U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud u veću sastavljenom od sudija: Vesne Popović, predsednika veća, Božidara Vujičića i Lidije Đukić, članova veća, u pravnoj stvari tužilaca: AA, BB i VV, svih iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Slavica Marjanović, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Vlada Republike Srbije, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, Odeljenje u Leskovcu, radi diskriminacije, odlučujući o reviziji tužilaca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 2837/2016 od 29.03.2017. godine, u sednici održanoj 13.12.2017. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužilaca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 2837/2016 od 29.03.2017. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Vranju P1 84/15 od 14.09.2016. godine, stavom prvim izreke, utvrđeno je da je Zaključkom Vlade Republike Srbije 05. broj 401- 161/2008 od 17.01.2008. godine, kojim su obezbeđena sredstva radi isplate novčane pomoći ratnim vojnim rezervistima sa prebivalištem na teritoriji sedam nerazvijenih opština (Kuršumlija, Blace, Bojnik, Lebane, Žitorađa, Doljevac i Prokuplje), povređeno načelo jednakih prava i obaveza, čime je izvršena diskriminacija na osnovu prebivališta ratnih vojnih rezervista na teritoriji svih ostalih opština koje nisu navedene u Zaključku Vlade RS od 17.01.2008. godine, a time i tužiocima AA, BB i VV, kao učesnicima rata 1999. godine. Stavom drugim izreke, obavezana je tužena da tužiocima, na ime naknade nematerijalne štete zbog diskriminacije, zbog pretrpljenih duševnih bolova usled povrede prava ličnosti i povrede načela jednakih prava i obaveza plati po 50.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do isplate, dok je odbijen, kao neosnovan, zahtev tužilaca za isplatu nematerijalne štete po osnovu diskriminacije za veći iznos od priznatog do traženih od po 80.000,00 dinara, odnosno za po 30.000,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od presuđenja do isplate. Stavom trećim izreke, odbijen je, kao neosnovan, tužbeni zahtev tužilaca kojim su tražili da se tužena obaveže da im otkloni kao posledicu diskriminacije materijalnu štetu isplatom duga po Zaključku Vlade Republike zakonskom zateznom kamatom od 18.01.2008. godine pa do isplate. Stavom četvrtim izreke, obavezana je tužena da tužiocima naknadi troškove parničnog postupka od 38.250,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 2837/2016 od 29.03.2017. godine, odbijene su, kao neosnovane, žalbe tužilaca i prvostepena presuda potvrđena u stavu trećem izreke. Stavom drugim izreke, prvostepena presuda je ukinuta u stavovima prvom, drugog i četvrtom izreke i u tim delovima predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu, tužioci su izjavili reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku, primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku („Sl. glasnik RS“, broj 72/11 i 55/14), pa je našao da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. U postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do nepravilne primene neke od odredaba ovog zakona, zbog čega nema ni bitne povrede iz člana 374. stav 1. ZPP, na koju se revizijom ukazuje. Ukazivanje na povredu postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, ne predstavlja bitnu povredu zbog koje se revizija može izjaviti, primenom člana 407. stav 1. ZPP.

Prema činjeničnom stanju na kome je zasnovana pravnosnažna odluka u delu koji se revizijom pobija, tužioci su bili učesnici u ratu tokom 1999. godine. Vlada Republike Srbije je 17.01.2008. godine donela Zaključak kojim je prihvaćena informacija o potrebi obezbeđenja sredstava ostvarenih u postupku privatizacije za isplatu pomoći nerazvijenim opštinama, da se deo sredstava ostvarenih u postupku privatizacije 2007. godine od 2.000.000,00 dinara prenese u šest mesečnih rata počev od januara 2008. godine na posebne račune nerazvijenih opština Kuršumlija, Blace, Bojnik, Lebane, Žitorađa, Doljevac i Prokuplje, kao i da pravo na dobijanje novčane pomoći stiče svaki ratni vojni rezervista iz navedenih opština koji dostavi pravnosnažnu presudu donetu na osnovu odricanja od tužbenog zahteva pred nadležnim sudovima protiv Republike Srbije, a radi isplate naknade, kao i pismenu izjavu da nema daljih potraživanja po tom osnovu prema Republici Srbiji. Tužioci tužbom u ovoj pravnoj stvari traže da se utvrdi da su diskriminisani u odnosu na ostale učesnike rata, te da imaju pravo na naknadu štete po osnovu učinjene diskriminacije. Na osnovu izvedenih dokaza je utvrđeno da tužiocu VV za vreme boravka na ratištu nisu isplaćivane dnevnice i da nije vodio postupak radi njihove naplate, a da je te da nije vodio spor radi naplate neisplaćenih dnevnica.

Postojanje diskriminacije izvršene Sporazumom od 11.01.2008. godine i Zaključkom Vlade Republike Srbije od 17.01.2008. godine, nastalim pre stupanja na snagu Zakona o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 22/09 - stupio na snagu 07.04.2009. godine), nižestepeni sudovi su cenili na osnovu člana 21. Ustava Republike Srbije i člana 14. Evropske Konvencije o ljudskim pravima, te da iz sadržine Sporazuma od 11.01.2008. godine i Zaključka Vlade RS od 17.08.2008. godine proizilazi da je finansijska pomoć koja je uplaćena na poseban račun sedam opština navedenih u Sporazumu, uplaćena radi isplate ratnih dnevnica ratnim vojnim invalidima i vojnim rezervistima koji su učestvovali u odbrani zemlje u toku NATO bombardovanja 1999. godine, odnosno da ista ne predstavlja socijalnu pomoć ugroženima.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su pravilno zaključili da tužbeni zahtev tužilaca za isplatu naknade materijalne štete u visini iznosa koja je isplaćena vojnim rezervistima Topličkog okruga, po Zaključku Vlade RS od 17.01.2008. godine od po 256.999,00 dinara nije osnovan jer je nastupila zastarelost potraživanja, u smislu člana 376. Zakona o obligacionim odnosima.

Prema zaključku Vrhovnog kasacionog suda od 14.11.2017. godine, tužba za utvrđenje postojanja diskriminacije ne zastareva, potraživanje radi naknade štete (materijalne i nematerijalne) zastareva u rokovima iz člana 376. Zakona o obligacionim odnosima, kao i da rok zastarelosti zahteva za naknadu štete po osnovu diskriminacije, počinje da teče od momenta donošenja Zaključka Vlade RS od 17.01.2008. godine.

Odredbom člana 376. stav 1. ZOO, propisano je da potraživanje naknade prouzrokovane štete zastareva za tri godine od kad je oštećenik doznao za štetu i za lice koje je štetu učinilo, a u svakom slučaju ovo potraživanje zastareva za pet godina od kad je šteta nastala (stav 2.).

Saglasno iznetom, kako potraživanje radi naknade štete zastareva u rokovima iz člana 376. ZOO, to je po oceni Vrhovnog kasacionog suda pravilna odluka nižestepenih sudova u odbijajućem delu tužbenog zahteva za naknadu materijalne štete od po 256.999,00 dinara. Naime, pravilno su sudovi ocenili istaknuti prigovor zastarelosti, odnosno da je protekao objektivni rok od 5 godina od dana kada je po Zaključku Vlade RS od 17.01.2008. godine ratnim vojnim rezervistima Topličkog okruga priznato pravo na novčanu naknadu u smislu člana 5. Zaključka, te da su tužioci tužbe podneli 27.05.20015. godine, nakon što je protekao zastarni rok propisan članom 376. stav 2. ZOO.

Neosnovani su navodi revizije kojima se ističe da su tužioci potraživanje na ime naknade materijalne štete zasnovali na odredbama Zakona o zabrani diskriminacije koji je propisao postupak zaštite od diskriminacije, te da se početak roka za podnošenje zahteva za otklanjanje posledica diskriminacije ima računati od dana utvrđenja da je diskriminacija izvršena. Naime, nižestepeni sudovi su postojanje diskriminacije izvršene Sporazumom od 11.01.2008. godine i Zaključkom Vlade Republike Srbije od 17.01.2008. godine, nastalim pre stupanja na snagu Zakona o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 22/09 - stupio na snagu 07.04.2009. godine), pravilno cenili na osnovu člana 21. Ustava Republike Srbije i člana 14. Evropske Konvencije o ljudskim pravima. Potraživanje radi naknade štete zastareva u rokovima iz člana 376. Zakona o obligacionim odnosima, dok rok zastarelosti zahteva za naknadu štete po osnovu diskriminacije, počinje da teče od momenta donošenja Zaključka Vlade RS od 17.01.2008. godine.

Na osnovu iznetog, primenom člana 414 stav 1. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća-sudija

Vesna Popović , s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić