U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Ljubice Milutinović, predsednika veća, Biljane Dragojević i Vesne Subić, članova veća, u parnici tužioca AA banka iz ..., čiji je punomoćnik Svetlana Anđelković-Milošević, advokat iz ..., protiv tužene BB iz ..., čiji je punomoćnik Siniša Rajić, advokat iz ..., radi duga, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 3697/18 od 11.07.2018. godine, u sednici održanoj 26.06.2019. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 3697/18 od 11.07.2018. godine, tako što SE ODBIJA kao neosnovana, žalba tužene i POTVRĐUJE presuda Osnovnog suda u Paraćinu P 584/17 od 21.12.2017. godine.

OBAVEZUJE SE tužena da tužiocu na ime naknade troškova postupka po reviziji isplati iznos od 22.500,00 dinara, u roku od 15 dana od dana prijema pismenog otpravka ove presude.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Paraćinu P 584/17 od 21.12.2017. godine, stavom prvim izreke, odlučeno je da delimično ostaje na snazi rešenje o izvršenju tog suda Iv 1955/12 od 04.06.2012. godine, u delu kojim je obavezana tužena da tužiocu na ime glavnog duga isplati iznos od 5.298.940,25 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 20.11.2011. godine do isplate i za troškove izvršenja u iznosu od 92.000,00 dinara. Stavom drugim izreke, ukinuto je pomenuto rešenje o izvršenju, u delu kojim je obavezana tužena da tužiocu na ime glavnog duga isplati iznos od još 446.499,80 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počev od 20.12.2011. godine do isplate, kao i za troškove izvršenja u iznosu od 8.028,00 dinara. Stavom trećim izreke, obavezana je tužena da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 473.851,52 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 3697/18 od 11.07.2018. godine, stavom prvim izreke, preinačena je prvostepena presuda u stavu prvom i trećem izreke, tako što je ukinuto rešenje o izvršenju Osnovnog suda u Paraćinu Iv broj 1955/12 od 04.06.2012. godine u delu kojim je obavezana tužena da tužiocu na ime glavnog duga isplati iznos od 5.298.940,25 dinara sazakonskom zateznom kamatom od 20.12.2011. godine do isplate i za troškove izvršenja u iznosu od 92.000,00 dinara i odbijen predlog tužioca da se prema tuženoj usvoji predlog za izvršenje za napred naznačeni iznos i obaveže na plaćanje istog, a sve u vezi serijske menice od 25.06.2010. godine, kao neosnovan. Stavom drugim izreke obavezan je tužilac da tuženoj na ime troškova postupka isplati iznos od 50.858,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava i pogrešno utrđenog činjeničnog stanja, u skladu sa članom 407. stav 2. Zakona o parničnom postupku.

Ispitujući pravilnost pobijane presude, na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, broj 72/11 ... 87/18 - u daljem tekstu ZPP), Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da je revizija tužioca osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravni prethodnik tužioca je po ugovoru o kreditu od 25.06.2010. godine tuženoj, kao osnivaču STR komision „...“ BB (brisan iz registra privrednog subjekta 31.12.2011. godine), odobrio kredit od 45.000 evra u dinarskoj protivvrednosti sa rokom otplate od 120 meseci, uz utvrđenu kamatnu stopu na godišnjem nivou za prvih dvanaest rata i za preostalih 108 rata. Kreditom su refinansirana postojeća kreditna zaduženja po prethodna tri ugovora. Za slučaj zadocnjenja ugovora predviđena je i zatezna kamata po stopi od 36,5%. Korisnik kredita – ovde tužena je kao obezbeđenje i uredno izmirenje obaveza dala pet sopstvenih menica, potpisanih od strane osnivača STR komision „...“ BB, a koje su kao jemci potpisali BB, VV i GG. Kako rate kredita nisu uredno otplaćivane tužilac je dana 30.09.2011. godine kredit preneo na sumnjiva i sporna potraživanja, kada je celokupni dug dospeo. Nakon toga je tužilac podneo predlog za izvršenje i protiv BB, ali i protiv VV i GG, kao solidarnih dužnika (u odvojenim postupcima) i tražio da sud usvoji predlog za izvršenje na osnovu verodostojne isprave. Predlog za izvršenje u odnosu na tuženu podnet je 30.05.2012. godine, a sud je odlučujući o prigovoru izvršnog dužnika postupak nastavio kao povodom prigovora protiv platnog naloga. U rešenju o izvršenju je naznačeno da se isto sprovodi po osnovu menice od 25.06.2010. godine za iznos od 5.545.440,05 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom. Veštačenjem je utvrđeno da visina duga iznosi 4.462.599,30 dinara, visina dospele a ne izmirene redovne kamate 609.982,33 dinara i visina dospele a ne izmirene zatezne kamate 93.068,21 dinar, odnosno ukupno 5.165.979,84 dinara. Kako je kredit proglašen kao sumnjiv dana 01.10.2011. godine, a tužena je zadnju isplatu izvršila dana 24.02.2011. godine, kamata za period od 01.10.2011. godine do 20.12.2011. godine iznosi 133.360,40 dinara, pa ukupan dug sa kamatom iznosi 5.298.940,25 dinara. Troškovi izvršnog postupka iznose 92.000,00 dinara.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je održao na snazi platni nalog za iznos od 5.298.940,25 dinara i priznao troškove izvršenja u visini od 92.000,00 dinara, a ukinuo rešenje o izvršenju za iznos od 446.499,80 dinara, kao i troškove izvršenja u iznosu od 8.028,00 dinara. Prilikom donošenja ovakve odluke prvostepeni sud je cenio okolnost da je i prema drugim solidarnim dužnicima podnet predlog za izvršenje i da je presudom suda P 1138/14 od 19.09.2016. godine usvojen tužbeni zahtev tužioca i obavezan tuženi VV, solidarni dužnik po ovom kreditu, da tužiocu na ime glavnog duga isplati iznos od 5.721.987,70 dinara, sa kamatom kao i troškove izvršenja. Pri tome je našao da prigovor tužene o pravnosnažno presuđenoj stvari nije osnovan iz razloga što je potrebno da postoji identitet stranaka, identitet zahteva i identitet činjeničnog stanja da bi prigovor presuđene stvari bio osnovan, te kako taj uslov nije ispunjen i kod činjenice da solidarni dužnik može da se regresira prema drugom solidarnom dužniku, prigovor tužene nije uvažio.

Suprotno takvom zaključivanju, drugostepeni sud je našao da iako se radi o solidarnim dužnicima, ukoliko bi taj sud potvrdio prvostepenu presudu, proizašlo bi da su oba solidarna dužnika, tj. i VV i BB, obavezani pojedinačno da plate traženo potraživanje, koje potiče iz istog pravnog osnova, odnosno iz istog ugovora. Stav drugostepenog suda je da ukoliko postoji više solidarnih dužnika, onda se u predlogu ili u tužbi mora naznačiti njihova solidarnost, a kako su izostavljene reči „kao solidarni dužnik“, usvajanjem tužbenih zahteva tužioca u ovakvim situacijama stvara pojedinačne obaveze za svakog solidarnog dužnika i oni se u takvom slučaju ne mogu pozivati na odredbe vezano za regresiranje solidarnih dužnika jednog prema drugom. Na osnovu takvih sudskih odluka, prema stanovištu drugostepenog suda tužilac bi mogao da podnese različite predloge za izvršenje i da po svakom od njih naplati potraživanje, što znači da bi poverilac u ovom slučaju mogao da naplati jedno te isto potraživanje tri puta prema svim solidarnim dužnicima. Stav drugostepenog suda je da jedina mogućnost postoji da izvršni poverilac, ukoliko naplati dug od jednog dužnika, ne podnese predlog za izvršenje na osnovu druge sudske odluke, ali to je njegova dobra volja, i to se ne može prepustiti slobodnoj volji tužilaca. U konkretnom slučaju, tužilac u zahtevu nije naznačio da se obavežu tuženi „kao solidarni dužnici“ da isplate traženi dug, što bi kasnije omogućilo primenu odredaba člana 414. do 424. ZOO, u pogledu regresnih prava dužnika isplatioca. Zbog navedenog je drugostepeni sud preinačio prvostepenu odluku i ukinuo rešenje o izvršenju i odbio predlog tužioca da se prema tuženoj usvoji predlog za izvršenje za iznos od 5.298.940,25 dinara i obaveže na plaćanje istog.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da se osnovano revizijom ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava od strane drugostepenog suda.

Odredbom člana 414. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima propisano je da svaki dužnik solidarne obaveze odgovara poveriocu za celu obavezu i poverilac može zahtevati njeno ispunjenje od koga hoće sve dok ne bude potpuno ispunjeno, ali kada jedan dužnik ispuni obavezu, ona prestaje i svi se dužnici oslobađaju. Odredbom člana 1004. stav 3. istog propisano je da ako se jemac obavezao kao jemac-platac, odgovara poveriocu kao glavni dužnik za celu obavezu i poverilac može zahtevati njeno ispunjenje bilo od glavnog dužnika bilo od jemca ili od obojice u isto vreme (solidarno jemstvo).

Naime, tužena se kao jemac-platac obavezala za celu obavezu prema poveriocu koji, prema citiranim zakonskim odredbama, može zahtevati njeno ispunjenje od koga hoće, sve dok obaveza ne bude potpuno ispunjena. Kada jedan od dužnika ispuni obavezu ona prestaje i svi dužnici se oslobađaju, odnosno jemci. Iz tih razloga poverilac neće moći da naplati dva puta jedno potraživanje po istom osnovu. Poverilac ima pravo izbora od kog solidarnog dužnika će se naplatiti, ali isplatom duga od strane jednog dužnika, obaveza ostalih prestaje.

Na osnovu iznetog, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je drugostepeni sud pogrešnom primenom materijalnog prava ukinuo rešenje o izvršenju i odbio tužbeni zahtev tužioca, a prvostepeni sud pravilno odlučio i o tužbenom zahtevu i o troškovima postupka, pa je na osnovu člana 416. stav 1. ZPP odlučio kao u stavu prvom izreke.

Primenom člana 165. stav 2. ZPP tužena je obavezana da tužiocu naknadi troškove postupka po reviziji koji obuhvataju naknadu na ime sastava revizije od strane advokata u iznosu od 22.500,00 dinara, prema važećoj Tarifi o nagradama i naknadama za rad advokata.

Predsednik veća - sudija

Ljubica Milutinović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić