Vrhovni sud je ocenio da je revizija predlagača dozvoljena na osnovu člana 403. stav 2. tačka 1. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11 ... 10/23) u vezi člana 27. stav 1. i člana 30. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku – ZVP („Službeni glasnik SRS“ br.25/82 i 48/88 i „Sl. glasnik RS“ br.46/95, ...106/15- dr. zakon), ispitao je pobijano rešenje na osnovu člana 408. u vezi člana 420. stav 6 ZPP i utvrdio da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, DD (baba po majci predlagača) bila je nosilac stanarskog prava na predmetnom stanu u Nišu u ulici ... broj .., na osnovu ugovora o korišćenju stana na neodređeno vreme br. 4306/2095 od 27.12.1966. godine zaključenog sa stambenim preduzećem Niš kao davaocem stana na korišćenje. DD je nadživela svog supruga ĐĐ (preminuo 1981. godine). Preminula je ...1986. godine. Rešenjem ostavinskog suda O 178/86 od 18.03.1986. godine, za naslednike na njenoj zaostavštini oglašena je ćerka EE, rođena ... (majka predlagača). Po smrti babe po majci kao nosioca stanarskog prava na predmetnom stanu, predlagač se, sa suprugom i dvoje dece, uselio u stan. Nakon useljenja, podneo je prijavu prebivališta na toj adresi (29.01.1986. godine). Do smrti babe po majci, predlagač je živeo sa roditeljima u njihovoj kući u Nišu na drugoj adresi. Otac predlagača ŽŽ kao primalac izdržavanja zaključio je sa predlagačem kao davaocem izdržavanja dana 15.09.1998. godine ugovor o doživotnom izdržavanju, kojim mu daje u nasleđe i svojinu svoju nepokretnu imovinu upisanu u Posedovnom listu .. KO Niš – ... (1/2 kuće sagrađene na kat. parceli ..) i upisanu u Posedovne listove .. i .. KO ..., kao i svu ostalu nepokretnu i pokretnu imovinu koja se zadesi u vreme njegove smrti, pod uslovom da davalac izdržavanja njegovu suprugu EE, majku davaoca izdržavanja, doživotno izdržava, na način bliže naveden u ugovoru, a posle smrti ih sahrani po običaju (koji ugovor je overen pred Opštinskim sudom u Nišu pod 3R 753/98 od 18.09.1998. godine). Roditelji predlagača su preminuli (otac pre 2006. godine, a majka predlagača 2015. godine). Pravnosnažnom presudom Opštinskog suda u Nišu P 6315/05 od 20.06.2006. godine, odbijen je tužbeni zahtev tužilje ZZ (sestre predlagača) kojim je tražen poništaj ugovora o doživotnom izdržavanju zaključenog između AA, ovde predlagača, i pok. ŽŽ, overen pred Opštinskim sudom u Nišu pod 3R 753/98 od 18.09.1998. godine (glavni tužbeni zahtev), kao i zahtev da se raskine navedeni ugovor (eventualni tužbeni zahtev). Predlagač je upisan u Listu nepokretnosti .. KO ... kao vlasnik sa udelom 1/1 kat. parcele .., površine 860 m2, po vrsti zemljište u građevinskom području, po kulturi zemljište pod zgradom – objektom površine 98 m2, sa pravom držanja. Otac predlagača, sada pok. ŽŽ, i dalje je formalno pravno upisan kao vlasnik na imovini koja je bila predmet ugovora o doživotnom izdržavanju.

Rešenjem Gradske opštine Medijana br. 360-4/1839-09/03 od 30.11.2018. godine, usvojen je zahtev Uprave za imovinu i inspekcijske poslove Grada Niša, ovde protivnika predlagača, i naloženo ovde predlagaču da predmetni stan u Nišu, u ulici ... isprazni od lica i stvari i da ga preda ovde protivniku predlagaču u roku od 5 dana od dana prijema rešenja pod pretnjom prinudnog izvršenja. Prema zaključku Gradske opštine Medijana o dozvoli izvršenja br. 360-4/1839-09/03 od 23.01.2019. godine, rešenje Uprave Gradske opštine Medijana br. 360-4/1839-09/03 od 30.11.2018. godine, postalo je pravnosnažno, te je dozvoljeno njegovo izvršenje na trošak izvršenika – ovde predlagača i određeno da je izvršenik dužan da isprazni predmetni stan od lica i stvari u roku od 5 dana od prijema zaključka i da isti preda ovde protivniku predlagaču i određeno da ukoliko izvršenik ne isprazni stan u ostavljenom roku, da će se pristupiti prinudnom izvršenju o trošku izvršenika u prisustvu pripadnika policije i radnika uprave Gradske opštine Medijana, kao predstavnika podnosioca zahteva za prinudno izvršenje. Rešenjem veća Gradske opštine Medijana, sa 47 sednice održane 26.02.2019. godine, odbijena je žalba ovde predlagača na zaključak o dozvoli izvršenja Odeljenja za pravne – skupšinske i komunalne poslove GO Medijana od 23.01.2019. godine. Zaključkom Gradske opštine Medijana, od 15.04.2019. godine, prekinut je postupak u predmetu br. 360-4/1839-09/09 kojim je usvojen zahtev Uprave za imovinu i inspekcijske poslove Grada Niša za iseljenje ovde predlagača, zbog rešavanja prethodnog pitanja.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su odbili predlog za donošenje rešenja koje zamenjuje ugovor o zakupu predmetnog stana, jer predlagač ne ispunjava uslove iz člana 139. stav 1. Zakona o stanovanju i održavanju zgrada („Službeni glasnik RS“, br. 104/16 i 9/20 – drugi zakon) i člana 34. Zakona o stanovanju. Naime, predlagač nije dokazao da je kao član porodičnog domaćinstva pok. DD kao nosioca stanarskog prava na predmetnom stanu nakon njene smrti nastavio da ga koristi, iz čega proizlazi da nije postao njegov zakupac u pravnom smislu. Iz priloženih dokaza se nije moglo pouzdano utvrditi da je predlagač bio član porodičnog domaćinstva ranijeg zakupca predmetnog stana, jer je iz potvrde o prebivalištu utvrđeno da se predlagač u stan uselio nakon smrti ranijeg zakupca stana, što je tokom postupka svojim navodima potvrdila i svedok II, sestra predlagača, koja je u to vreme poznavala njegove lične i stambene prilike. Pri tome, sve i da je stanovao u stanu sa prethodnim nosiocem stanarskog prava, predlagač nije u skladu sa odredbom člana 34. stav 4. Zakona o stanovanju obavestio davaoca stana na korišćenje o činjenici smrti nosioca stanarskog prava u roku od 60 dana od smrti prethodnog nosioca stanarskog prava, kako bi od strane davaoca mogli biti cenjeni i uslovi za eventualni nastavak zakupodavnog odnosa sa predlagačem. Pored toga, predlagač nije dokazao ni da je imao nerešenu stambenu potrebu jer je na osnovu ugovora o doživotnom izdržavanju postao vlasnik imovine koja je predmet tog ugovora i to pre svega 1/2 porodične stambene zgrade u Nišu koja je uslovna za stanovanje, za koju je usled tehničke greške prilikom navođenja broja parcele u ugvovoru navedeno da se nalazi na parceli .., umesto .. (kako treba da stoji) i u selu ... – dve porodične stambene zgrade od 86 i 64 m2, za koje je predlagač prilikom saslušanja izjavio da su srušene, ali o rušenju nije priložio dokaz, što potvrđuje da predlagač svakako ima imovinu odnosno nepokretnost u kojima može stanovati, ali povodom kojih nakon smrti njegovog oca nisu izvršeni upis i promene vlasništva u katastru nepokretnosti Niš zbog izostanka zahteva predlagača.

Na pravilno i potpuno utvrđeno činjenično stanje po oceni Vrhovnog suda nižestepeni sudovi su pravilno odbili predlog za donošenje rešenja koje zamenjuje ugovor o zakupu stana.

Članom 139. stav 1. Zakona o stanovanju i održavanju zgrada („Službeni glasnik RS“ br. 104/16 i 9/20 – dr zakon), važećeg u vreme podnošenja predloga u ovoj pravnoj stvari, propisano je da lica koja su stekla pravo zakupa na neodređeno vreme i stana u javnoj svojini nastavljaju sa korišćenjem tog stana po osnovu zakupa na neodređeno vreme u skladu sa ovim zakonom i odredbama članova 34. – 38. Zakona o stanovanju („Službeni glasnik RS“, br. 90/92 ... 99/11), čije se odredbe i dalje primenjuju na osnovu člana 157. stav 1. tačka 1.ovog zakona.

Članom 34. stav 1. Zakona o stanovanju („Službeni glasnik RS“, broj 50/92 ... 99/11), propisano je da u slučaju smrti zakupca ili njegovog iseljenja iz stana, zakupac na tom stanu postaje član porodičnog domaćinstva koji je nastavio da koristi taj stan po sledećem redosledu: bračni drug, dete rođeno u braku, van braka, usvojeno i pastorče. Ako u stanu nije ostao niko od ovih članova porodičnog domaćinstva zakupac postaje roditelj zakupca, roditelj njegovog bračnog druga ili lice koje je zakupac dužan po zakonu da izdržava, ako je stanovao u tom stanu i nema rešenu stambenu potrebu (stav 2.). Lica koja su ostala u stanu dužna su da zakupodavca obaveste o smrti zakupca najkasnije u roku od 60 dana, a zakupodavac je dužan da u roku od 30 dana od isteka navedenog roka, zaključi ugovor o zakupu stana, odnosno odredi lice koje će biti zakupac stana, a ako to ne učini, zainteresovano lice može podneti predlog nadležnom sudu da u vanparničnom postupku donese rešenje kojim se zamenjuje ugovor o zakupu stana (stav 3.).

Članom 9. st. 1. Zakona o stambenim odnosima („Službeni glasnik SRS“, br.9/85), važećeg u vreme smrti nosioca stanarskog prava na predmetnom stanu (...1986. godine), bilo je propisano da se korisnikom stana, u smislu ovog zakona, smatraju se nosilac stanarskog prava i članovi njegovog porodičnog domaćinstva koji zajedno sa njim stanuju, kao i lica koja su prestala da budu članovi tog porodičnog domaćinstva a ostala su u istom stanu. Članovima porodičnog domaćinstva smatrali su se bračni drug, deca rođena u braku, van braka ili usvojena, pastorčad i unučad bez roditelja, roditelji (otac, majka, očuh, maćeha i usvojilac), braća i sestre lica koje je nosilac stanarskog prava dužan po zakonu da izdržava ili su ta lica dužna po zakonu da izdržavaju nosioca stanarskog prava a koja zajedno sa njim stanuju (stav 2.). Ako posle smrti nosioca stanarskog prava u stanu nije ostao ni jedan član porodičnog domaćinstva, a ostalo je lice koje je prestalo da bude član porodičnog domaćinstva nosioca stanarskog prava, to lice stiče svojstvo član porodičnog domaćinstva ako je duže vreme neprekidno živelo zajedno sa njim u stanu (stav 3.). Članom 19. stav 1. ovog zakona je bilo propisano da korisnici stana koji stanuju zajedno sa nosiocem stanarskog prava imaju pravo da trajno koriste stan pod uslovima iz ovog zakona. Članovima porodičnog domaćinstva pripada pravo iz stava 1. ovog člana i posle smrti nosioca stanarskog prava, kao i kada on iz drugih razloga trajno prestane da koristi stan, osim ako je prestao da koristi stan na osnovu otkaza ugovora o korišćenju stana, raskida tog ugovora, na osnovu ugovora o zameni stana ili ako je stekao stanarsko pravo na drugi stan koji mu je dodeljen i ta članove porodičnog domaćinstva koji zajedno sa njim stanuju (stav 2.).

Članom 1. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o stambenim odnosima („Službeni glasnik SRS“, br.11/88) bilo je propisano da se u Zakonu o stambenim odnosima („Službeni glasnik SRS“, br. 9/85- prečišćen tekst i 18/85) u članu 9. stav 2. reči: „i unučad bez roditelja“ brišu, a da se posle stava 3. dodaje stav 4. koji glasi: „Svojstvo člana porodičnog domaćinstva u smislu stav 3. ovog člana, stiču i unučad nosioca stanarskog prava ako su najmanje deset godina neprekidno do smrti nosioca stanarskog prava zajedno s njim stanovala u stanu, pod uslovom da u to vreme nisu imali rešenu stambenu potrebu kao nosioci stanarskog prava, ili po osnovu svojine, ili kao članovi porodičnog domaćinstva drugog nosioca stanarskog prava ili sopstvenika stana, odnosno porodične stambene zgrade“.

Za ocenu postojanja uslova da predlagač po osnovu kontinuiteta postane nosilac prava zakupa na neodređeno vreme na predmetnom stanu čiji je davalac protivnik predlagača, merodavno pravo predstavljaju odredbe Zakona o stambenim odnosima („Službeni glasnik SRS“, br.9/85) koji je bio na snazi u vreme smrti nosioca stanarskog prava na predmetnom stanu, jer se status zakupca stana na neodređeno vreme procenjuje prema odredbama zakona važećeg u momentu smrti zakupca, ranije nosioca stanarskog prava, kada nastaje sporni odnos između nosioca prava raspolaganja i lica koje pretenduje na sticanje prava zakupa, ranije prava korišćenja.

U konkretnom slučaju, predlagač, na kome je bio teret dokazivanja u smislu člana 231. ZPP, nije dokazao, u smislu člana 9. stavovi 1., 2. i 3. Zakona o stambenim odnosima („Službeni glasnik SRS“, br.9/85), da je bio član porodičnog domaćinstva sada pok. DD, babe po majci, kao nosioca stanarskog prava na predmetnom stanu koji je zajedno sa njom stanovao u stanu do njene smrti, niti da je prestao da bude član tog porodičnog domaćinstva koji je duže vreme neprekidno živeo zajedno sa njom u stanu, a ostao je stanu nakon njene smrti, u kom slučaju bi imao obavezu da u roku od 30 dana od dana smrti nosioca stanarskog prava o tome obavesti davaoca stana na korišćenje (član 20. stav 4.). Predlagač je lice koje se u predmetni stan uselilo nakon smrti nosioca stanarskog prava (babe po majci), a koje je do tada, sa svojom porodicom (suprugom i dvoje dece), živelo na drugoj adresi u Nišu, pa mu ne pripada pravo da koristi ovaj stan u smislu 19. stav 1. Zakona o stambenim odnosima, tim pre što ima rešenu stambenu potrebu u kući svojih roditelja u Nišu, čiji je vlasnik postao na osnovu ugovora o doživotnom izdržavanju zaključenim sa ocem najkasnije nakon smrti majke (2015. godine), u čiju korist je takođe bilo ugovoreno doživotno izdržavanje.

Bez uticaja su navodi revizije kojima se ukazuje da predlagač preko 30 godina sa porodicom živi u predmetnom stanu jer to ne može biti osnov za donošenje rešenja koje zamenjuje ugovor o zakupu stana. Ostalim navodima revizije se napada pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja, što ne može biti revizijski razlog.

Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP u vezi člana 420. stav 6. ZPP, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković