Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu primeonm člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11 ... 10/23 - drugi zakon) i našao da revizija nije osnovana.

U postupku donošenja pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Revizijom se ne konkretizuju druge bitne povrede postupka zbog kojih se revizija po članu 407. stav 1. tačke 2. i 3. ZPP može izjaviti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, dana 30.09.1991. godine između tuženog kao prodavca i pok. BB kao kupca zaključena su tri ugovora o prodaji, jedan o prodaji stana na lokaciji MZ „...“ - blok 6, po strukturi petosoban, po predračunskoj ceni od 38.866,00 dinara po m2, kojim je utvrđena ukupna predračunska vrednost stana na iznos od 4.697.477,40 dinara, utvrđena dinamika uplate kupoprodajne cene i ugovorena isporuka stana u roku od 12 meseci od dana pribavljanja odobrenja za gradnju objekta; drugi ugovor o prodaji garažnog boksa br. 25 orijentacione površine 12,50m2 u podzemnoj garaži na istoj lokaciji po predračunskoj ceni od 23.237,00 dinara po m2 i treći ugovor o prodaji garažnog boksa br. 24 iste orijentacione površine i preračunske cene. Dana 10.09.1997. godine zaključena su dva ugovora o ustupanju ugovora, između ovde tuženog kao prodavca, VV kao ustupioca i tužilje AA kao prijemnika, od kojih je jedan o ustupanju prava i obaveza iz ranije zaključenog ugovora od 30.09.1991. godine između tuženog kao prodavca i VV kao kupca, tuženoj u pogledu prodaje stana br. 16 u potkrovlju orijentacione površine 116,68m2 po predračunskoj ceni od 35.886,00 dinara po m2, po kojem tužilja kao prijemnik postaje nosilac svih prava i obaveza ustupioca danom potpisivanja ugovora, drugi je o ustupanju ugovora zaključenog između istih lica dana 10.09.1997. godine, tuženoj kao prijemniku koji se odnosi na garažni boks br. 26 orijentacione površine 12,50m2 u podzemnoj garaži po predračunskoj ceni od 23.237,00 dinara po m2. Ove činjenice nisu sporne, kao ni činjenica da tuženi sa izgradnjom objekta na navedenoj lokaciji nije ni otpočeo. Pisanim obraćanjem od 24.11.2005. godine BB i AA su tuženog obavestili da raskidaju ugovore i zatražili da im Zavod izvrši povraćaj uplaćenih sredstava po obračunu od strane Zavoda i dinamici koju bi ugovorili. U postupanju po zahtevu da se obračuna vrednost uplata po zaključenih pet ugovora sa BB i AA, direktoru tuženog je od strane troje diplomiranih ekonomista dostavljena informacija od 01.12.2005. godine, u kojoj je predočeno da je bilo prijema uplata od „CIP“-a. Tako je upisano i na koricama ugovora koji je glasio na BB da je uplatu izvršio „CIP“. U postupku je utvrđeno da je BB odlukom Upravnog odbora mešovitog preduzeća „CIP- SDC“ od 05.12.1991. godine dodeljen stambeni kredit u iznosu od 2.758.187,40 dinara radi kupovine stambenog prostora i garaže na lokaciji MZ „...“ broj 6 u Beogradu preko Zavoda za izgradnju Grada Beograda. Isti je slučaj bio i sa VV, tada zaposlenim u istom preduzeću, koji je ugovorima od 10.09.1997. godine tužilji ustupio prava i obaveze iz ugovora zaključenih sa tuženim. Stambeni krediti su plasirani u skladu sa odlukom o dodeli kredita od 05.12.1991. godine. U dokumentaciji tuženog na košuljici omota predmeta notirani su iznosi i datum uplate i pored toga navedeno „CIP“. Postupak likvidacije preduzeća koje je donelo i sprovelo odluku o dodeli stambenog kredita „CIP-SDC“ Beograd, po predlogu podnetom 09.03.2001. godine zaključen je 19.09.2002. godine i osnivačima srazmerno njihovom učešću u ukupnom kapitalu preduzeća predata imovina - devizna sredstva na bankovnom računu. BB je bio direktor ovog preduzeća. Nakon njegove smrti ostavinskim rešenjem za naslednika na njegovoj zaostavštini oglašena je njegova supruga, ovde tužilja AA. Visina potraživanja prema tuženom utvrđena je putem veštačenja, primenom metode revalorizacije, po odgovarajućoj metodologiji obračuna, kojom se obračun uplata vrši do 24.01.1993. godine primenom komfornih koeficijenata uz primenu mesečnih stopa rasta cena na malo u SRJ, a od 25.01.1994. godine do dana veštačenja 31.08.2018. godine primenom propisanih stopa za obračun zakonske zatezne kamate, uzimajući u obzir vrednost utvrđenu na dan 24.01.1994. godine koja sadrži dodatni obračun zatezne kamate po kamatnoj stopi 1,2%, zato što su uplate izvršene pre 03.07.1993. godine, tako da dugovanje tuženog iznosi 19.907.766,04 dinara.

Na osnovu iznetog stanja stvari, prvostepeni sud je primenom članova 124, 127, 130, 132. i 296. Zakona o obligacionim odnosima obavezao tuženog da tužilji isplati iznos od 19.907.766,04 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od veštačenja 31.08.2018. godine do isplate, a drugostepeni sud je u delu o kamati tu presudu preinačio tako da na dosuđen iznos kamata teče počev od dana prvostepenog presuđenja 13.10.2020. godine. U preostalom delu drugostepeni sud je podržao razloge prvostepenog suda. Tužilja je kao ugovorna strana i naslednik pokojnog BB aktivno legitimisana da zahteva povraćaj uplaćenog na ime dela kupoprodajne cene, kao posledicu raskida ugovora zbog neispunjenja od strane tuženog. Činjenica da je uplatu izvršilo preduzeće nema uticaja, jer se uplata odnosila na ispunjenje obaveza kupaca po prethodno zaključenim ugovorima sa tuženim, koje podleže primeni odredbe člana 296. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima. Posledica raskida ugovora zbog neispunjenja, za koje odgovornost snosi tuženi, ogleda se u obavezi vraćanja primljenog po članu 132. stav 2. Zakona o obligacionim odnosima, u ovom slučaju pravilno utvrđene vrednosti koja je dosuđena tužilji kao titularu prava po raskinutim ugovorima svog prethodnika i svojim.

Po oceni Vrhovnog suda, revizija tuženog nije osnovana u osporavanju pravilnosti primene materijalnog prava u ovoj pravnoj stvari.

Revizijom se neosnovano ističe da nije postupljeno po primedbama iz ranije revizijske odluke i da drugostepeni sud nije cenio žalbene navode. Nasuprot takvom isticanju, nakon prethodno donete revizijske odluke raspravljena su sporna pitanja i ocenjen pravni značaj činjenica na koje je ukazano, uz date zaključke koji opredeljuju odluku o osnovanosti i visini osnovanog potraživanja tužilje. Takođe, nasuprot revizijskom isticanju, drugostepeni sud je ocenio bitne žalbene navode i naveo razloge koje je uzeo u obzir po službenoj dužnosti, te postupio u skladu sa odredbom člana 396. stav 1. ZPP. Okolnost da li je pokojni BB bio vlasnik preduzeća koje je izvršilo uplatu, nema uticaja, imajući u vidu da je uplata izvršena tuženom, da se odnosila na ispunjenje njegove obaveze po ugovorima zaključenim sa tuženim i da je tužilja njegov naslednik. O prijemu ispunjenja kod tuženog podataka ima i u tom pogledu merodavna je odredba člana 296. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, a neosnovano je pozivanje revidenta na član 300. istog zakona, kada do subrogacije nije došlo, niti može doći nakon likvidacije preduzeća uplatioca. Neosnovano je i osporavanje zakonitosti prihvaćenog metoda obračuna revalorizacijom nominalnih uplata putem obračuna kojim se dolazi do stvarne vrednosti datog, čemu u suprotnom ne može biti pogodniji obračun preko plaćenih kvadrata u situaciji kada je plaćanje izvršeno u 1991. godini, a tuženi uopšte nije ni izgradio zgradnju na predmetnoj lokaciji. Takođe, neosnovano je i osporavanje zaključka o neosnovanosti prigovora zastasrelosti potraživanja iz razloga koji se odnosi na dospelost zahteva za traženje vraćanja datog, o čemu je odgovarajuća ocena data u obrazloženju pobijane presude.

Osporavanje utvrđenog činjeničnog stanja u revizijskom postupku nije dozvoljeno. Odredbom člana 407. stav 2. Zakona o parničnom postupku izričito je propisano da revizija ne može da se izjavi zbog pogrešno ili nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja, osim u slučaju iz člana 403. stav 2. ovog zakona, što ovde nije bio slučaj kod donošenja drugostepene presude u delu kojim je potvrđena prvostepena presuda. Preinačenje o sporednom potraživanju po revidenta nije nepovoljno i ne utiče na drugačiju ocenu o dozvoljenosti razloga sa kojih se revizija može izjaviti.

Iz navedenih razloga, na osnovu člana 414. ZPP, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković