Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jelice Bojanić Kerkez, predsednika veća, Vesne Stanković i Radoslave Mađarov, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Bojan Maksić, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije - Privrednog suda u Zrenjaninu, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, Odeljenje u Zrenjaninu, radi naknade imovinske štete, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gžrr 258/22 od 08.09.2022. godine, u sednici održanoj 13.12.2023. godine, doneo je

P R E S U D U

UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gžrr 258/22 od 08.09.2022. godine i predmet vraća tom sudu na ponovno odlučivanje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gžrr 258/22 od 08.09.2022. godine, stavom prvim izreke, preinačena je presuda Osnovnog suda u Zrenjaninu Prr1 17/22 od 18.04.2022. godine, tako što je odbijen tužbeni zahtev kojim je traženo da se obaveže tužena da tužiocu na ime materijalne štete nastale povredom prava na suđenje u razumnom roku isplati priznato neisplaćeno novčanog potraživanja, utvrđeno zaključkom po listi potraživanja Privrednog suda u Zrenjaninu St 157/2011 od 05.10.2011. godine u iznosima od 816.150,76 dinara na ime glavnog duga, 236.389,08 dinara na ime kamate utvrđene i priznate u stečajnom postupku, 158.332,00 dinara na ime troškova stečajnog postupka i u iznosu od 4.120,52 dinara na ime kamate na troškove utvrđene i priznate u stečajnom postupku, kao i da mu naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 62.250,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti do isplate i obavezan je tužilac da tuženoj naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 11.250,00 dinara. Stavom drugim izreke, obavezan je tužilac da tuženoj naknadi troškove žalbenog postupka u iznosu od 9.000,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je izjavio blagovremenu reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, s predlogom da se o reviziji odluči kao izuzetno dozvoljenoj po odredbi čl. 404. Zakona o parničnom postupku.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu primenom odredbe člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11 ... 10/23) - ZPP i ocenio da je revizija tužioca osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona parničnom postupku, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je bivši radnik Privrednog društva GIK Banat AD Zrenjanin nad kojim je otvoren postupak stečaja pred Privrednm sudom u Zrenjaninu rešenjem St 157/2011 (novi broj St 296/2012) od 11.05.2011. godine. Navedeno privredno društvo je u momentu otvaranja stečaja bilo akcionarsko društvo sa udelom privatnog kapitala od 81,4% i udelom državnog kapitala od 18,6%. Tužilac je u stečajnom postupku prijavio svoje potraživanje po osnovu neisplaćenih zarada, koje mu je prethodno utvrđeno pravnosnažnom i izvršnom presudom. U postupku stečaja mu je zaključkom o konačnoj listi utvrđenih i osporenih potraživanja po isplatnim redovima Privrednog suda u Zrenjaninu St 157/2011 od 05.10.2011. godine, ispravljenom listom prijavljenih priznatih i osporenih potraživanja po isplatnim redovima od 04.12.2012. godine sačinjenom u skladu sa odlukom Ustavnog suda Iuz 82/2009 i zaključkom o ispravci konačne liste St 296/2012 od 13.12.2013. godine, priznato potraživanje u ukupnom iznosu od 1.227.318,60 dinara, koje mu je delimično namireno. Preostao je nenamiren iznos od 816.150,76 dinara na ime glavnog duga i iznos od 236.389,08 dinara na ime kamate na glavni dug, iznos od 158.332,00 dinara na ime troškova postupka i iznos od 4.120,52 dinara na ime obračunate kamate na troškove postupka. Rešenjem Privrednog suda u Zrenjaninu R4 St 260/2019 od 25.12.2019. godine odbijen je prigovor tužioca kao predlagača radi ubrzanja postupka u predmetu Privrednog suda u Zrenjaninu St 296/12 i predlog da se naloži postupajućem stečajnom sudiji da preduzme sve procesne radnje radi ubrzanja postupka. Rešenjem Privrednog apelacionog suda Rž St 5940/19 od 20.01.2020. godine, delimično je preinačeno prvostepeno rešenje i utvrđeno je da je tužiocu povređeno pravo na suđenje u razumnom roku u predmetu Privrednog suda u Zrenjaninu St 296/12.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud odluku o obavezi tužene da zbog povrede prava na suđenje u razumnom roku tužiocu isplati iznos u visini priznatog potraživanja u stečajnom postupku zasniva na odredbama člana 58. Ustava Republike Srbije, članova 1, 2, 3, i 31. Zakona o zaštiti prava na suđenje u razumnom roku, člana 172. stav 1. i člana 185. Zakona o obligacionim odnosima, te člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Nalazi da se odgovornost tužene ogleda u propuštanju sudova da postupak sprovedu efikasno, bez odugovlačenja, te u nedelotvornosti rada što je za posledicu imalo štetu koju trpi tužilac.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu tako što je tužbeni zahtev tužioca odbio, pošto je zaključio da je pogrešan zaključak prvostepenog suda da tužena bezuslovno odgovara za materijalnu štetu u visini utvrđenog potraživanja tužioca, koji u konkretnom slučaju u momentu otvaranja stečajnog postupka nije bio stečajni dužnik sa većinskim društvenim ili državnim kapitalom, pošto je u postupku utvrđeno da je bivši poslodavac tužioca u momentu otvaranja stečajnog postupka bio akcionarsko društvo sa većinskim udelom privatnog kapitala.

Po oceni Vrhovnog suda, zbog nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja, drugostepeni sud je pogrešno primenio materijalno pravo. Od bitne činjenice, kada je nastalo potraživanje tužioca iz radnog odnosa, zavisi objektivna odgovornost države za naknadu štete. Drugostepeni sud je propustio da oceni značaj činjenice da li je država prodala svoj deo kapitala privatnim licima pre ili posle nastanka tužiočevog potraživanja, jer činjenica da je država prodala kapital, nakon nastanka tužiočevog potraživanja iz radnog odnosa, ne može da je oslobodi od izvršenja obaveze, jer je bila dužna da osigura da novi vlasnik izvrši preuzete obaveze iz radnog odnosa. Iako stečajni dužnik nije više subjekt kojim upravlja država, relevantno je da li su potraživanja iz radnog odnosa nastala pre nego što je izvršena prodaja državnog ili društvenog kapitala.

U ponovnom postupku sud će uzeti u obzir ukazane primedbe i doneti odluku u skladu sa zakonom.

Shodno navedenom, Vrhovni sud je na osnovu odredbe člana 416. stav 2. Zakona parničnom postupku odlučio kao izreci.

Predsednik veća – sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić