Protiv navedene pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužena je blagovremeno izjavila reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilac je podneo odgovor na reviziju zahtevajući naknadu troškova sastava ovog odgovora.

Ispitujući pravilnost pobijane presude na osnovu člana 408. ZPP („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11, 55/14, ... 10/23) Vrhovni sud je našao da je revizija osnovana.

Donošenjem pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Nije osnovan revizijski navod da je donošenjem pobijane presude učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi člana 8. ZPP jer je činjenično stanje ono koje je utvrđeno prvostepenom presudom.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju Skupština opštine Smederevska Palanka je na osnovu odluke donete na svojoj petoj sednici, donela rešenje br. 01- 7970/1-66 od 21.09.1966. godine o prenosu prava korišćenja poslovnih zgrada i poslovnih prostorija kojim je Opštinskom komitetu Saveza komunista, Opštinskom odboru Socijalističkog saveza, Opštinskom komitetu Saveza omladine i Opštinskom sindikalnom veću, prenela po deo poslovne zgrade u ulici ... broj .. (sada ulica ...) koja se prema tadašnjem starom premeru nalazila na katastarskoj parceli broj .. površine 8,25 ari. Prema sadašnjem premeru taj deo odgovara katastarskoj parceli .. površine 2,95 ari koja je upisana u LN. br. .. KO ... . U ovom listu nepokretnosti kao vlasnik zemljišta i poslovne zgrade upisana je tužena Republika Srbija, oblik svojine javna svojina, a prema podacima o objektu konstatovano je da se radi o zgradi za koju nije poznata namena - objekat izgrađen pre donošenja propisa o izgradnji objekata. Prema uverenju o zemljišno-knjižnom stanju za navedenu katastarsku parcelu, ona je u zemljišnim knjigama upisana 1937. godine i to u zk. ul. br. ... kao vlasništvo AA iz ..., a na osnovu tapije prema rešenju DN br. 1430/40 kao suvlasnici sa udelima od po ½ upisani su supružnici BB i VV rođena ... iz ... . Polovina navedene katastarske parcele i objekta je prema rešenju DN br. 73/46 i zaključka o konfiskaciji KON br. 82/45 od 22.02.1946. godine upisana je na FNRJ i to udeo VV, a prema rešenju DN br. 166/52 konfiskovan je i udeo BB, te je dozvoljena uknjižba u korist društvene svojine sa ukupnim udelom od 1/1. Na osnovu rešenja Opštinskog suda u Smederevskoj Palanci DN br. 626/90 po zahtevu OJP u postupku sprovođenja rešenja SO Smederevska Palanka od 21.09.1966. godine, uverenja Opštinskog geodetskog ureda Smederevska Palanka od 27.09.1990. godine i sporazuma Ov. br. 1392/90 od 22.06.1990. godine, kao nosioci prava korišćenja na navedenoj poslovnoj zgradi uknjiženi su Opštinska organizacija Socijalističkog saveza Palanke sa udelom od 56/505, Opštinska organizacija Saveza komunista Palanke sa udelom od 345/505, Opštinska organizacija Saveza sindikata Palanka sa udelom od 77/505 i Saveza socijalističke omladine Palanka sa udelom od 27/505. Odlukom 200 br. 1588 od 12.07.1990. godine donetoj na dvanaestom vanrednom kongresu Saveza komunista Srbije odlučeno je da se ujedinjuju Savez komunista Srbije i Socijalistički savez radnog naroda Srbije i da se osniva Socijalistička partija Srbije, koja je rešenjem Republičkog sekretarijata za pravosuđe i upravu SRS od 21.08.1990. godine upisana u registar političkih organizacija sa danom 27.07.1990. godine sa sedištem u Beogradu. Nakon toga je na osnovu odluke Predsedništva Opštinske organizacije Saveza komunista i Opštinske organizacije Socijalističkog saveza radnog naroda Smederevska Palanka od 21.08.1990. godine, rešenjem Opštinskog suda u Smederevskoj Palanci DN br. 44/92 od 17.01.1992. godine uknjiženo pravo trajnog korišćenja predmetne zgrade u korist Opštinske organizacije Socijalističke partije Srbije iz Smederevske Palanke sa udelom od 401/505. Rešenjem istog suda DN br. 1286/92 od 26.10.1992. godine izvršena je ispravka prethodnog rešenja, tako što je umesto upisanog prava trajnog korišćenja na ovoj zgradi sa udelom od 401/505 u korist tužioca upisano pravo svojine sa istim udelom. Rešenjem toga suda DN br. 972/02 od 03.12.2002. godine na ovoj napokretnosti je umesto Opštinskog odbora Socijalističke partije Srbije Smederevska Palanka upisano vlasništvo Republike Srbije. Formiranjem katastra nepokretnosti predmetna zgrada i ostatak ove parcele, koju sada predstavlja katastarska parcela br. .. površine 2,95 ari (295m2) upisana je kao vlasništvo Republike Srbije u privremeni LN. .. . Spiskom promena broj 987/2016 i1366/2018 Služba za katastar nepokretnosti Smederevska Palanka je po zahtevu Republičke direkcije za imovinu za upis prava javne svojine upisala u novi LN. br. .. KO ... pravo javne svojine na predmetnom objektu i katastarskoj parceli br. .. u korist Republike Srbije. Na osnovu nalaza i mišljenja sudskog veštaka građevinske struke u vezi sa predmetnom zgradom koja se nalazi u ulici ... broj .. na katastarskoj parceli .. utvrđeno je da se radi o objektu spratnosti PO+Pr+2 i da predmetni deo čini udeo od 401/505. Utvrđeno je da je tužilac i dalje držalac ove zgrade u tom udelu. Tužba u ovoj pravnoj stvari podneta je 22.10.2021. godine.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da je tužilac preko svojih pravnih prethodnika opštinskih organizacija Saveza komunista i Socijalističkog saveza u neprekidnoj i savesnoj državini predmetne zgrade počev od 21.09.1966. godine, nakon što mu je rešenjem SO Smederevska Palanka preneto pravo korišćenja ove zgrade u ulici ... broj .. (sada ulica ...). Tužilac je potom 1992. godine upisan u zemljišne knjige prvo kao nosilac prava korišćenja iste, a kasnije i kao njen vlasnik, pa su sledom toga ocenili da je tužilac po osnovu redovnog održaja na osnovu zakonite i savesne državine od preko 10 godina, računajući počev od 1992. godine pa do dana podnošenja tužbe u ovoj pravnoj stvari, stekao pravo svojine na predmetnoj nepokretnosti na osnovu člana 28. stav 2. Zakona o osnovima svojinsko-pravnim odnosima. Smatrali su da je tužilac pravo svojine stekao i savesnom državinom počev od 1966. godine na osnovu vanrednog održaja od preko 20 godina na osnovu stava 4. citirane zakonske odredbe, a u koje vreme se uračunava i vreme njegovih pravnih prethodnika u smislu člana 30. stav 2. istog zakona. Pritom su našli da je obzirom na utvrđeno činjenično stanje tužiočeva državina navedene nepokretnosti savesna na osnovu člana 72. stav 2. citiranog zakona. Zato je usvojen tužbeni zahtev i utvrđeno da je tužilac titular prava svojine na navedenoj zgradi u utvrđenom obimu udela.

U pogledu prava korišćenja navedene katastarske parcele br. .. (površine 295m2) na kojoj se predmetna zgrada nalazi, prvostepeni sud je zaključio da tužiocu pripada traženo pravo korišćenja iste na osnovu odredbi članova 18. stav 1. i 19. tada važećeg Zakona o gradskom građevinskom zemljištu, a drugostepeni sud je prihvatio ovo stanovište.

Donoseći odluke u ovoj pravnoj stvari, nižestepeni sudovi su takođe cenili okolnost što je na zahtev Direkcije za imovinu RS rešenjem Opštinskog suda u Smederevskoj Palanci DN br. 972/2002 od 03.12.2002. godine izvršena promena upisa prava svojine navedene nepokretnosti u korist tužene na osnovu članova 13. i 14. Zakona o finansiranju političkih stranaka („Službeni list SRJ“ 73/2000) i zauzeli stanovište da je taj upis formalan i bez uticaja na drugačiju odluku u ovoj pravnoj stvari. Sa argumentacijom da je odredbom člana 13. stav 1. navedenog zakona propisano da imovina koja je bila na upravljanju, korišćenju i raspolaganju Saveza komunista Jugoslavije, Socijalističkog saveza radnog naroda Jugoslavije i Saveza socijalističke omladine Jugoslavije, a koju su činili objekti, poslovni prostor i drugo, predstavlja svojinu Savezne Republike Jugoslavije. Odredbom člana 14. stav 1. istog zakona je propisano da su ništavi ugovori, odluke i drugi akti kojima je imovina iz člana 13. ovog zakona preneta sa navedenih političkih organizacija na druga pravna lica, saglasno čemu prema stavu 2. istog člana, SRJ ima pravo da kod nadležnih organa traži brisanje prava svojine ili drugog stvarnog prava stečenog suprotno stavu 1. ovog člana, kao i predaju nepokretnosti na kojima su pravo korišćenja imale ove društveno-političke organizacije. Stavom 3. istog člana je propisano da se primenom stava 2. iste odredbe ne može dirati u prava koja su stekli savesni sticaoci i treća savesna lica.

Sledom toga su zaključili da u konkretnom slučaju predmetnom zgradom nije upravljao, koristio je ili imao pravo raspolaganja Savez komunista Jugoslavije, Socijalistički savez radnog naroda Jugoslavije, niti Savez socijalističke omladine Jugoslavije, da bi tužena mogla biti njen vlasnik kao pravni sledbenik imovine SRJ u smislu odredbe člana 13. istog zakona, a na osnovu koje je izvršena izmena upisa prava vlasništva na spornoj nepokretnosti u korist tužene. S obzirom na to da iz priloženih isprava proizlazi da je ova imovina pripadala područnim jedinicama pravnih prethodnika tužioca u Smederevskoj Palanci, koji su shodno odredbama svojih statuta predstavljali samostalne organizacije, zbog čega tužilac ima pravni osnov za utvrđenje prava svojine na navedenoj zgradi.

Po stanovištu Vrhovnog suda, iako je tačan činjenični zaključak nižestepenih sudova da je predmetni deo zgrade u udelu od 401/505 delova prenet na korišćenje opštinskim organizacijama pravnih prethodnika tužioca (Opštinskom komitetu Saveza komunista i Opštinskom odboru Socijalističkog saveza, obe u Smederevskoj Palanci) a ne Savezu komunista niti Socijalističkom savezu radnog naroda, ne može se prihvatiti njihovo pravno stanovište da je izvršeni upis prava svojine u javnoj knjizi u korist tužene na osnovu odredbi članova 13. i 14. Zakona o finansiranju političkih stranaka bez pravnog značaja. Ovo s toga što je prenos prava korišćenja na predmetnoj zgradi (u utvrđenim udelima), u korist navedenih opštihskih organizacija učinjenih rešenjem SO Smederevska Palanka od 21.09.1966. godine, (na osnovu kojeg su se i uknjižili kao nosioci prava korišćenja na delovima predmetne zgrade) koje po svojoj suštini predstavlja jednostrani akt jedinice lokalne samouprave i bezteretni pravni posao. Ovo rešenje svakako ne predstavlja ugovor koji je zaključen u pismenoj formi da bi ispunjavao uslove za prenos prava korišćenja ili prava svojine na zgradi ili zemljištu prema članu 9. tada važećeg Zakona o prometu zemljišta i zgrade („Službeni list SFRJ“ broj 43/65 i 57/65) kao neophodnog uslova za sticanje prava korišćenja ili prava svojine na nepokretnosti. Zbog toga pravni prethodnici tužioca nisu zakoniti i savesni sticaoci predmetne nepokretnosti u odnosu na koje se primenom člana 14. stav 3. Zakona o finansiranju političkih stranaka ne bi moglo dirati u njihova stečena prava.

Pored toga, zauzeto pravno stanovište nižestepenih sudova se ne može prihvatiti zato što je navedenim rešenjem SO Smederevska Palanka od 21.09.1966. godine kao što se to osnovano ističe u reviziji, pravnim prethodnicima tužioca preneto samo pravo korišćenja navedene zgrade, a nije mu preneto pravo svojine i to je učinjeno u vreme kada je predmetna nepokretnosti predstavljala društvenu svojinu. Na imovini u društvenoj svojini se nije moglo steći pravo svojine održajem sve do 04.07.1996. godine kada je stupio na snagu Zakon o izmenama i dopunama Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa („Službeni list SRJ“ br. 29/96 od 26.06.1996. godine) kojim je brisan član 29. ovog zakona. Od tada pa do 03.12.2002. godine kada je prema rešenju DN br. 972/2002 tužena upisana kao vlasnik predmetne zgrade, očigledno nije prošao rok od 10 godina zakonite i savesne državine potreban za redovni održaj na osnovu člana 28. stav 2. citiranog zakona, niti 20 godina savesne državine u smislu stava 4. istog člana. Tužilac je svakako počev od tada, od tog upisa u javne knjige, nesavestan držalac predmetne nepokretnosti u smislu člana 72. stav 2. istog zakona, budući da se zbog načela javnosti iz člana 62. stav 2. Zakona o državnom premeru i katastru („Službeni glasnik Republike Srbije“ br. 72/09 ... 41/18) niko ne može pozivati na to da mu podaci upisani u katastru nepokretnosti nisu bili poznati ili nisu mogli biti poznati, niti to može dokazivati, kao i zbog načela pouzdanja iz člana 63. istog zakona, da su podaci o nepokretnostima upisani u katastar nepokretnosti, istiniti i pouzdani i da niko ne može snositi štetne posledice zbog tog pouzdanja.

Po stanovištu Vrhovnog suda, kako pravni prethodnici tužioca nikada nisu imali pravo svojine na predmetnoj zgradi, onda ni tužilac nije mogao da steći pravo korišćenja navedene katastarske parcele kao zemljišta na kome se ona nalazi u smislu članova 18. i 19. tada važećeg Zakona o građevinskom zemljištu na koje se pozivaju nižestepeni sudovi. Naprotiv, pravnim prethodnicima tužioca je preneto samo pravo korišćenja predmetne zgrade (u utvrđenim udelima) i zbog toga tužilac neosnovano pretenduje na pravo korišćenja ovog zemljišta. Po nalaženju ovog suda, pravilo da vlasniku zgrde pripada i pravo korišćenja zemljišta na kojem se zgrada nalazi i koje služi za njenu upotrebu važi samo pod pretpostavkom zakonitog sticanja prava svojine na zgradi, o čemu u konkretnom slučaju nije reč iz već izloženih razloga.

Sledom izloženog, Vrhovni sud je na osnovu člana 416. stav 1. ZPP odlučio kao u stavu prvom izreke ove presude.

Odluku o troškovima postupka kao u stavu drugom izreke, doneo je na osnovu člana 165. stav 2. u vezi članova 153. stav 1, 154. stav 2. i 162. ZPP, nalazeći da zastupniku tužene pripada tražena naknada troškova postupka na ime sastava odgovora na tužbu u iznosu od 30.000,00 dinara i na ime sastava žalbe u iznosu od 60.000,00 dinara prema AT („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 37/2021 od 14.04.2021. godine) važećoj u vreme preduzimanja ovih parničnih radnji. Imajući pri tom u vidu da tužena nije zahtevala naknadu troškova za sastav revizije u smislu člana 163. stavovi 1. i 2. ZPP.

Kako troškovi sastava odgovora na reviziju ne predstavljaju one troškove koji su potrebni radi vođenja parnice, to je na osnovu člana 154. stav 2. ZPP, odlučeno kao u stavu trećem izreke.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković