U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Zorana Hadžića i Mirjane Andrijašević, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Ljubomir Cvetković, advokat iz ..., protiv tuženih BB iz ... i VV iz ..., čiji je punomoćnik Goran Macić, advokat iz ..., radi pobijanja pravnog posla, odlučujući o reviziji tuženih izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 2267/22 od 12.01.2023. godine, u sednici veća održanoj dana 14.03.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženih izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 2267/22 od 12.01.2023. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 2267/22 od 12.01.2023. godine, preinačena je presuda Osnovnog suda u Kruševcu, Sudska jedinica u Varvarinu P 1585/19 od 20.04.2022. godine, tako što je usvojen tužbeni zahtev tužioca i obavezane su tužene da dozvole da tužilac svoje potraživanje prema GG u iznosu od 27.098,67 evra (umanjeno za iznos naplaćen u izvršnom postupku koji se vodi kod Osnovnog suda u Kruševcu, Sudksa jedinica u Varvarinu I 465/14) u dinarskoj protivvrednosti po kursu Evropske centralne banke na dan isplate sa domicilnom kamatom počev od 26.03.2004. godine pa do konačne isplate i troškova parničnog postupka u iznosu od 170.300,00 dinara, po pravnosnažnoj i izvršnoj presudi Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 2698/10 od 25.05.2011. godine naplati iz nepokretnosti koje su predmet zaključenog ugovora o poklonu Ov. br. 3604/09 pred Opštinskim sudom u Varvarinu od 02.11.2009. godine između poklonodavca GG i poklonoprimaca tuženih BB i VV i to katastarska parcela broj .., zemljište pod zgradom – objektom u površini od 103 m2, zemljište pod zgradom – objektom u površini od 31 m2, zemljište pod zgradom – objektom u površini od 50 m2, zemljište uz zgradu – objekat u površini od 500 m2, pašnjak 2. klase u površini od 522 m2, na kojoj parceli su izgrađene porodične stambene zgrade u površini od 103 m2, 31 m2 i 50 m2, sve upisano u LN broj .. KO ... (stav prvi izreke). Obavezane su tužene da tužiocu isplate troškove parničnog postupka u iznosu od 635.196,96 dinara (stav drugi izreke). Odbijen je zahtev tuženih da im se nadoknade troškovi postupka pred drugostepenim sudom (stav treći izreke).

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužene su blagovremeno izjavile reviziju iz svih razloga predviđenih odredbama Zakona o parničnom postupku.

Ispitujući pravilnost pobijane odluke u smislu člana 408. Zakona parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11 ... 10/23) Vrhovni sud je ocenio da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti. Revizijom se ukazuje na bitnu povredu postupka iz člana 374. stav 2. tačka 5. ZPP, učinjenu pred drugostepenim sudom, ali ta povreda nije revizijski razlog iz člana 407. stav 2. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravnosnažnom i izvršnom presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 2698/10 od 25.05.2011. godine preinačena je presuda Opštinskog suda u Varvarinu P 187/07 od 11.09.2008. godine i obavezan otac tuženih GG da tužiocu na ime duga plati novčani iznos od 27.098,67 evra sa domicilnom kamatom počev od 26.03.2004. godine do isplate, sve u dinarskoj protivvrednosti po kursu Evropske centralne banke na dan isplate i troškove postupka u iznosu od 170.300,00 dinara.

Izvršni dužnik GG, otac tuženih je u svojstvu poklonodavca zaključio i overio ugovor o poklonu Ov. br. 3604/09 pred Opštinskim sudom u Varvarinu dana 02.11.2009. godine kojim je svojim ćerkama, kao poklonoprimcima tuženima BB i VV, poklonio katastarsku parcelu broj .., u LN broj .. KO ... i to svakoj sa udelom od po 1/2. U trenutku zaključenja ovog ugovora GG je, pored imovine koja je predmet ugovora, bio vlasnik nepokretnosti upisanih u LN broj .. KO ... u površini od 4.15,65 ha, imao je vanknjižnu svojinu na dva lokala u ... i bio je u radnom odnosu kod JP „Putevi Srbije“. Na osnovu pravnosnažne i izvršne presude Opštinskog suda u Varvarinu P 187/07 od 11.09.2008. godine, tužilac je kao izvršni poverilac podneo Osnovnom sudu u Kruševcu, Sudska jedinica u Varvarinu predlog za izvršenje dana 27.10.2011. godine u predmetu I 2056/11, kojim je rešenjem o izvršenju dana 26.04.2012. godine određeno izvršenje obustavom 2/3 od zarade koju izvršni dužnik ostvaruje kod poslodavca JP „Putevi Srbije“ Beograd naplatna rampa ... . Kako je izvršnom dužniku, ocu tuženih, prestao radni odnos 03.03.2011. godine, zaključkom Osnovnog suda u Kruševcu, Sudska jedinica u Varvarinu I 2056/12 od 25.09.2013. godine naloženo je tužiocu kao izvršnom poveriocu da opredeli drugo sredstvo i predmet izvršenja nakon čega je tužilac, kao izvršni poverilac, podneskom od 24.01.2014. godine promenio sredstvo izvršenja i to popisom, plenidbom i prodajom zemlje – nepokretnosti dužnika iz LN broj .. KO ... grad površine 3,53 ha u odnosu na ukupnu površinu nepokretnosti iz tog lista 4.15,65 ha. Posle dva neuspela javna nadmetanja, tužiocu kao poveriocu su zaključkom suda I 465/14 od 03.04.2017. godine dodeljene u svojinu i državinu nepokretnosti upisane u LN .. KO ..., bliže navedene zaključkom, tržišne vrednosti 1.001.546,00 dinara za iznos od 300.463,80 dinara. Nakon toga, tužilac kao izvršni poverilac je podneskom od 24.10.2017. godine predložio nastavak izvršenja u predmetu I 465/14 plenidbom penzije na koju izvršni dužnik GG ostvaruje putem Republičkog fonda PIO Filijala Kruševac i dug opredelio na iznos od 24.673,23 evra nakon čega je Osnovni sud u Kruševcu, Sudska jedinica u Varvarinu doneo zaključak I 465/14 od 25.10.2017. godine o nastavku postpuku izvršenja u navedenom predmetu i naložio RF PIO Filijala Kruševac obustavu 2/3 penzije izvršnog dužnika i prenos sredstava na račun poverioca, koji je postupak i dalje u toku. Tužilac je podneo tužbu u ovoj parnici 11.07.2012. godine radi pobijanja ugovora o poklonu Ov. br. 3604/09 od 02.11.2009. godine, radi namirenja preostalog potraživanja po presudi Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 2698/10 od 25.05.2011. godine. Na osnovu fotokopije ugovora broj 756 o kupoprodaji lokala broj 1 od 28.10.1998. godine, zapisnika o primopredaji lokala broj 1 i lokala broj 2 od 30.12.1998. godine, priznanice na ime kupljenih lokala i činjenice da je podnet zahtev za ozakonjenje tih lokala koji je u Opštinskoj upravi u Ćićevcu primljen 07.05.2021. godine, koje dokaze su tužene predložile tokom postupka, prvostepeni sud je utvrdio da otac tuženih dužnik GG poseduje u vanknjižnoj svojini dva lokala u ... .

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je primenom člana 280. Zakona o obligacionim odnosima, zaključio da je tužbeni zahtev tužioca neosnovan, jer je u trenutku zaključenja predmetnog ugovora o poklonu izvršni dužnik, otac tuženih posedovao imovinu koja je bila upisana u LN .. KO ... u površini od 4.15,65 ha, iz koje je tužilac kasnije delimično namirio svoje potraživanje, a kojom imovinom dužnik nije raspolagao predmetnim ugovorom o poklonu, kao i da je izvršni dužnik u vreme zaključenja ugovora o poklonu bio u radnom odnosu i da je posedovao vanknjižnu svojinu dva lokala u ..., na osnovu kojih činjenica je utvrdio da pravna radnja koja se pobija nije preduzeta na štetu tužioca.

Nasuprot zaključku prvostepenog suda, drugostepeni sud je primenom iste odredbe odlučio da predmetni ugovor o poklonu gubi pravno dejstvo samo u iznosu koji je potreban za namirenje tužiočevog potraživanja i to je deo koji je preostao nakon naplate od dužnika u izvršnom postupku, koji iznos će stranke utvrditi u izvršnom postupku. Drugostepeni sud smatra da tužilac, kao izvršni poverilac, ne može da namiri svoje potraživanje iz vrednosti lokala, koji kod nadležne službe nisu upisani kao vlasništvo izvršnog dužnika, koji lokali se nalaze u objektu čiji delovi nisu upisani u katastarski operat, a objekat u kojem se nalaze i katastarska parcela upisani su kao vlasništvo trećeg lica.

Vrhovni sud je stanovišta da je drugostepeni sud pravilno primenio materijalno pravo.

Prema članu 280. stav 1. i 2. Zakona o obligacionim odnosima, svaki poverilac čije je potraživanje dospelo za isplatu i bez obzira kada je nastalo, može pobijati pravnu radnju svog dužnika koja je preduzeta na štetu poverioca. Smatra se da je pravna radnja preduzeta na štetu poverilaca ako usled njenog izvršenja dužnik nema dovoljno sredstava za ispunjenje poveriočevog potraživanja. Članom 281. stav 3. istog zakona propisano je da se kod besplatnih raspolaganja i sa njima izjednačenim pravnim radnjama smatra da je dužnik znao da preduzetim raspolaganjem nanosi štetu poveriocima i za pobijanje tih radnji ne zahteva se da je trećem licu to bilo poznato ili moglo biti poznato.

Kako je dužnik učinjenim poklonom ćerkama, onemogućio tužioca da naplati svoje dospelo novčano potraživanje, navedeni ugovor je zaključen na štetu tužioca, pa je osnovan tužbeni zahtev tužioca da se obavežu tužene da dozvole da tužilac svoje potraživanje (umanjeno za iznos naplaćen u izvršnom postupku koji se vodi kod Osnovnog suda u Kruševcu, Sudksa jedinica u Varvarinu I 465/14) u dinarskoj protivvrednosti po kursu Evropske centralne banke na dan isplate sa domicilnom kamatom počev od 26.03.2004. godine pa do konačne isplate i troškova parničnog postupka u iznosu od 170.300,00 dinara, po pravnosnažnoj i izvršnoj presudi Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 2698/10 od 25.05.2011. godine naplati iz nepokretnosti koje su predmet zaključenog ugovora o poklonu Ov. br. 3604/09 pred Opštinskim sudom u Varvarinu od 02.11.2009. godine između poklonodavca GG i poklonoprimaca tuženih BB i VV. Ovaj besteretni pravni posao je preduzet između tužiočevog dužnika i njegovih ćerki što znači između srodnika po krvi u pravoj liniji, pa postoji zakonska pretpostavka da je dužnik znao da preduzetim raspolaganjem nanosi štetu poveriocu. U ovakvom slučaju, nesavesnost dužnika se pretpostavlja i poverilac ne mora da je dokazuje. Stoga, Vrhovni sud nalazi da su u konkretnom slučaju kumulativno ispunjeni svi zakonski uslovi za pobijanje dužnikove pravne radnje (dospelost potraživanja, visina potraživanja, raspolaganje dužnika ugovorom o poklonu u korist ćerki kao srodnika u pravoj liniji čime je dužnik doveden u situaciju da nema dovoljno sredstava za naplatu tužiočevog potraživanja), a tužba je podneta u roku od 3 godine od overe besteretnog ugovora u smislu člana 285. stav 1. ZOO, pa su neosnovani navodi revizije da je pobijana presuda zasnovana na pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Neosnovano se navodima revidenta pobija drugostepena presuda u pogledu zaključka drugostepenog suda o insolventnosti poklonodavca u trenutku zaključenja ugovora. Tužilac je, kako pravilno zaključuje drugostepeni sud, za sve vreme trajanja izvršnog postupka namirio samo deo potraživanja, iz zarade i penzije izvršnog dužnika i iz nepokretnosti koja mu je predata u izvršnom postupku za iznos od 300.463,80 dinara. Za ocenu solventnosti izvršnog dužnika u trenutku zaključenja ugovora relevantna je mogućnost prodaje lokala na kojima izvršni dužnik ima vanknjižno vlasništvo i pokrenut je postupak ozakonjenja objekata. Izvršni postupak se vodi po odredbama Zakona o izvršenju i obezbeđenju („Službeni glasnik RS“ broj 31/2011...139/14) pa je za sprovođenje izvršenja na nepokretnosti dužnika na osnovu odredaba člana 105.neophodan dokaz o svojini izvršnog dužnika ili isprava podobna za upis prava svojine izvršnog dužnika. U momentu zaključenja ugovora o poklonu dužnik, otac tuženih, nije imao dovoljno sredstava za namirenje potraživanja poverioca, niti mogućnost da se sprovede izvršenje na lokalima na kojima nema pravo svojine, niti podobnu ispravu za upis prava svojine, što proizlazi iz činjenice da tužilje vode spor oko prava svojine na tim lokalima.

Na osnovu iznetog, primenom člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković