.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI SUD
Rev 18350/2023
14.09.2023. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dobrile Strajina, predsednika veća, Dragane Mirosavljević i Nadežde Vidić, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Zoran Mitić, advokat iz ..., protiv tuženog BB iz ..., čiji je punomoćnik Marko Milošević, advokat iz ..., radi izdržavanja, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž2 96/2023 od 15.03.2023. godine, u sednici održanoj 14.09.2023. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž2 96/2023 od 15.03.2023. godine u stavu prvom i trećem izreke.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Nišu P2 560/22 od 24.11.2022. godine, stavom prvim izreke, delimično je usvojen tužbeni zahtev, pa je tuženi obavezan da na ime svog doprinosa za izdržavanje maloletnog sina VV, mesečno plaća 18% od svoje ukupne neto zarade, počev od 24.11.2022. godine pa ubuduće, dok za to postoje zakonski razlozi, do petog u mesecu za tekući mesec, uplatom na račun tužilje, kao zakonskog zastupnika mal.deteta, a za period od 28.04.2021. godine do 23.11.2022. godine, isplati razliku između iznosa isplaćenih po rešenju Osnovnog suda u Nišu P2 383/21 od 19.07.2021. godine i iznosa od 18% od njegove ukupne neto zarade za mesec na koji se isplata odnosila, dok se za veće iznose od dosuđenih 18% do traženih 35% tužbeni zahtev odbija kao neosnovan. Stavom drugim izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.
Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž2 96/2023 od 15.03.2023. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužilje i potvrđena prvostepena presuda u odbijajućem delu stava prvog i u drugom stavu izreke. Stavom drugim izreke, preinačena je prvostepena presuda u usvajajućem delu prvog stava izreke u pogledu početka toka obaveze davanja izdržavanja i u delu kojim je obavezan tuženi da isplati razliku između iznosa isplaćenih po rešenju Osnovnog suda u Nišu P2 383/21 od 19.07.2021. godine i iznosa od 18% od njegove ukupne neto zarade za mesec na koji se isplata odnosila, tako da glasi: Obavezuje se tuženi da dosuđeni iznos na ime svog doprinosa za izdržavanje maloletnog sina VV od 18% od svoje ukupne neto zarade plaća počev od 28.04.2021. godine, kao dana podnošenja tužbe, pa ubuduće dok za to postoje zakonski razlozi, do petog u mesecu za tekući mesec, uplatom na račun tužilje broj u izreci koji se vodi kod „AIK banka“ a.d. Beograd, kao zakonskog zastupnika mal.deteta, stim će dospele neisplaćene rate platiti odmah. Stavom trećim izreke odbijen je zahtev tužilje za naknadu troškova drugostepenog postupka.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, i to stava prvog i trećeg izreke, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju, zbog bitinih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.
Ispitujući pravilnost pobijane odluke u smislu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 1. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, broj 72/11...18/20), Vrhovni sud je utvrdio da je revizija neosnovana.
U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti. Nema ni bitne povrede postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP i 374. stav 1. u vezi člana 8. ZPP na koje se revizijom ukazuje, jer je drugostepeni sud odlučivao bez rasprave na osnovu činjeničnog stanja utvrđenog u prvostepenoj presudi, pa povrede nisu učinjene pred drugostepenim sudom zbog kojih bi se revizija mogla izjaviti na osnovu člana 407. stav 1. tačka 3. tog zakona.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, parnične stranke su zaključile brak ...2014. godine i iz ovog braka imaju jedno maloletno dete, VV rođenog ...2014. godine. Nakon razvoda braka, maloletni VV poveren je na samostalno vršenje roditeljskog prava majci. Maloletni sin stranaka sada ima osam godina, učenik je drugog razreda osnovne škole, ide u produženi boravak, trenira fudbal, ima društvene aktivnosti primerene detetu tog uzrasta, pa su njegove potrebe, imajući u vidu troškove hrane, odeće, obuće, održavanja lične higijene, treninge fudbala, knjiga i školskih pribora, usluge produženog boravka u školi, odlaske na rođendan, ekskurzije, vitamina, naočara, opreme za trening i druge izdatke koji nisu stalni već povremeni, kao i one koji se plaćaju na godišnjem nivou ili u više rata, na nivou od oko 40.000,00 dinara. Tuženi ostvaruje redovna mesečna primanja koja su u periodu od aprila do juna 2022. godine u proseku iznosila 140.766,00 dinara, sa osnovnom zaradom i dodacima na osnovnu zaradu. Tuženi živi u stanu svog oca, ne plaća zakupninu već podmiruje komunalne troškove, a osim egzistencijalnih potreba ima izdatke za kupovinu lekova zbog kardioloških problema, kao i troškove goriva na mesečnom nivou od oko 5.000,00 dinara. Nema zakonsku obavezu izdržavanja drugih lica. Tužilja ostvaruje redovne prihode, koji su u periodu od jula do septembra 2022. godine, u proseku iznosili 61.000,00 dinara mesečno. Ne poseduje nepokretnosti, a sa sinom živi u iznajmljenom stanu i za komunalne troškove i zakupninu izdvaja oko 34.000,00 dinara. Na osnovu rešenja o privremenoj meri, koja je doneta u toku postupka, tuženom se na ime doprinosa za izdržavanje maloletnog deteta od mesečne zarade odbija 22.000,00 dinara.
Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je zaključio da su mesečne potrebe mal. VV na nivou od oko 40.000,00 dinara, imajući u vidu uzrast deteta, realne potrebe deteta njegovog uzrasta, standard roditelja i minimalnu sumu izdržavanja, odnosno naknadu za lica na porodičnom smeštaju prema rešenju nadležnog ministarstva, pa je obavezao tuženog da doprinosi izdržavanju mal. deteta mesečnim iznosom od 18% od svoje ukupne neto zarade koju ostvaruje kod poslodavca počev od 24.11.2022. godine pa ubuduće, dok je preko ovog iznosa odbio tužbeni zahtev do traženih 35%, kao neosnovan.
Drugostepeni sud je, prihvatajući razloge prvostepenog suda potvrdio pobijanu odluku u odbijajućem delu stava prvog izreke, a preinačio prvostepenu presudu u usvajajućem delu prvog stava izreke u pogledu početka toka obaveze izdržavanja, tako da je tuženi obavezan da na ime doprinosa za izdržavanje maloletnog sina plaća 18% od ukupne neto zarade počev od 28.04.2021. godine do isplate, a dospele neisplaćene rate plati odmah.
Vrhovni sud je ocenio da se revizijom tužilje neosnovano ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava u pobijanom delu drugostepene presude.
Odredbom člana 73. Porodičnog zakona, izdržavanje deteta je propisano kao pravo i dužnost roditelja, dok je članom 154. stav 1. istog zakona predviđeno da maloletno dete ima pravo na izdržavanje od roditelja. Kriterijumi određivanja izdržavanja propisani su odredbom člana 160. Porodičnog zakona, tako što se izdržavanje određuje prema potrebama poverioca i mogućnostima dužnika izdržavanja, pri čemu se vodi računa o minimalnoj sumi izdržavanja (stav 1). Potrebe poverioca izdržavanja zavise od njegovih godina, zdravlja, obrazovanja, imovine, prihoda, te drugih okolnosti od značaja za određivanje izdržavanja (stav 2). Mogućnosti dužnika izdržavanja zavise od njegovih prihoda, mogućnosti za zaposlenje i sticanje zarade, njegove imovine, njegovih ličnih potreba, obaveze da izdržava druga lica, te drugih okolnosti od značaja za određivanje izdržavanja (stav 3). Minimalna suma izdržavanja predstavlja sumu koju kao naknadu za hranjenike odnosno lica na porodičnom smeštaju periodično utvrđuje ministarstvo nadležno za porodičnu zaštitu, u skladu sa zakonom.
Suprotno navodima revizije, nižestepeni sudovi su pravilno utvrdili sve relevantne činjenice za primenu propisanih kriterijuma za određivanje izdržavanja. Pravilno su utvrđene potrebe mal. deteta prema njegovom uzrastu, kao i mogućnosti tuženog na osnovu visine zarade koju ostvaruje i mogućnosti za ostvarivanje dodatnih prihoda, njegovih imovinskih prilika, ličnih potreba, a cenjene su i mogućnosti tužilje kao drugog roditelja za davanje izdržavanja, kao i minimalna suma izdržavanja. Stoga su po mišljenju ovog suda nižestepeni sudovi pravilno odbili tužbeni zahtev za izdržavanje preko dosuđenih 18% od ukupne zarade tuženog do traženih 35%.
Neosnovano se revizijom ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava time što su sudovi odbili zahtev za izdržavanje preko dosuđenih 18% od ukupne neto zarade tuženog do traženih 35%. Mogućnosti tuženog kao dužnika izdržavanja pravilno su utvrđene sagledavanjem svih okolnosti na njegovoj strani, visine zarade koju ostvaruje, mogućnosti da dodatnim radom stiče određene prihode i njegovog imovnog stanja. Navodi revizije da je visina zarade tuženog pogrešno utvrđena, nisu osnovani, jer su sudovi pored osnovne zarade, pravilno uzeli u obzir i uvećenje zarade za dodatni rad. Stoga je mogućnost tuženog da doprinosti izdržavanju maloletnog deteta cenjena u odnosu na ukupnu zaradu, odnosno prihode koje tuženi ostvaruje, što je u skladu sa odredbom člana 160. stav 3. Porodičnog zakona. Potrebe mal. VV su odmerene prema potrebama koje je tužilja u svom iskazu navela, a sudovi su procenili pravilno iznos koji je potreban za njihovo zadovoljenje, vodeći računa i o doprinosu majke kroz svakodnevno staranje o detetu. Izmenjene okolnosti u pogledu zarade mogu biti razlog za izmenu odluke o visini obaveze izdržavanja.
Kako se ni ostalim revizijskim navodima ne dovodi u pitanje pravilnost pobijane odluke u odbijajućem delu, to je revizija tužilje odbijena i na osnovu člana 414. stav 1 ZPP odlučeno kao u izreci.
Odluka o troškovima postupka je zasnovana na pravilnoj primeni člana 207.Zakona o parničnom postupku.
Predsednik veća - sudija
Dobrila Strajina s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
