Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 2755/20 od 04.06.2021. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog, potvrđena prvostepena presuda u stavu prvom i trećem izreke i odbijen kao neosnovan zahtev tuženog za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, reviziju je blagovremenom izjavio tuženi zbog pogrešne primene materijalnog prava sa predlogom da se o istoj odlučuje primenom odredbe člana 404. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Prema odredbi člana 404. ZPP („Službeni glasnik RS“ broj 72/11...55/14) revizija je izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja ne bi mogla da se pobija revizijom, ako je po oceni Vrhovnog kasacionog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija). O dozvoljenosti i osnovanosti posebne revizije odlučuje Vrhovni kasacioni sud u veću od pet sudija.

Postupajući na osnovu navedene zakonske odredbe, Vrhovni kasacioni sud nalazi da su u konretnom slučaju ispunjeni uslovi iz člana 404. ZPP da se revizija smatra izuzetno dozvoljenom, pa je radi potrebe ujednačavanja sudske prakse doneo odluku kao u stavu prvom izreke.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu primenom člana 408. ZPP i našao da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tuženi je naredbom Generalštaba Vojske Jugoslavije od 08.07.2002. godine upućen na poslediplomske studije, specijalizaciju iz ... u VMA od 15.07.2002. godine. Specijalistički ispit je bilo potrebno da položi do 14.07.2006. godine. Ugovorom zaključenim između Generalštaba Vojske Jugoslavije i tuženog od 06.08.2002. godine, tužilac se obavezao da tuženom omogući redovno školovanje na navedenim studijama i da mu naknadi troškove navedene specijalizacije, dok je obaveza tuženog bila da završi specijalizaciju u roku i da u profesionalnoj službi ostane onoliko koliko je proveo na specijalizaciji. Takođe, ugovoreno je ukoliko tuženi ne završi specijalizaciju ili ne izvrši obaveze iz navedenog ugovora da tužiocu naknadi troškove specijalizacije prema cenama na dan nastanka razloga za naknadu, revalorizovano na dan isplate u skladu sa važećim propisima. Tuženi je bio na specijalizaciji od 15.07.2002. godine do 25.12.2006. godine i nije završio specijalizaciju. Vojna služba mu je prestala kod tužioca na njegov zahtev dana 28.11.2006. godine. Rešenjem Ministarstva odbrane, Sektora za materijalne resurse VMA od 15.03.2007. godine, utvrđeni su troškovi specijalizacije koje je tuženi obavezan da naknadi Vojsci Srbije zbog neizvršenog dela obaveze ostanka na službi u vojsci. Veštačenjem je utvrđeno da su troškovi koje tuženi duguje tužiocu 809.935,28 dinara, koji iznos predstavlja 44,48% iznosa od ukupnog iznosa koji je tuženi primio prema podacima iz kadrovske službe tužioca za navedeni period dok je bio na specijalizaciji, a revalorizovano shodno odredbama ugovora od 06.08.2002. godine na dan 25.12.2006. godine.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da je tužbeni zahtev tužioca osnovan i isti su usvojili, istovremeno su prigovor zastarelosti potraživanja istaknut od strane tuženog odbili kao neosnovan, jer opšti rok zastarelosti od deset godina, propisan odredbom člana 371. Zakona o obligacionim odnosima nije protekao.

Osnovano se revizijom tuženog ukazuje da su nižestepeni sudovi svoje odluke zasnovali na pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Odredbom člana 196. Zakona o radu („Službeni glasnik RS“ br. 24/05 ... 61/05), propisano je da novčana potraživanja iz radnog odnosa zastarevaju u roku od tri godine od dana nastanka obaveze.

Suprotno stavu nižestepenih sudova, u ovom slučaju se radi o pravnom odnosu zasnovanom iz radnog odnosa iz razloga što je upućivanje na specijalizaciju, odnosno zaključenje ugovora o specijalizaciji mogao da ostvari samo zaposleni koji je u radnom odnosu. Zakon o obligacionim odnosima uređuje obligacione odnose koji nastaju iz ugovora, prouzrokovanja štete, sticanja bez osnova, poslovodstva bez naloga, jednostrane izjave volje i drugih zakonom utvrđenih činjenica (član 1. ZOO), a u konkretnom slučaju se radi o potraživanju nastalom iz radnog odnosa, pa se na osnovanost i ostvarivanje tog prava primenjuju propisi koji regulišu radne odnose kao lex specialis. Naime, potraživanje tužioca za naknadu troškova školovanja koji su dati tuženom, nije potraživanje iz građanskopravnog odnosa za isplatu duga, koje zastareva nakon proteka opšteg roka zastarelosti propisanog članom 371. ZOO, već potraživanje iz radnog odnosa na koje se primenjuje rok zastarelosti iz člana 196. Zakona o radu kojim je regulisana zastarelost novčanih potraživanja iz radnog odnosa. Rešenje tužioca od 15.03.2007. godine (u kojem su utvrđeni troškovi), uručeno je tuženom 21.03.2007. godine. Tuženi u roku od 15 dana nije izvršio svoju obavezu, pa je navedeno potraživanje dospelo dana 05.04.2007. godine. Po oceni ovog suda navedeno potraživanje je zastarelo, s obzirom na predviđeni rok iz člana 196. Zakona o radu, jer je tužilac mogao da podnese tužbu najkasnije do 05.04.2010. godine, a on je to učinio tek 18.04.2013. godine.

Iz izloženih razloga, primenom odredbe člana 416. Zakona o parničnom postupku, odlučeno je kao u izreci, a nižestepene presude su preinačene.

Tuženi je uspeo u sporu, pa mu pripadaju i troškovi postupka u iznosu od 255.750,00 dinara, primenom člana 153, 154, 163. i 165. stav 2. ZPP. Tuženom su dosuđeni svi potrebni troškovi za vođenje parnice, opredeljeni troškovnikom i odnose se na: sastav odgovora na tužbu i tri obrazložena podneska po 11.250,00 dinara, zastupanje na devet održanih ročišta po 12.750,00 dinara, četiri odložena ročišta po 7.125,00 dinara i sastav dve žalbe i revizije po 22.500,00 dinara, sve odmereno prema AT. Tuženom nisu dosuđeni troškovi sudskih taksi, jer ove troškove nije opredelio u skladu sa odredbom člana 163. stav 2. ZPP.

Predsednik veća – sudija

Jasminka Stanojević,s.r.

Za tačnost otpravka

upravitelj pisarnice

Marina Antonić