U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Lidije Đukić, predsednika veća, Božidara Vujičića i Biserke Živanović, članova veća, u pravnoj stvari tužilje AA iz …, čiji je punomoćnik Predrag Matić, advokat iz …, …, protiv tužene BB iz ..., čiji je punomoćnik Miloš Antonović, advokat iz ..., ..., radi ustanovljenja prava službenosti prolaza, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 2364/14 od 16.04.2015. godine, u sednici održanoj 15.09.2016. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 2364/14 od 16.04.2015. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Kraljevu P 3079/13 od 03.03.2014. godine, stavom prvim izreke usvojen je tužbeni zahtev tužilje, pa je u korist tužiljine povlasne katastarske parcele .../... KO ... ustanovljeno pravo stalne službenosti prolaza pešice, putničkim vozilima i drugim vozilima, a sve bliže navedeno u izreci, i to putem koji ima širinu 2,6m, a koji se prostire preko poslužne katastarske parcele .../... KO ..., vlasništvo tužene i koji put polazi od međne linije sve označeno izrekom i koji će služiti tužilji za ulaz u njenu povlasnu katastarsku parcelu .../... KO ..., a što je tužena dužna priznati i dozvoliti tužilji nesmetano prolaženje pešice i navedenim prevoznim sredstvima. Stavom drugim izreke, obavezana je tužena da tužilji na ime troškova postupka isplati 260.300,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude pa do konačne isplate.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 2364/14 od 16.04.2015. godine, preinačena je prvostepena presuda tako što je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila da se u korist njene povlasne katastarske parcele .../... KO ... ustanovi pravo stalne službenosti prolaza pešice, putničkim vozilom i drugim vozilima, a sve bliže označeno u izreci i to putem širine 2,6m koji se prostire preko poslužne katastarske parcele .../... KO ..., vlasništvo tužene, na način sve bliže označeno izrekom i koji put će služiti tužilji za ulaz u njenu povlasnu katastarsku parcelu .../... KO ..., što je tužena dužna priznati i dozvoliti tužilji nesmetano prolaženje pešice i navedenim prevoznim sredstvima i određeno je da svaka stranka snosi svoje troškove parničnog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu tužilja je blagovremeno izjavila reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku primenom člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11, 49/13-US, 74/13-US i 55/14), pa je našao da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a ni u postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do pogrešne primene koje od odredaba ovog zakona, pa nema ni povrede iz člana 374. stav 1. ZPP, na koju se revizijom ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju na kome je zasnovana pobijana odluka, tužilja je vlasnik katastarske parcele broj .../..., pašnjak druge klase, površine 0.05,40ha, upisane u KO .... Na toj parceli se nalazi stara porodična stambena zgrada u kojoj tužilja živi sa svojom porodicom, a iza koje je tužilja bez dozvole sagradila manju pomoćnu zgradu - radionicu za preradu voća i povrća u kojoj obavlja delatnost za potrebe svog preduzeća „...“, koje se bavi proizvodnjom zimnice na veliko. Tužena je vlasnik katastarske parcele .../..., pašnjak druge klase, površine 0.36,45ha, upisane u KO .... Tužiljina parcela se sa istočne strane celom širinom graniči sa magistralnim putem Kraljevo - Kragujevac, ali zbog oblika i izgrađenosti objekata tužilja nema mogućnost da prevoznim sredstvima priđe do svoje radionice za preradu voća i povrća. Parcela koja je u vlasništvu tužene br. .../... KO ... prostire se isto uz magistralni put Kraljevo - Kragujevac i tužena je za svoje potrebe obezbedila sporni put. Pravnosnažnom presudom Osnovnog suda u Kraljevu P 1141/10 od 27.10.2010. godine, odbijen je tužbeni zahtev ovde tužilje kojim je tražila da se utvrdi da ima pravo službenosti prolaza spornim putem, po osnovu pravnog posla, a sve bliže opisano izrekom. Iz nalaza sudskog veštaka geodetske struke utvrđene su mere i granice prostiranja prolaza koji tužilja traži, a sve bliže određeno izrekom, dok je nalazom i mišljenjem sudskog veštaka saobraćajne struke utvrđeno kojim se sve vozilima može proći preko katastarske parcele br. .../... KO ..., koja je vlasništvo tužene, do tužiljine radionice.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je zaključio da su ispunjeni svi uslovi za konstituisanje službenosti prolaza u smislu odredaba člana 51. i 53. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, zbog čega je usvojio tužbeni zahtev. Međutim, drugostepeni sud je zaključio da nisu ispunjeni uslovi iz člana 53. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa za konstituisanje službenosti prolaza u korist tužiljinog povlasnog dobra a na teret poslužnog dobra, koje je vlasništvo tužene, zbog čega je prvostepena presuda preinačena i tužbeni zahtev odbijen.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda odluka drugostepenog suda je zasnovana na pravilnoj primeni materijalnog prava.

Odredbom člana 53. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa („Službeni list SFJR“, br. 6/80, 36/90, „Sl. list SRJ“, broj 29/96 i „Sl. glasnik RS“, broj 115/05), propisano je da odlukom suda ili drugog državnog organa stvarna službenost ustanovljava se kada vlasnik povlasnog dobra u celini ili delimično ne može koristiti to dobro bez odgovarajućeg korišćenja poslužnog dobra, kao i u drugim slučajevima određenim zakonom.

Saglasno navedenom, konstituisanje prava stvarne službenosti prolaza dozvoljeno je samo izuzetno, kada se povlasno dobro na drugi način ili bez nesrazmerno velikih troškova ne može koristiti. Naime, pravo službenosti uopšte, a i pravo službenosti prolaza, predstavlja opterećenje i ograničenje prava svojine vlasnika poslužnog dobra, pa se prema načelu restrikcije kod zasnivanja i vršenja prava službenosti polazi od neophodnih potreba za korišćenje povlasnog dobra. U konkretnom slučaju, tužilja je vlasnik povlasnog dobra katastarske parcele broj .../..., koja ima izlaz na magistralni put Kragujevac - Kraljevo, a na kojoj je tužilja izgradila pomoćni objekat bez dozvole za koji traži konstituisanje prava službenosti prolaza spornim putem (pešice, putničkim vozilima, lakim i srednjim teretnim vozilima – do 12 tona, lakim, malim i srednjim priključnim vozilima, traktorom, motokultivatorom, radnim mašinama, vučnim mašinama, zaprežnim vozilima) preko poslužnog dobra katastarske parcele br. .../..., vlasništvo tužene na kojoj se nalazi porodična kuća u kojoj tužena živi. Imajući u vidu navedeno, kao i razloge iz kojih tužilja traži konstituisanje službenosti prolaza (obavljanje privredne delatnosti u objektu izgrađenom bez odobrenja za gradnju), to Vrhovni kasacioni sud zaključuje da nisu ispunjeni uslovi da se ustanovi stvarna službenost prolaza na način kako je to traženo.

Osim toga, povlasno dobro katastarska parcela broj .../..., koja je u vlasništvu tužilje, ima izlaz na magistralni put Kragujevac - Kraljevo i tužilja može doći do svih objekata koji se nalaze na njenoj parceli peške, ali ne može kolima i drugim vozilima doći do radionice, koja se nalazi iza tužiljine kuće. Okolnost što je tužilja naknadno bez dozvole nadležnog organa izgradila pomoćni objekat – radionicu predstavlja protivpravno ponašanje koje, suprotno revizijskim navodima, ne može biti razlog za konstituisanje službenosti prolaza. Stoga je pravilno drugostepeni sud preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev tužilje, primenom člana 53. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa.

Na osnovu iznetog, primenom odredbe člana 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Lidija Đukić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić