Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11 ... 18/20) i utvrdio da je revizija tužilje osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužilja je vlasnik trosobnog stana na drugom spratu zgrade u ulici ... broj .. u ... površine 138,3 m2, na kome je majka tužene BB bila nosilac stanarskog prava na osnovu rešenja koje zamenjuje ugovor o korišćenju stana od 18.09.1995. godine, sa tuženom kao članom porodičnog domaćinstva. Posle majčine smrti ...2005. godine, tužena je nastavila da koristi predmetni stan, a pravnosnažnim rešenjem Prvog opštinskog suda u Beogradu R 115/05 od 17.06.2006. godine, određena je za zakupca stana na neodređeno vreme, te da ovo rešenje zamenjuje ugovor o korišćenju stana do zaključenja ugovora po Zakonu o stambenim odnosima RS. Pravnosnažnim rešenjem istog suda R 224/06 od 26.01.2007. godine, određeno je da će predmetni stan tužena koristiti zajedno sa članovima svog domaćinstva, suprugom i decom, ovde tuženima, koji imaju pravo da koriste stan sve dok ga koristi ona u svojstvu zakupca. Tužilja je po saznanju da su tužena BB i njen suprug VV suvlasnici sa po 1/2 idealnih delova na zemljištu pod zgradom i drugim objektom na kp br .. površine 694 m2 u KO ... i na porodičnoj stambenoj zgradi kućni broj .., površine 79 m2, pokrenula postupak radi otkaza ugovora o korišćenju predmetnog stana i iseljenja tuženih. Pravnosnažnom presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P 87932/10 od 21.10.2013. godine (pravnosnažna 21.01.2015. godine, a izvršna 06.03.2015. godine) usvojen je tužbeni zahtev, otkazano je tuženoj dalje korišćenje predmetnog stana i obavezani su tuženi da se sa svim licima i stvarima isele iz stana i isti predaju tužilji na slobodno korišćenje i raspolaganje. Tuženi su se dobrovoljno iselili iz stana 05.03.2015. godine. Veštačenjem je utvrđena tržišna zakupnina za predmetni stan imajući u vidu lokaciju i infrastrukturne pogodnosti, stanje zgrade i saznanje da se zakupnine ugovaraju u stranoj valuti (evro), a da se plaćanje vrši u dinarskoj protivvrednosti, što ukupno za sporni period iznosi 11.605.359,03 dinara.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su ocenili da je istaknuti prigovor zastarelosti potraživanja osnovan u pogledu dela potraživanja koje se odnosi na period od 05.03.2005. zaključno sa 19.10.2007. godine, jer je do podnošenja tužbe u ovoj parnici 19.10.2017. godine protekao opšti rok zastarelosti potraživanja od 10 godina, koji se shodno odredbi člana 371. Zakona o obligacionim odnosima primenjuje u konkretnom slučaju, dok potraživanje za preostali period nije zastarelo ali je zahtev neosnovan, jer su tuženi u periodu do iseljenja koristili predmetni stan na osnovu prvnosnažnog rešenja suda koje zamenjuje ugovor o korišćenju stana, odnosno predmetni stan su koristili sa pravnim osnovom sve do pravnosnažnosti presude kojom je raspravljeno pitanje otkaza daljeg korišćenja stana i iseljenja tuženih iz istog. Zato je tužbeni zahtev odbijen u celini kao neosnovan.

Po oceni Vrhovnog suda nižestepeni sudovi su pogrešno primenili materijalno pravo zbog čega je činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno.

Tužbom u ovoj parnici zahteva se naknada za korišćenje predmetnog stana bez pravnog osnova u visini tržišne cene zakupa, a po pravnosnažnosti presude kojom je odlučeno o otkazu daljeg korišćenja stana i iseljenju tuženih, što se ima raspraviti po odredbama članova 37, 38, 39. i 40. Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa, prema kojima savesni držalac stvari nije dužan da plati naknadu za korišćenje stvari, dok nesavestan držalac ima obavezu da pored vraćanja stvari, vrati sve plodove ili naknadi njihovu vrednost. Pravo vlasnika u tom slučaju zastareva za tri godine od dana predaje stvari (član 40. navedenog zakona). Kako je tužba u ovoj parnici podneta 19.10.2017. godine, a prema utvrđenom činjeničnom stanju tuženi su se iz predmetnog stana dobrovoljno iselili 05.03.2015. godine i predali ga na slobodno korišćenje i raspolaganje tužilji, to se ne može prihvatiti kao pravilno izloženo stanovište nižestepenih sudova da je deo predmetnog potraživanja zastareo. Pored toga, vlasnik ima pravo da traži naknadu za korišćenje svoje stvari pod uslovima propisanim navedenim odredbama materijalnog prava. Savestan držalac postaje nesavestan od trenutka kada mu je tužba dostavljena, ali vlasnik može dokazivati da je savestan držalac postao nesavestan i pre dostavljanja tužbe (član 39. stav 7. navedenog zakona). Pravnosnažnom presudom Prvog osnovnog suda u Beogradu P 87932/10 od 21.10.2013. godine, otkazano je dalje korišćenje predmetnog stana tuženima i tuženi su obavezani da se sa svim licima i stvarima isele iz navedenog stana, te da ispražnjen od lica i stvari predaju tužilji na slobodno korišćenje i raspolaganje. Međutim, nižestepeni sudovi su propustili da utvrde bitnu činjenicu, kada je tužba u navedenoj parnici dostavljena tuženima, od čega zavisi i ocena savesnosti držalaca, pri čemu vlasnik može dokazivati da je i pre dostavljalja tužbe savestan držalac postao nesavestan. Kako je zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno, to nema uslova za preinačenje, pa je Vrhovni sud ukinuo nižestepene presude i predmet vratio prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

Primenom člana 416. stav 2. ZPP, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci.

U ponovnom postupku prvostepeni sud će imati u vidu primedbe iznete u ovom rešenju, upotpuniti u navedenom smislu činjenično stanje i potom doneti pravilnu i zakonitu odluku.

Predsednik veća – sudija

Dragana Marinković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić