spornu poršinu parcele .. koriste kao delove svojih ograđenih dvorišta vlasnici nelegalno sagrađenih objekata na parcelama broj .. i .. u ulici … . Prema stanju upisa u listu nepokretnosti br. .. KO Novi Sad III od 14.10.2022. godine tužilac je upisan kao suvlasnik parcela koje se kao ograđene koriste od strane trećih lica, u čiju korist je njima raspolagano. Tužilac je suvlasnik parcele .. površine 468m2 u delu 58087/173280, parcele br. .. površine 470m2 u delu 58087/173280 i parcele br. .. površine 435m2 u delu 58087/173280, dok su kao ostali suvlasnici parcela upisana fizička lica, čija imena i suvlasnički razmer su utvrđeni prvostepenom presudom. Prema upisu u katastru nepokretnosi na parceli br. .. postoji upisan objekat – porodična stambena zgrada u ulici … broj .., objekat izgrađen bez odobrenja za gradnju čiji vlasnik odnosno držalac nije utvrđen, a kao datum upisa stoji 04.10.2012. godine. Na parceli broj .. postoji upisan objekat porodična stambena zgrada u ulici … broj .., kao objekat je izgrađen bez odobrenja za gradnju i čiji vlasnik, odnosno držalac nije utvrđen, a kao datum upisa naveden je 28.10.2008. godine. Na parceli broj .. površine 435m2 nisu evidentirani izgrađeni objekti. Tržišna vrednost 1m2 zemljišta na ovom lokalitetu je 6.200,00 dinara, što za ukupnu preostalu spornu površinu od 45m2 predstavlja iznos od 279.000,00 dinara, koji je tužiocu dosuđen pobijanom presudom.

Na osnovu ovako utvrđenih činjenica, kada je izostao postupak eksproprijacije spornih nepokretnosti, nižestepeni sudovi su usvojili postavljeni tužbeni zahtev u delu koji se odnosi na realni deo nepokretnosti koji je u posedu trećih lica, iz razloga što je tužilac onemogućen u vršenju svog prava svojine na način kako to želi, odnosno prava raspolaganja u spornom delu. Odluke nižestepenih sudova kao merodavni materijalnopravni okvir navode pravo na imovinu koje je garantovano članom 1. Protokola broj 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i članovima 58. i 194. Ustava Republike Srbije, te odredbe članova 3, 4. i 8. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa i člana 10. stav 2. Zakona o javnoj svojini. Prvostepeni sud konstatuje da tuženi sa polazištem na planske akte u svakom momentu može da uzurpira imovinu tužioca, što pravni položaj tužioca čini nesigurnim. Drugostepeni sud, uz razloge prvostepenog suda dodaje i da lišavanje imovine bez isplate novčanog iznosa koji odražava vrednost svojine predstavlja neopravdano mešanje javne vlasti i vodi povredi prava na imovinu.

Po oceni Vrhovnog suda, nižestepeni sudovi pravilno nalaze da je za sporni odnos relevantno materijalno pravo sadržano u označenom međunarodnom pravnom aktu, Ustavu i zakonskim odredbama kojima se štiti pravo na mirno uživanje imovine. Međutim, ovo pravo nije pravilno primenjeno u konkretnom slučaju.

Činjenično je razjašnjeno da su pravni prethodnici tužioca faktički parcelisali poljoprivredno zemljište i prodavali ga u svrhu gradnje kao placeve u vremenskom periodu od 1996. i 1998. godine, kada je zemljište bilo u društvenoj svojini a oni upisani kao njegovi korisnici. Na osnovu ovog teretnog raspolaganja sticaoci su ograđivali realne delove kupljenih nepokretnosti, te na njima nelegalno gradili objekte. Radi usaglašavanja pravnog sa faktičkim stanjem prvi planski akt javne vlasti za parcelu br. .. donet je 2009. godine, a za parcelu .. tek 2014. godine. Tužilac je naknadno izršenom parcelacijom, odnosno na osnovu poravnanja od 25.03.2021. godine u postupku deobe imovinske zajednice sa licima kojima su njegovi pravni prethodnici prodali placeve ishodovao upis svog suvlasništva na parceli br. .. na 534/629 dela i parceli br. .. na 289/300 dela, a i dalje je upisan kao suvlasnik 58087/1732280 delova parcela .., .. i .. koje su u faktičkom posedu lica kojima su placevi prodati, a koja su na njima nelegalno izgradila objekte.

Prema iznetom, sporni delovi parcela bili su predmet teretnog raspolaganja pravnog prethodnika tužioca, pa su po tom pravnom osnovu u faktičkom posedu trećih lica. Tuženi donošenjem planskih akata, kojima je naknadno predvideo usaglašavanje pravnog stanja sa faktičkim koje je zasnovano radnjama pravnih prethodnika tužioca ni na koji način tužioca nije lišio svojine, niti ga ograničio u ovom pravu. Proizilazi da tuženi ne stoji u materijalnopravnom odnosu sa tužiocem u vezi spornog pravnog odnosa, pa je tužbeni zahtev zbog nedostatka pasivne legitimacije odbijen kao neosnovan.

Iz iznetih razloga, odluka u stavu drugom izreke doneta je na osnovu člana 416. stav 1. ZPP.

Na osnovu odredbi članova 165. stavova 1. i 2, 153. stav 2. i 154. ZPP odlučeno je u delu stava drugog i stavu trećem o troškovima celog postupka, koje troškove po članu 150. stav 1. ZPP čine i pretprocesni izdaci, za pribavljanje dokumentacije potrebne za vođenje parnice. Ove izdatke po utvrđenju prvostepenog suda tužilac je imao u iznosu od 17.880,00 dinara. Pošto je tužilac postigao uspeh u parnici sa pretežnim delom postavljenog zahteva o kome je odlučeno pravnosnažnim delom presude prvostepenog suda od 09.03.2022. godine, po oceni revizijskog suda tuženi je u obavezi da mu nadoknadi sve opravdane troškove do tog momenta, ali ne i troškove koji su nastali u ponovljenom prvostepenom postupku koji je za rezultat imao donošenje prvostepene presude od 17.10.2022. godine, potvrđene pobijanom drugostepenom presudom.

Dosuđeni iznos tužiocu od 434.486,00 dinara čine, osim pretprocesnog troška od 17.880,00 dinara, nagrada za sastav tužbe i podneska kojim je preinačen tužbeni zahtev u iznosu od po 30.000,00 dinara, zastupanja na tri održana ročišta u iznosu od po 31.500,00 dinara, troškovi veštačenja u iznosima od 35.645,00 dinara i 43.300,00 dinara, te sudske takse na tužbu u iznosu od 90.830,20 dinara i presudu u iznosu od 92.231,00 dinara.

Tuženom su dosuđeni opravdani troškovi po pravnim lekovima u iznosu od 54.000,00 dinara, koji čine nagrada za sastav dve žalbe i revizije u iznosu od po 18.000,00 dinara.

Predsednik veća – sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić