Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 2913/22 od 17.01.2023. godine, prvim stavom izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužilje i potvrđena presuda Osnovnog suda u Požarevcu P 4203/21 od 18.08.2022. godine u delu trećeg stava izreke kojim je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev za utvrđenje prema pravnim sledbenicima pokojnog ŽŽ, bivšeg iz ..., tužiljinog prava svojine na 440m² površine katastarske parcele broj .. potrebnih za redovnu upotrebu zgrade i stana u merama i granicama kako je to navedeno u tom delu izreke prvostepene presude, koja bi momentom pravnosnažnosti bila osnov za uknjižbu tužiljinog prava svojine na 7817/24700 delova zgrade broj 1 upisane u list nepokretnosti .. KO Požarevac. Drugim stavom izreke, prvostepena presuda je preinačena u preostalom delu trećeg stava izreke, kao i u četvrtom i petom stavu izreke, tako što je prema pravnim sledbenicima pokojnog ŽŽ, bivšeg iz ..., tuženima VV i GG, utvrđeno tužiljino vanknjižno pravo svojine posebnog dela zgrade broj 1 u Požarevcu, ... , stojeće na kp. br. .. površine 17,58 ari – stana u prizemlju, bruto površine 78,17m², sa spratnom sobom površine 12,41m², upisane u list nepokretnosti .. KO Požarevac i obavezani su tuženi BB, VV, GG, DD, ĐĐ i Republika Srbija da tužilji naknade parnične troškove u iznosu od 126.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi DD i Republika Srbija blagovremeno su izjavili revizije zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pobijanu presudu primenom člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... sa izmenama i dopunama), Vrhovni sud je našao da revizije nisu osnovane.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, sedamdesetih godina prošlog veka tužilja je sa svojom sestrom ZZ od prodavca ŽŽ, pravnog prethodnika tuženih VV i GG, kupila deo od 1750m² katastarske parcele .. KO Požarevac. Ugovor o kupoprodaji sa prodavcem zaključila je samo tužiljina sestra ZZ, majka tuženog DD, upisanog korisnika navedene katastarske parcele sa 440/1758 idealnih delova. Po obavljenoj kupoprodaji, tužilja i ZZ su se dogovorile sa sestrom II da na tom zemljištu sagrade kuću, sa čijom izgradnjom je započeto 1976. godine. Tokom 1977. i 1978. godine središnji deo kuće je za II zidao njihov otac, ali je zbog nesuglasica sa ocem II odustala od dalje gradnje i svoj deo je 1980. godine za cenu od 14.000 nemačkih maraka prodala tužilji. Buduću gradnju su finansirale tužilja, kojoj je bio namenjen desni deo kuće i ZZ, kojoj je pripao levi deo objekta, koji sada ima oblik ćiriličnog slova P.

Na osnovu vansudskog poravnanja zaključenog dana 25.08.1981. godine tužilja je desni deo kuće ustupila svom bratu, tuženom BB. Svaki od navedena tri dela zgrade, prema nalazu veštaka građevinske struke, predstavlja zasebnu funkcionalnu celinu, odnosno predstavlja tri posebna stana sa samostalnim ulazima. Tužilja koristi srednji deo bruto površine 78,17m² sa nadzidanom sobom površine 12,41m² (deo zgrade pod B u nalazu veštaka), tuženi BB koristi desni deo zgrade bruto površine 119,88m² (u nalazu veštaka označen slovom A), a tuženi DD koristi levi deo objekta bruto površine 183,49m² (u nalazu veštaka označen slovom C).

Objekat je u celini zidan bez građevinske dozvole, a postupak ozakonjenja njegove gradnje pokrenut od strane tuženog DD, kome je majka ZZ 1966. godine poklonila levi deo objekta, prekinut je rešenjem Grada Požarevca – Odeljenja za urbanizam i građevinske poslove – Odsek za ozakonjenje objekata, donetim pod brojem 04-35-1988/2010 od 15.10.2021. godine, do pravnosnažnog rešenja imovinskopravnih odnosa između podnosioca zahteva, tužilje i tuženog BB.

U listu nepokretnosti broj .. KO Požarevac katastarska parcela .. uknjižena je kao gradsko građevinsko zemljište u državnoj svojini tužene Republike Srbije, a kao korisnici su uknjiženi ŽŽ (čiji su pravni sledbenici tuženi VV i GG) sa 607/1758 idealnih delova, tužena EE sa 281/1758 idealnih delova i tuženi DD sa 440/1758 idealnih delova, dok je tuženi ĐĐ uknjižen kao suvlasnik sa 430/1758 idealnih delova.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je tužbeni zahtev odbio u celosti sa obrazloženjem da za sticanje svojine na zemljištu nema osnova, jer je ugovor o kupoprodaji sa ŽŽ zaključila tužiljina sestra ZZ, a da nisu ispunjeni ni uslovi za sticanje svojine na objektu održajem u smislu člana 28. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, jer se ne može smatrati da je tužilja opravdano verovala da je kupoprodajom realizovanom između ZZ i ŽŽ ona mogla postati vlasnica predmetne katastarske parcele. Za sticanjem svojine ulaganjem ličnih sredstava u gradnju središnjeg dela, koji tužilja koristi, nema osnova, jer je taj deo zgrade bio namenjen sestri II, koja je posle nesuglasica sa ocem objekat prodala tužilji.

Drugostepeni sud je odluku o odbijanju tužbenog zahteva za utvrđenje prava svojine na katastarskoj parceli potvrdio da obrazloženjem da je prema nalazu veštaka površina od 440m² celina namenjena vlasnicima svakog od navedena tri dela stambenog objekta i da je nije moguće deliti, a odluku o odbijanju tužbenog zahteva za utvrđenje prava svojine na opisanom objektu je preinačio i utvrdio tužiljino vlasništvo na stambenoj jedinici čiji je ona držalac i korisnik. U obrazloženju je naveo da iz utvrđenog činjeničnog stanja sledi da je tužilja sa sestrom II učestvovala i u gradnji predmetnog dela objekta koji je 1980. godine od II kupila za 14.000 DEM, da taj stambeni prostor nesmetano drži i koristi, te da je pravo svojine na istom stekla shodno članu 21. u vezi sa članom 20. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa kako na osnovu gradnje tako i na osnovu održaja u smislu člana 28. stav 2. istog zakona, jer je po isplati kupoprodajne cene i uvođenju u posed od strane II ona savesni držalac spornog dela zgrade.

Prema stanovištu Vrhovnog suda, revizijom pobijana presuda je doneta uz pravilnu primenu materijalnog prava.

Članom 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa propisano je da fizička i pravna lica mogu imati prava svojine na pokretnim i nepokretnim stvarima, članom 21. propisano je da se svojina po samom zakonu stiče stvaranjem nove stvari, spajanjem, mešanjem, građenjem na tuđem zemljištu, odvajanjem plodova, održajem, sticanjem svojine od nevlasnika, okupacijom i u drugim slučajevima određenim zakonom, članom 28. stav 2. propisano je da savesni i zakoniti držalac nepokretne stvari na koju drugi ima pravo svojine stiče pravo svojine na tu stvar održajem protekom 10 godina, dok je stavom 4. istog člana propisano da savesni držalac nepokretne stvari na koju drugi ima pravo svojine pravo svojine na tu stvar stiče održajem protekom 20 godina, dok je članom 72. stav 3. Zakona propisano da se savesnost državine pretpostavlja.

Na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja nesumnjivo sledi da je gradnja zgrade kao celine na zemljištu kupljenom sredstvima tužilje i njene sestre ZZ finansirana sredstvima tužilje i ZZ, za čije je potrebe i potrebe tuženog DD započeta gradnja levog dela objekta (celina označena slovom C) koji je on koristio sa svojom majkom do njene smrti 1979. godine. Tužilja je deo kupljen od II 1980. godine koristila neprekidno i u tome je niko nije uznemiravao. Saglasno tome, pravilan je zaključak drugostepenog suda da je na predmetnom delu, čiju funkcionalnu celinu kojoj se pristupa iz tužiljinog dela zgrade čini i dograđena soba površine 12,41m², tužilja vlasnica po oba osnova razmatrana od strane drugostepenog suda – po osnovu ulaganja sopstvenih sredstava i po osnovu održaja, kao orginarnih načina sticanja svojine na osnovu samog zakona.

Iz navedenih razloga, bez uticaja na pravilnost revizijom pobijane odluke su navodi tuženog DD da u tužbi nije naveden osnov sticanja, jer sud istaknutim osnovom potraživanja nije vezan već o osnovanosti opredeljenog potraživanja odlučuje primenom relevantnih materijalnopravnih odredbi na konkretno utvrđeno činjenično stanje.

Neosnovano je i revizijsko ukazivanje da predmetni deo zgrade presudom nije dovoljno identifikovan, što dovodi u sumnju mogućnost njenog izvršenja. Provedenim građevinskim veštačenjem i izjašnjenjem veštaka po primedbama stranaka, deo zgrade na kome je utvrđeno tužiljino vanknjižno pravo svojine identifikovan je katastarskim oznakama i površinom parcele na kojoj je građen, svojim položajem u prizemlju zgrade sa spratnom sobom i navedenom površinom oba dela, listom nepokretnosti u koji je upisan i adresom na kojoj je lociran, te je drugostepena presuda valjana izvršna isprava u smislu člana 41. stav 1. tačka 1. Zakona o izvršenju i obezbeđenju.

Neosnovani su i revizijski navodi tužene Republike Srbije, jer njena pasivna legitimacija sledi iz njenog katastarskog statusa titulara javne svojine na predmetnoj katastarskoj parceli koja predstavlja gradsko građevinsko zemljište.

Na osnovu izloženog, shodno članu 414. stav 1. ZPP odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Jelica Bojanić Kerkez,s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković