U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: dr Dragiše B. Slijepčevića, predsednika veća, Jasmine Stamenković i dr Ilije Zindovića, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., koga zastupa Nebojša Bogdanović, advokat iz ..., protiv tuženih BB i VV, oboje iz ..., koje zastupaju Mladen Šumkarac i Ivana Šumkarac Mitrović, advokati iz ..., radi naknade štete, odlučujući o reviziji tuženih izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 8458/19 od 16.09.2020. godine, u sednici veća održanoj 02.12.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženih izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 8458/19 od 16.09.2020. godine.

ODBIJAJU SE, kao neosnovani, zahtevi parničnih stranaka za naknadu troškova revizijskog postupka.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P 3517/19 od 13.06.2019. godine, stavom prvim izreke dopušteno je objektivno preinačenje tužbe iz podneska tužioca od 26.03.2019. godine. Stavom drugim, odbijen je prigovor stvarne nenadležnosti Prvog osnovnog suda u Beogradu. Stavom trećim izreke, obavezani su tuženi da na ime naknade štete tužiocu solidarno isplate iznos od 55.616,00 evra u dinarskoj protivvrednosti, sa zakonskom zateznom kamatom po stopi Centralne evropske banke počev od 05.10.2012. godine do isplate. Stavom četvrtim izreke, odbijen je predlog tužioca za određivanje privremene mere – zabranom tuženoj VV, zakonskom nasledniku GG, otuđenja i opterećenja nepokretnosti – garsonjere br. .., na mansardi stambene zgrade u ulici ... br. .., u ..., upisane u List nepokretnosti br. .., na katastarskoj parceli br. .. K.O. ... . Stavom petim izreke, obavezani su tuženi da tužiocu na ime troškova parničnog postupka solidarno isplate iznos od 1.538.330,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 8458/19 od 16.09.2020. godine, preinačena je presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P 3517/19 od 13.06.2019. godine u delu stava trećeg izreke kojim je odlučeno o kamati, obavezani tuženi BB i VV da tužiocu AA na iznos glavnog duga od 55.616,00 evra u dinarskoj protivvrednosti solidarno isplate zateznu kamatu po stopi Centralne evropske banke počev od neosnovan tužbeni zahtev za isplatu kamate počev od 05.10.2012. godine do presuđenja 13.06.2019. godine, dok je u stavu prvom, drugom, preostalom delu stava trećeg i stavu petom izreke presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P 3517/19 od 13.06.2019. godine potvrđena, a žalba tuženih u navedenim delovima odbijena kao neosnovana. Stavom drugim, odbijena je kao neosnovana žalba tuženih i potvrđeno rešenje Prvog osnovnog suda u Beogradu P 3517/19 od 13.06.2019. godine.

Protiv drugostepne presude tuženi su izjavili blagovremenu i dozvoljenu reviziju, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilac je podneo odgovor na reviziju, a troškove za sastav odgovora opredeljeno je tražio.

Ispitujući pobijanu presudu u granicama revizijskih razloga propisanih odredbom člana 408. Zakona o parničnom postupku (''Službeni glasnik RS'', br. 72/11...18/20), Vrhovni kasacioni sud je odlučio da revizija tuženih nije osnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju se u revizijskom postupku pazi po službenoj dužnosti. Revizijsko ukazivanje da je učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 4. i 12. ZPP, nije od značaja jer odredbom člana 407. ZPP te povrede nisu propisane kao revizijski razlog. Nisu osnovani revizijski navodi tuženih kojima se ukazuje da je drugostepena odluka doneta uz pogrešnu ocenu izvedenih dokaza u spisima, čime se ukazuje na bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1, a u vezi sa članovima 7., 8., 228. i 231. Zakona o parničnom postupku. Naprotiv, pobijana odluka zasnovana je na činjeničnom stanju koje je utvrđeno ocenom dokaza izvršenom od strane prvostepenog suda. Zbog navedenog, ova bitna povreda nije ni mogla biti učinjena u postupku pred drugostepenim sudom. Osim toga, ovakvim revizijskim navodima suštinski se osporava pravilnost utvrđenog činjeničnog stanja na kojem su zasnovane nižestepene odluke, što ne predstavlja dozvoljeni revizijski razlog u smislu člana 407. stav 2. Zakona o parničnom postupku.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, delimičnom presudom Drugog opštinskog suda u Beogradu P 2436/99 od 18.09.2007. godine, usvojen je tužbeni zahtev pravnog prethodnika tužioca, pa su obavezani tuženi da se isele iz stana broj .. koji se nalazi na ... spratu zgrade u ulici ... br. .., u ..., a odbijen je protivtužbeni zahtev kojim je traženo da se utvrdi pravo tuženog BB da nastavi da koristi predmetni stan. Presuda je postala pravnosnažna dana 20.01.2009. godine, a izvršna 24.03.2009. godine. Na osnovu navedene delimične presude, sprovedeno je prinudno izvršenje iseljenjem tuženih iz predmetnog stana 07.05.2012. godine. Pravni prethodnik tužioca, vlasnik je stana broj .. na ... spratu zgrade u ulici ... br. .. u ..., koji je kao nosilac stanarskog prava koristio suprug, odnosno otac tuženih DD, počev od 10.02.1982. godine zajedno sa tuženima kao članovima porodičnog domaćinstva. DD je sa tuženom VV zaključio brak 1977. godine, a razveo se ...1996. godine. U braku je ...1979. godine rođen tuženi BB. DD je preminuo ...1999. godine, a tuženi su se nakon razvoda braka iselili iz predmetnog stana, a u stan se nakon smrti DD ponovo vratio tuženi BB. Zbog toga je pravni prethodnik tužioca pokrenuo postupak protiv tuženih radi iseljenja i naknade štete. Doneta je navedena pravnosnažna delimična presuda P 2436/99 od 18.09.2007. godine. Tuženi su u sudski depozit u korist pravnog prethodnika tužioca uplaćivali novčane iznose na ime zakupnine predmetnog stana u periodu od januara 1999. godine do juna 2010. godine. Ekonomsko-finansijskim veštačenjem je utvrđeno da zakupnina za predmetni stan u periodu od ...1999. godine do 07.05.2012. godine, a prema cenama na dan veštačenja, iznosi ukupno 55.616,00 evra (veštak usled očigledne omaške u računanju navodi 55.300,00 evra), odnosno 6.359.500,00 dinara.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su ocenili da se tuženi počev od ...1999. godine nalaze u nesavesnoj državini predmetnog stana. Ovako stanovište se temelji na odredbi člana 2. Zakona o stambenim odnosima („Sl. Glasnik SRS“, br. 29/73), koji je stupio na snagu 29.07.1973. godine, kojom je propisano da se stanarsko pravo može steći samo na stanu u društvenoj svojini, a ne i na stanu u svojini građana. To je tuženima moralo biti poznato, jer se radi o opšte poznatoj činjenici. Stoga su tuženi dužni da nadoknade tužiocu plodove u vidu mesečne zakupnine. Nižestepeni sudovi zaključuju da su tuženi neovlašćeno koristili predmetni stan u periodu od ...1999. godine (prvi dan nakon smrti pravnog prethodnika tuženih) do 07.05.2012. godine (kada su tuženi iseljeni iz stana). Visina od 55.616,00 evra predstavlja novčani ekvivalent za mesečnu zakupninu stana za period od ...1999. godine do 07.05.2012. godine, utvrđena je iz nalaza i mišljenja veštaka ekonomsko-finansijske struke. Otuda se primenom članova 154., 155. i 189. st. 3. Zakona o obligacionim odnosima u vezi sa članovima 3. 38. st. 7. i 39. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa obavezani tuženi na isplatu utuženog iznosa sa kamatom.

Drugostepeni sud je delimično preinačio prvostepenu odluku u delu za kamatu tako što je tužiocu dosudio zateznu kamatu po stopi Evropske centralne banke, počev od dana presuđenja 13.06.2019. godine do isplate.

Prema oceni Vrhovnog kasacionog suda drugostepeni sud je pravilno primenio materijalno pravo kada je zaključio na osnovu utvrđenog činjeničnog stanja da postoji osnov tužbenog zahteva.

Revizijskim navodima da su bili savesni korisnici predmetnog stana ponavljaju se razlozi koji su isticani u postupku u kome je doneta delimična presuda. U konkretnom slučaju utvrđeno je da tuženi ne crpe svojstvo zakupaca na neodređeno vreme koje im je priznato rešenjem Četvrtog opštinskog suda u Beogradu od 10.02.1992. godine. Članom 2. Zakona o stambenim odnosima („Sl.glasnik SRS“ 29/73) koji je stupio na snagu 29.07.1973. godine propisano je da se stanarsko pravo može steći samo na stanu u društvenoj svojini, a ne i na stanu u svojini građana. Tuženi su predmetni stan u privatnoj svojini tužioca koristili nakon smrti nosioca stanarskog prava koji je preminuo ...1999. godine, iako su se oboje prethodno iselili 1996. godine. Dakle, tuženi su kao nesavesni držaoci neovlašćeno koristili predmetni stan u periodu od ...1999. godine do 07.05.2012. godine, kada su prinudno iseljeni.

Nisu osnovani navodi revizije da nema uslova za isticanje potraživanja u osnovama svojinskopravnih odnosa nesavestan držalac dužan je predati vlasniku stvar i sve plodove. Zakupnina predstavlja prihod koji pripada sopstveniku stvari i proizlazi iz prava korišćenja na nepokretnosti. Zbog toga se zakupnina smatra civilnim plodovima koje vlasnik nepokretnosti može ubirati. Po redovnom toku stvari nesavestan držalac nepokretnosti odgovoran je prema njenom sopstveniku za iznos naknade koja odgovara ceni njenog zakupa. U konkretnom slučaju, postojanje osnova utuženog potraživanja zasniva se na činjenici da su tuženi koristili predmetni stan i nakon smrti nosioca stanarskog prava sve do 07.05.2012. godine, kada je tužiocu predmetni stan predat prinudnim putem. Za period dok su neosnovano držali nepokretnost bili su nesavesni i po tom osnovu odgovorni su prema tužiocu za naknadu u visini cene zakupa koja bi po redovnom toku stvari trebalo da pripadne vlasniku nepokretnosti u vezi sa njenim korišćenjem. Ovo iz razloga što prema redovnom toku stvari, tuženi ne mogu vratiti tužiocu korišćenje nepokretnosti, već su dužni dati naknadu u novcu, shodno članu 214 Zakona o obligacionim odnosima. Naknada u novcu u tom slučaju odgovara zakupnini kao civilnom plodu od nepokretnosti. Stoga tužiocu za period od ...1999. godine do 07.05.2012. godine pripada novčana naknada za mesečnu zakupninu, u visini utvrđenoj nalazom veštaka ekonomsko-finansijske struke.

Revizijskim navodima kojima se osporava nalaz i mišljenje sudskog veštaka, suštinski se pobija utvrđeno činjenično stanje, što ne može biti predmet ispitivanja revizijskog suda.

Imajući u vidu sve prethodno navedeno, Vrhovni kasacioni sud je primenom odredbe člana 414. Zakona o parničnom postupku odlučio kao u izreci.

Vrhovni kasacioni sud je, primenom člana 165. stava 1. u vezi članova 153. i 154. ZPP, odbio zahteve parničnih stranaka za naknadu troškova revizijskog postupka jer tuženi nisu uspeli u ovom postupku, a odgovor na reviziju koji je podneo tužilac nije bio potreban za ovu parnicu.

Predsednik veća-sudija

dr Dragiša B. Slijepčević, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić