Ispitujući dozvoljenost revizije u smislu člana 410. stav 2. u vezi člana 403. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11 ... 18/20 i 10/23 – drugi zakon) Vrhovni sud je našao da je u ovoj situaciji revizija dozvoljena, jer je drugostepeni sud ukinuo presudu prvostepenog suda i odbacio tužbu, kada je odlučivao o žalbi tuženog protiv presude kojom je tužbeni zahtev tužioca usvojen (zaključak usvojen na sednici Građanskog odeljenja Vrhovnog kasacionog suda održanoj 02.06.2020. godine).

Ispitujući pobijano rešenje na osnovu člana 408. u vezi člana 420. stav 6. ZPP, Vrhovni sud je utvrdio da je revizija tužioca osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac i tužena su u javnim knjigama upisani kao sukorisnici kp br ... KO ... i to tužilac sa udelom od 3/4, a tuženi sa 1/4 idealnog dela. Tužilac je 3/4 navedene katastarske parcele stekao na osnovu ugovora o ustupanju i raspodeli imovine za života R 2255/81 od 30.12.1981. godine, a tuženi po osnovu ugovora o poklonu 1/4 prava korišćenja od ukupne površine nekadašnje kp br ... i ... KO ... (Ov .../... od 03.11.1977. godine). Pravnosnažnom presudom Osnovnog suda u Kruševcu P 1257/14 od 19.10.2015. godine, utvrđeno je da tuženi ima pravo korišćenja kp br .../... KO ..., ukupne površine 3,71 ar i pravo vlasništva sa udelom od 1/1 po osnovu sopstvene izgrdnje građevinskih objekata postojećih na toj parceli. Veštačenjem je izvršena identifikacija parcela ... i .../..., obe u KO ..., izdvajanje 3/4 kp br ... što iznosi 445 m2, a kada se izdvojeni deo od ove parcele u površini od 49 m2 pripoji parceli .../... (koja ima površinu 366 m2) dobija se ukupna površina od 415 m2, što odgovara ukupnoj površini koju je majka ugovorom o poklonu poklonila tuženom. Na osnovu nalaza i mišljenja veštaka utvrđeno je da neraspodeljen deo od parcele ... iznosi 99 m2, koji kada se podeli na ravne delove iznosi po 49,5 m2.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je usvojio tužbeni zahtev, zaključujući da je posle raspolaganja ugovorom o ustupanju i raspodeli imovine za života i ugovorom o poklonu, ostao nepodeljen deo predmetne parcele u površini od 99 m2, kojim majka parničnih stranaka nije raspolagala, pa kako su tužilac i tuženi jedini naslednici sada pok. VV, ova površina se ima raspodeliti na ravne delove tako da tužiocu pripada 49,5 m2, a tuženom takođe površina od 49,5 m2.

Drugostepeni sud je ukinuo prvostepenu presudu i odbacio tužbu tužioca, kao nedozvoljenu, nalazeći da tužilac nema pravni interes da utvrdi pravo korišćenja na 3/4 idealnog dela kp br ... KO ..., s obzirom da je već upisan kao korisnik tog udela na predmetnoj parceli. Po stanovištu drugostepenog suda tužilac postavljenim tužbenim zahtevom želi da izvrši fizičku deobu sa tuženim pa ukoliko želi realne delove predmetne parcele, to pitanje se rešava u vanparničnom postupku, odnosno ono što tužilac traži u središnjem delu parcele može da bude samo predmet vanparničnog postupka.

Po stanovištu Vrhovnog suda drugostepeni sud je u konkretnom slučaju, pogrešno primenio odredbu člana 194. stav 2. ZPP, kojom je propisano da tužba za utvrđenje može da se podnese ako tužilac ima pravni interes da sud utvrdi postojanje, odnosno nepostojanje nekog spornog prava ili pravnog odnosa, pre dospelosti zahteva za činidbu iz istog odnosa ili istinitost odnosno neistinitost neke isprave ili ako tužilac ima neki drugi pravni interes.

Pravni interes kod tužbe za utvrđenje ocenjuje se sa stanovišta primene odredaba materijalnog i procesnog prava. U postupku deobe zajedničkih stvari i imovine (odredbe članova 148. do 154. Zakona o vanparničnom postupku), ukoliko sud utvrdi da je među parničarima sporno pravo na stvari koje su predmet deobe ili pravo na imovinu, udeo u zajedničkim stvarima, odnosno imovini ili je sporno koje stvari, odnosno prava ulaze u zajedničku imovinu, prekinuće postupak i uputiti predlagača da u određenom roku pokrene parnicu. U konkretnom slučaju parnične stranke su u javnim knjigama upisane kao sukorisnici predmetne parcele broj ... KO ... i to tužilac sa udelom od ¾, a tuženi sa udelom od 1/4. Tužbenim zahtevom se traži utvrđenje da je tužilac nosilac prava korišćenja na predmetnoj parceli sa 3/4 idealnog dela i 49,5 m2, po osnovu nasleđa i održaja, što predstavlja ukupnu površinu od 494,5 m2, te da mu tuženi prizna pravo korišćenja i dozvoli upis ukupne površine kod nadležne Službe za katastar nepokretnosti. To znači da tužilac, osim utvrđenja prava korišćenja na idealnom delu od 3/4 kp br ... KO ..., zapravo traži utvrđenje prava korišćenja i na površini od 49,5 m2 navedene parcele, po osnovu nasleđa i održaja, a što sa idealnim delom predstavlja ukupnu površinu od 494,5 m2, odnosno traži utvrđenje većeg udela izraženog u ukupnoj površini od parcele, u odnosu na idealni deo sa kojim je upisan kao sukorisnik u javnim knjigama. Time se osporava i veličina udela tuženog od 1/4 sa kojom je tuženi upisan kao sukorisnik u javnim knjigama. Zato je pogrešno stanovište drugostepenog suda da ono što tužilac traži tužbenim zahtevom može da bude samo predmet vanparničnog postupka deobe, jer kada je sporno pravo na udeo i veličina udela, tada vanparnični sud upućuje predlagača da pokrene parnicu. Osim toga i u slučaju da nije sporno pravo na stvari, izneti razlozi drugostepenog suda bi bili osnov za donošenje rešenja o obustavi parničnog postupka u smislu člana 18. ZPP, ali ne i razlog za odbačaj tužbe, zbog nepostojanja pravnog interesa za podnošenje tužbe za utvrđenje.

Imajući u vidu navedeno, zbog pogrešnog pravnog stanovišta o nepostojanju pravnog interesa tužioca za podnošenje tužbe za utvrđenje, drugostepeni sud se nije upustio u suštinsku ocenu sadržine žalbe tuženog, kojom se osporava utvrđeno pravo korišćenja tužioca na dodatnoj površini (49,5 m2) predmetne parcele po osnovu održaja i nasleđa, odnosno realnom delu ukupne površini od 494,5 m2, pa je iz navedenih razloga pobijano rešenje moralo biti ukinuto.

Iz navedenih razloga, na osnovu člana 415. stav 1. u vezi sa članom 420. stav 6. ZPP odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Dragana Marinković, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković