U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud u veću sastavljenom od sudija: Vesne Popović, predsednika veća, Lidije Đukić i Božidara Vujičića, članova veća, u pravnoj stvari tužioca GP AA A.D. ..., čiji je punomoćnik Milorad Đorđević, advokat iz ..., protiv tužene Opštine Vrnjačka Banja, koju zastupa Opštinski javni pravobranilac i tuženog BB iz ..., radi utvrđenja i činidbe, i po tužbi tužioca Opština Vrnjačka Banja, protiv tuženih HTP VV A.D. ... u restrukturiranju, BB iz ... i GP AA A.D. ..., radi duga, odlučujući o reviziji tužioca GP AA A.D. ..., izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 3127/13 od 04.11.2014. godine, u sednici održanoj 02.11.2016. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca GP AA A.D. ..., izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 3127/13 od 04.11.2014. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Kraljevu P 29/12 od 28.05.2013. godine, stavom prvim izreke, odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužilac GP AA tražio da se utvrdi da nema obavezu jemstva, odnosno obavezu solidarnog dužnika, niti bilo kakvu drugu obavezu po Ugovoru o načinu plaćanja naknade za uređivanje građevinskog zemljišta od 13.10.2006. godine, koji je zaključen između tužene Opštine Vrnjačka Banja i tuženog BB, odnosno da nema obavezu da plati 21.770.213,70 dinara tuženoj Opštini Vrnjačka Banja. Stavom drugim izreke odbijen je tužbeni zahtev tužioca GP AA kojim je tražio da se utvrdi da je ništava menica ..., izdata od GP AA popunjena na iznos od 21.770.213,70 dinara i puštena na realizaciju od strane Opštine Vrnjačka Banja. Stavom trećim izreke odbijen je tužbeni zahtev tužioca GP AA kojim je tražio da se obaveže tužena Opština Vrnjačka Banja da mu preda 19 menica, čiji su serijski brojevi bliže označeni ovim stavom izreke, te da ukoliko ih tužena Opština Vrnjačka Banja ne preda, da se navedene menice lišavaju pravnog dejstva. Stavom četvrtim izreke obavezani su tuženi BB iz ..., GP AA AD ... i HTP VV A.D. iz ... u restrukturiranju, da na ime duga solidarno plate tužiocu Opštini Vrnjačka Banja 33.183.935,21 dinar, od čega revalorizovane rate iznose ukupno 21.998.344,78 dinara, a zakonska zatezna kamata 11.185.590,43 dinara (čiji su iznosi i datumi dospeća bliže određeni ovim stavom izreke). Stavom petim izreke odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 3127/13 od 04.11.2014. godine, odbijene su žalbe tužioca GP AA A.D. ... i tuženog HTP VV A.D. ... u restrukturiranju, kao neosnovane i prvostepena presuda potvrđena u stavu prvom, drugom, trećem i delu stava četvrtog izreke, kojim su tuženi solidarno obavezani na isplatu glavnog potraživanja na ime naknade za uređenje građevinskog zemljišta u visini od 21.998.344,78 dinara, a prvostepena presuda je ukinuta u preostalom delu stava četvrtog izreke, kojim su tuženi obavezani da plate zateznu kamatu na pojedinačne revalorizovane iznose rata u ukupnom iznosu od 11.185.590,43 dinara i stavu petom izreke i u ovim delovima predmet je vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu, tužilac GP AA je izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, primenom člana 399. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“, broj 125/04 i 111/09), na čiju primenu upućuje član 506. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“ br. 72/11 i 55/14), pa je našao da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 2. tačka 9. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a revizijom se ne ukazuje na druge povrede postupka zbog kojih se revizija može izjaviti, primenom člana 398. stav 1. ZPP.

Prema činjeničnom stanju na kome je zasnovana pobijana odluka, tuženi BB je investitor izgradnje Turističko-apartmanskog naselja ... na katastarskoj parceli ... KO ..., te je u tom svojstvu sa Opštinom Vrnjačka Banja, 13.10.2006. godine zaključio Ugovor o načinu plaćanja naknade za uređivanje građevinskog zemljišta, koja iznosi ukupno 22.883.093,10 dinara. Isplata je ugovorena u 24 jednake mesečne rate u visini od po 953.462,20 dinara mesečno, sa dospećem prve rate na dan zaključenja ugovora, druge na dan 01.11.2006. godine, a svake naredne rate prvog u mesecu, s tim što će se za neblagovremene uplate obračunavati zatezna kamata. Ugovoreno je da će se iznosi rata, počev od druge mesečne rate, revalorizovati u skladu sa rastom cena na malo za odgovarajući mesec. Odredbom člana 3. ovog Ugovora, investitor BB se obavezao da obezbedi potraživanje poverioca institutom solidarnog dužnika.

Sudovi su utvrdili da su 12.10.2006. godine, Upravni odbor HTP VV i Upravni odbor GP AA, doneli pojedinačne odluke da su saglasni da budu solidarni jemci BB, investitoru kompleksa ..., u vezi izmirenja obaveze po osnovu naknade za uređenje građevinskog zemljišta, te da poveriocu – Opštini Vrnjačka Banja, odgovaraju kao glavni dužnici za celu obavezu, a da poverilac može zahtevati ispunjenje obaveze bilo od glavnog dužnika, bilo od jemca ili od svih u isto vreme. U skladu sa navedenim, HTP VV i GP AA su u svojstvu solidarnih dužnika, Opštini Vrnjačka Banja predali po 23 blanko solo menice, kao instrument obezbeđenja plaćanja, potpisane i overene od strane ovlašćenih lica i po 23 menična pisma (ovlašćenja) za korisnika – Opštinu Vrnjačka Banja. Navedenim meničnim pismima, korisnik – poverilac Opština Vrnjačka Banja, ovlašćuje se da u skladu sa odredbama navedenog ugovora za naplatu dospelih hartija od vrednosti – menica, bezuslovno i neopozivo, bez protesta i troškova, vansudski inicira naplatu na teret tekućeg računa dužnika kod banaka, a u korist poverioca.

Ugovorom o načinu plaćanja naknade za uređivanje građevinskog zemljišta, ugovarači su se saglasili da Opština ima pravo da učini dospelim i traži za naplatu zajedno sa pripadajućim kamatama, potraživanja po osnovu neotplaćenog iznosa naknade za uređenje građevinskog zemljišta, za slučaj da investitor – dužnik, odnosno solidarni jemci, u ugovorenom roku ne uplate tri uzastopne ili bilo koje tri mesečne rate u periodu otplate duga, što je i osnov za raskid ugovora, bez posebnog pismenog obaveštenja dužniku. Poveriocu – Opštini Vrnjačka Banja, po osnovu navedenog Ugovora isplaćene su samo tri rate na ime naknade za uređenje građevinskog zemljišta, zbog čega je Opština Vrnjačka Banja, postupajući po zaključenom ugovoru, popunila i 18.09.2007. godine pustila na naplatu menicu broj ... na iznos od 21.770.213,70 dinara (bez obračunate zatezne kamate), usled čega je došlo do blokade računa GP AA. Međutim, po zahtevu tužioca GP AA, Opštinsko veće Opštine Vrnjačka Banja je 07.06.2010. godine donelo zaključak, na osnovu kog je, radi deblokade tekućeg računa tužioca GP AA, izvršeno povlačenje izdate menice broj ..., koja je ispostavljena na naplatu 18.09.2007. godine. Ova saglasnost (za povlačenje menice), data je pod uslovom da se Službi za katastar nepokretnosti priloži kvalitetna izvršna založna izjava i upiše hipoteka na nepokretnostima koje su u vlasništvu tužioca GP AA pa je GP AA dao založnu izjavu pod brojem ... od 08.06.2010. godine, kojom je konstatovano da je vlasnik katastarske parcele ... KO ..., zgrade broj... i zemljišta oko zgrade u površini od 40 ari, te da je neopozivo i bezuslovno saglasan da se upiše izvršna vansudska hipoteka prvog reda na navedenim nepokretnostima u korist Opštine Vrnjačka Banja, a na ime obezbeđenja neizmirenih obaveza po osnovu naknade za uređenje građevinskog zemljišta.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja Vrhovni kasacioni sud nalazi da su nižestepeni sudovi pravilnom primenom materijalnog prava odbili tužbeni zahtev tužioca GP AA kao neosnovan, a usvojili tužbeni zahtev tužioca Opština Vrnjačka Banja za isplatu 21.998.344,78 dinara, na ime naknade za uređenje građevinskog zemljišta.

U konkretnom slučaju Upravni odbor, kao nadležni organ tužioca GP AA, 12.10.2006. godine doneo je odluku da u svojstvu solidarnog dužnika, pristupa obavezi BB, koju on, kao investitor, ima na ime naknade za uređivanje građevinskog zemljišta za izgradnju Turističko-apartmanskog naselja .... O načinu plaćanja ove naknade, 13.10.2006. godine zaključen je ugovor između Opštine Vrnjačka Banja i investitora BB. Navedenom odlukom od 12.10.2006. godine, GP AA se obavezao da poveriocu Opštini Vrnjačka Banja, odgovara kao glavni dužnik za celu obavezu investitora BB, a da poverilac može zahtevati ispunjenje obaveze bilo od glavnog dužnika, bilo od jemca, pa je u skladu sa tim, u svojstvu solidarnog dužnika, poveriocu - Opštini Vrnjačka Banja, kao instrument obezbeđenja plaćanja predao 23 blanko solo menice, potpisane i overene od strane ovlašćenog lica, kao i 23 menična pisma – ovlašćenja za poverioca – Opštinu Vrnjačka Banja.

Na ovaj način, tužilac GP AA je dao izjavu o jemstvu, sačinjenu u pismenoj formi, u skladu sa odredbom člana 997. i 998. Zakona o obligacionim odnosima. Prema sadržini date izjave i ovlašćenja, tužilac GP AA se obavezao kao jemac platac (solidarno jemstvo), odnosno preuzeo je obavezu u skladu sa odredbom člana 1004. stav 3. Zakona o obligacionim odnosima, da odgovara poveriocu kao glavni dužnik za celu obavezu i ovlastio ga (poverioca) da može zahtevati njeno ispunjenje bilo od glavnog dužnika bilo od njega kao jemca ili od obojice u isto vreme.

Imajući ovo u vidu, Vrhovni kasacioni sud nalazi da tužilac GP AA, punovažnim pravnim poslom – pismenom izjavom, prema poveriocu – Opštini Vrnjačka Banja jeste preuzeo obavezu solidarnog jemstva sa dužnikom BB, da kao jemac platac, odgovara za obavezu isplate naknade za uređivanje građevinskog zemljišta, čiji je način plaćanja regulisan Ugovorom od 13.10.2006. godine, što i njegov tužbeni zahtev kojim je tražio da se utvrdi da nema obavezu jemstva, odnosno obavezu solidarnog dužnika ili bilo kakvu obavezu po navedenom ugovoru, čini neosnovanim. Menice koje su predate poveriocu, Opštini Vrnjačka Banja, a čije se vraćanje tužbom traži, predate su kao sredstvo obezbeđenja potraživanja Opštine Vrnjačka Banja, pa kako potraživanje nije namireno, ne postoji osnov za njihovo vraćanje tužiocu GP AA, a ne postoje ni razlozi koji menicu broj ..., izdatu od strane ovog tužioca, čine ništavom, što tužbeni zahtev čini neosnovanim i u ovom delu. S obzirom da tužilac GP AA jeste preuzeo solidarnu obavezu prema poveriocu Opštini Vrnjačka Banja da kao jemac platac sa BB isplati preostali deo naknade za uređenje građevinskog zemljišta, to je pravilno obavezan da solidarno sa BB i HTP VV plati preostali deo naknade u visini od 21.998.344,78 dinara.

Tužilac GP AA revizijom ukazuje da odluka o solidarnom jemstvu nije doneta od strane ovlašćenog lica, jer nije doneta od strane generalnog direktora, koji je zakonski zastupnik ovog privrednog društva i jedini ovlašćen da donese i potpiše ovakvu odluku, ali Vrhovni kasacioni sud nalazi da su ovi navodi neosnovani. Naime, nije sporno da je direktor zastupnik privrednog društva. Međutim, Upravni odbor je organ koji, prema delokrugu rada utvrđenog Statutom tužioca GP AA, odlučuje o poslovnoj politici tog preduzeća, dok se prema odredbama Statuta ovog tužioca, direktor stara o zakonitosti i odgovara za zakonitost rada preduzeća i izvršava odluke skupštine i upravnog odbora preduzeća, prema smernicama koje mu daju skupština i upravni odbor. Imajući ovo u vidu, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pravilan zaključak nižestepenog suda da Upravni odbor jeste ovlašćeni organ za donošenje odluka, između ostalog i za prihvatanje obaveze solidarnog dužnika, te da takvu odluku nije morao ni da donese ni da potpiše direktor ovog tužioca.

Neosnovano se revizijom ukazuje i da je svaka pojedinačna izdata menica trebalo da bude obezbeđenje samo po jedne rate u visini od 953.462,20 dinara, koliko po ugovoru iznosi mesečna rata, a po dospelosti svake pojedinačne rate, a ne za iznos duga u celosti. Naime, tužilac GP AA se u skladu sa odredbom člana 1004. stav 3. ZOO obavezao da kao jemac platac odgovara poveriocu kao glavni dužnik za celu obavezu, pa je u skladu sa tim poverilac mogao zahtevati ispunjenje od ovog tužioca kao jemca bilo dela glavnog duga bilo obaveze u celosti.

Neosnovani su i navodi tužioca GP AAda nije dao pisanu izjavu da će jemčiti za obaveze tuženog BB, ukazivanjem na činjenicu da je odluka Upravnog odbora ovog tužioca doneta 12.10.2006. godine, a da je ugovor o načinu plaćanja naknade za uređenje građevinskog zemljišta zaključen 13.10.2006. godine. Naime, odredbom člana 1001. ZOO propisano je da se može jemčiti i za određenu buduću obavezu (stav 2. ovog člana), s tim što se jemstvo za buduću obavezu može opozvati pre nego što obaveza nastane, ako nije predviđen rok u kome ona treba da nastane (stav 3. istog člana). Imajući ovo u vidu, Vrhovni kasacioni sud nalazi da izjava o prihvatanju obaveze jemca platca, za obaveze dužnika BB, proizvodi pravno dejstvo, bez obzira što se radi o odluci koja je doneta dan pre zaključenja ugovora, s obzirom da odredba člana 1001. stav 2. Zakona o obligacionim odnosima predviđa takvu mogućnost, a tužilac GP AA ovu svoju obavezu jemstva nije opozvao pre zaključenja ugovora glavnog dužnika i poverioca, što i suprotne navode tužioca čini neosnovanim.

Ostale navode u reviziji kojima se osporava utvrđeno činjenično stanje, Vrhovni kasacioni sud nije cenio, jer se revizija iz ovih razloga ne može izjaviti (član 398. stav 2. ZPP).

Na osnovu iznetog, primenom člana 405. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Vesna Popović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić