Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dragane Marinković, predsednika veća, Marine Milanović, Zorice Bulajić, Vesne Stanković i Radoslave Mađarov, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Silvio Horvat, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, koju zastupa Državno pravobranilaštvo sa sedištem u Beogradu, radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužene, izjavljenoj protiv presude Višeg suda u Beogradu Gžrr1 243/22 od 02.03.2023. godine, u sednici veća održanoj dana 29.11.2023. godine, doneo je

R E Š E NJ E

PRIHVATA SE odlučivanje o reviziji tužene izjavljenoj protiv presude Višeg suda u Beogradu Gžrr1 243/22 od 02.03.2023. godine, kao izuzetno dozvoljenoj.

UKIDA SE presuda Višeg suda u Beogradu Gžrr1 243/22 od 02.03.2023. godine u preinačujućem delu izreke i predmet VRAĆA tom sudu na ponovno odlučivanje o žalbi tužene.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu Prr1 16/20 od 22.02.2022. godine, stavom prvim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila da sud obaveže tuženu da na ime naknade imovinske štete izazvane povredom prava na suđenje u razumnom roku u stečajnom postupku koji se vodi pred Privrednim sudom u Beogradu u predmetu St 268/2012 isplati tužilji iznos od 100.932,35 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 17.12.2013. godine pa do isplate; stavom drugim izreke, obavezana je tužilja da tuženoj isplati iznos od 9.000,00 dinara na ime troškova parničnog postupka.

Presudom Višeg suda u Beogradu Gžrr1 243/22 od 02.03.2023. godine, stavom prvim izreke, odbačena je žalba tužene od 31.03.2022. godine izjavljena protiv prvostepene presude, kao nedozvoljena; stavom drugim izreke, preinačena je odluka u stavu prvom izreke prvostepenog suda tako što je usvojen tužbeni zahtev, pa je obavezana tužena da tužilji na ime naknade imovinske štete prouzrokovane povredom prava na suđenje u razumnom roku u stečajnom postupku koji se vodi pred Privrednim sudom u Beogradu u predmetu St 268/2012 plati iznos od 100.932,35 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 19.03.2020. godine do isplate, dok je u preostalom delu odluka u stavu prvom izreke iste prvostepene presude potvrđena; stavom trećim izreke, preinačeno je rešenje o troškovima postupka sadržano u stavu drugom izreke prvostepene presude, tako što je obavezana tužena da tužilji naknadi troškove celog postupka u iznosu od 88.500,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti do isplate; stavom četvrtim izreke, odbijen je zahtev tužene za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužena je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o reviziji odluči na osnovu člana 404. ZPP.

Tužilja je dala odgovor na reviziju tužene.

Po oceni Vrhovnog suda ispunjeni su uslovi iz člana 404. ZPP za odlučivanje o posebnoj reviziji tužene, radi ujednačavanja sudske prakse po pitanju odgovornosti Republike Srbije za materijalnu štetu nastalu zbog potpunog ili delimičnog neizvršenja pravnosnažnih i izvršnih sudskih odluka, odnosno u stečaju utvrđenih potraživanja zaposlenih iz radnog odnosa koji su bez njihove krivice ostale neizvršene i u postupku stečaja vođenim nad stečajnim dužnikom sa većinskim društvenim ili državnim kapitalom. Stoga je odlučeno kao u stavu prvom izreke.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu primenom odredbe člana 408. Zakona parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11 ... 18/20), pa je ocenio da je revizija tužene osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Iz spisa predmeta i utvrđenog činjeničnog stanja proizilazi da je rešenjem Privrednog suda u Beogradu R4 St 2167/18 od 13.11.2018. godine, usvojen je prigovor tužilje i utvrđeno da joj je povređeno pravo na suđenje u razumnom roku u predmetu Privrednog suda u Beogradu St 268/12. U obrazloženju rešenja, pored ostalog navedeno je da je stečajni postupak nad stečajnim dužnikom „Navip“ AD Beograd – Zemun otvoren rešenjem Privrednog suda u Beogradu 42 St 268/12 od 15.05.2012. godine, da je potraživanje podnosioca prigovora iz radnog odnosa i da je priznato zaključkom o listi utvrđenih potraživanja Privrednog suda u Beogradu St 268/2012 od 17.12.2013. godine i uvršteno u prvi i treći isplatni red, te da je rešenje o bankrotstvu stečajnog dužnika doneto 11.06.2015. godine, nakon čega je stečajni upravnik započeo postupak prodaje imovine stečajnog dužnika. Nakon otvaranja stečaja podnet je plan reorganizacije koji poverioci nisu usvojili, pa je sud odlučio da se postupak nastavi bankrotstvom dužnika. U periodu od 13.08.2012. godine do donošenja rešenja o bankrotstvu, dužnik je bio u postupku reorganizacije. U stečajnom postupku nije bilo deobe stečajne mase, niti namirivanja poverioca stečajnog dužnika, među kojima je i podnosilac zahteva. Imajući u vidu da podnosioci prigovora svojim ponašanjem nisu uticali na dužinu trajanja postupka, te da je reč o potraživanju iz radnog odnosa koji ima veliki značaj za podnosioca, te da postupak u kom podnosioci prigovora ostvaruju svoje pravo traje preko šest godina, sud je usvojio prigovor podnosioca i utvrdio povredu prava na suđenje u razumnom roku ovde tužilji. Zaključkom o listi utvrđenih potraživanja 14 St 268/2012 od 17.12.2013. godine, utvrđena je lista potraživanja poverilaca, a tužilji je u stečajnom postupku nad stečajnim dužnikom priznato potraživanje u prvom isplatnom redu na pripadajuće poreze i doprinose u iznosu od 69.581,25 dinara, a u trećem isplatnom redu priznato potraživanje pripadajućih poreza i doprinosa u iznosu od 100.932,35 dinara od kojih iznosa je ovde tužilji kao stečajnom poveriocu isplaćen iznos od 69.581,25 dinara, a preostali je neisplaćen iznos od 100.932,35 dinara. Prema potvrdi RS APR od 29.10.2021. godine i prema izveštaju Ministarstva privrede RS od 05.11.2021. godine, o vlasničkoj strukturi kapitala „Navip“ AD Beograd – Zemun, „Navip“ AD Beograd je raspolagao većinskim društvenim kapitalom do 25.12.2000. godine – prema rešenju Ministarstva za privredu i privatizaciju u postupku kontrole svojinske transformacije broj 124-1/2000-23 od 02.11.2001. godine kojim rešenjem je postupak svojinske transformacije (privatizacije) „Navip“ AD iz Beograda okončan. Rešenjem Agencije za privredne registre u Beogradu br. BD27649/2005 od 09.06.2005. godine, to društvo je prevedeno u Registar privrednih subjekata pod punim poslovnim imenom „Navip“ Akcionarsko društvo za proizvodnju i promet pića Beograd, Zemun, Sime Šolaje 7, matični broj 07461305, i istim rešenjem kao osnivač registrovan je: akcijski kapital udeo: 100%.

Na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je zaključio da tužbeni zahtev tužilje nije osnovan jer tužilja nije dokazala da je stečajni dužnik preduzeće sa većinskim državnim, odnosno društvenim kapitalom u vreme nastanka spornog potraživanja, pa je odlučio kao u izreci presude.

Drugostepeni sud je zauzeo pravni stav da je prvostepeni sud na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja pogrešno primenio materijalno pravo, pa je preinačio prvostepenu presudu i usvojio tužbeni zahtev tužilje, sa obrazloženjem da je potraživanje stečajnog poverioca, ovde tužilje, nastalo u vreme dok je ovde tužena bila većinski vlasnik sada stečajnog dužnika „Navip“ AD Beograd – Zemun.

Po oceni Vrhovnog suda zbog pogrešne primene materijalnog prava od strane drugostepenog suda, činjenično stanje je ostalo nepotpuno utvrđeno. Naime, za postojanje objektivne odgovornosti države za naknadu štete izazvane povredom prava na suđenje u razumnom roku, bitna činjenica je da je u vreme nastanka potraživanja iz radnog odnosa stečajni dužnik bilo preduzeće sa većinskim društvenim ili državnim kapitalom. Ta činjenica nije utvrđena od strane drugostepenog suda, niti je utvrđeno da li je država prodala svoj deo kapitala privatnim licima pre ili posle nastanka tužiljinog potraživanja, jer činjenica da je država prodala kapital, nakon nastanka tužiljinog potraživanja iz radnog odnosa, ne može da je oslobodi od izvršenja obaveze, jer je bila dužna da osigura da novi vlasnik izvrši preuzete obaveze iz radnog odnosa. Iako stečajni dužnik više nije subjekt kojim upravlja država, relevantno je da li su potraživanja iz radnog odnosa nastala pre nego što je izvršena prodaja državnog ili društvenog kapitala.

U ponovnom postupku drugostepeni sud će postupiti po iznetim primedbama ovog suda, tako što će upotpuniti činjenično stanje i utvrditi činjenice kada je potraživanje tužilje iz radnog odnosa, koje je priznato u stečajnom postupku nastalo, pre ili nakon prodaje društvenog kapitala stečajnog dužnika, od čega zavisi i pravilna primena materijalnog prava prilikom donošenja odluke u ovoj pravnoj stvari.

Ukinuta je i odluka o troškovima parničnog postupka, jer ista zavisi od konačnog ishoda parnice.

Primenom člana 416. stav 2. ZPP, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci rešenja.

Predsednik veća-sudija,

Dragana Marinković, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković