U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dragane Marinković, predsednika veća, Marine Milanović i Zorice Bulajić, članova veća, u parnici tužilaca AA i BB, oboje iz ..., VV iz ... i GG iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Vladimir Todorić, advokat iz ..., protiv tuženog Hotelsko turističko ugostiteljsko preduzeće „Park“ AD Novi Sad, čiji je punomoćnik Nemanja Lužanin, advokat iz ..., radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužilaca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2531/21 od 02.03.2022. godine, u sednici održanoj dana 09.05.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužilaca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2531/21 od 02.03.2022. godine.

ODBIJA SE zahtev tuženog za naknadu troškova postupka po reviziji.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Novom Sadu P 2449/18 od 14.05.2021. godine stavom prvim izreke, odbijen je predlog tuženog za određivanje prekida ovog postupka. Stavom drugim izreke, delimično je usvojen tužbeni zahtev tužioca AA, pa je obavezan tuženi da mu isplati iznos od 1.463.033,95 dinara na ime glavnog duga i na ime uglavničene zakonske zatezne kamate iznos od 1.238.023,64 dinara, što ukupno iznosi 2.701.057,59 dinara, dok je tužbeni zahtev preko dosuđenog iznosa na ime glavnog duga pa do traženog iznosa od 4.417.840,81 dinara i kao preko dosuđenog iznosa na ime uglavničene zakonske zatezne kamate pa do traženog iznosa od 3.314.388,12 dinara odbijen. Stavom trećim izreke, delimično je usvojen tužbeni zahtev tužilje BB pa je obavezan tuženi da joj isplati iznos od 2.366.918,40 dinara na ime glavnog duga i 2.577.765,99 dinara na ime uglavničene zakonske zatezne kamate odnosno ukupno 4.944.684,39 dinara, dok je tužbeni zahtev preko dosuđenog na ime glavnog duga pa do traženog iznosa od 4.247.906,69 dinara kao i preko dosuđenog iznosa uglavničene zakonske zatezne kamate pa do traženog iznosa od 3.185.861,85 dinara odbijen. Stavom četvrtim izreke, tužbeni zahtev tužioca VV je delimično usvojen, pa je obavezan tuženi da mu isplati iznos od 452.015,15 dinara na ime glavnog duga i na ime uglavničene zakonske zatezne kamate iznos od 760.735,91 dinara, ukupno 1.212.751,06 dinara, dok je tužbeni zahtev za isplatu preko dosuđenog iznosa na ime glavnog duga pa do traženog iznosa od 544.243,56 dinara kao i preko iznosa na ime uglavničene zakonske zatezne kamate pa do traženog iznosa od 928.388,12 dinara, odbijen. Stavom petim izreke, delimično je usvojen tužbeni zahtev tužilje GG, pa je obavezan tuženi da joj na ime glavnog duga isplati iznos od 289.051,39 dinara, kao i na ime uglavničene zakonske zatezne kamate iznos od 505.072,66 dinara, odnosno ukupno 794.124,05 dinara, dok je tužbeni zahtev za isplatu preko dosuđenog iznosa na ime glavnog duga pa do traženog iznosa od 362.585,33 dinara, kao i preko iznosa uglavničene zakonske zatezne kamate pa do traženog iznosa od 644.996,59 dinara, odbijen. Stavom šestim izreke, obavezan je tuženi da tužiocima naknadi ukupne troškove u iznosu od 425.500,00 dinara. Stavom sedmim izreke, tužioci AA, BB i VV su oslobođeni obaveze plaćanja sudske takse u ovom postupku. Stavom osmim izreke zahtev tužilje GG za oslobađanje obaveze plaćanja sudske takse u ovom postupku odbijen.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2531/21 od 02.03.2022. godine, stavom prvim izreke, odbijena je žalba tužilaca, a žalba tuženog usvojena, pa je prvostepena presuda u usvajajućem delu odluke o tužbenim zahtevima i odluke o troškovima parničnog postupka preinačena, tako što je odbijen tužbeni zahtev da se obaveže tuženi da tužiocima isplati i to AA iznos od 1.463.033,95 dinara na ime glavnog duga i 1.238.023,64 dinara na ime uglavničene zakonske zatezne kamate, BB iznos od 2.366.918,40 dinara na ime glavnog duga i 2.577.765,99 dinara na ime uglavničene zakonske zatezne kamate, VV iznos od 452.015,15 dinara na ime glavnog duga i 760.735,91 dinar na ime uglavničene zakonske zatezne kamate i GG na ime glavnog duga iznos od 289.051,39 dinara i iznos od 505.072,66 dinara na ime uglavničene zakonske zatezne kamate, obavezani tužioci da tuženom naknade troškove postupka u iznosu od 396.265,82 dinara, dok je u preostalom pobijanom nepreinačenom delu presuda potvrđena. Stavom drugim izreke, obavezani su tužioci da tuženom naknade troškove žalbenog postupka u iznosu od 149.655,09 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužioci su blagovremeno izjavili reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi je odgovorio na reviziju tužilaca.

Ispitujući pobijanu presudu u skladu sa članom 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. ZPP („Službeni glasnik RS“ br. 72/11...10/23), u vezi člana 92. Zakona o uređenju sudova („Službeni glasnik RS“ br. 10/23), Vrhovni sud je ocenio da revizija tužilaca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Neosnovano se revizijom ukazuje da je u postupku pred drugostepenim sudom učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi člana 394. ZPP, odnosno da je drugostepeni sud utvrdio drugačije činjenično stanje od prvostepenog suda, a da nije održao raspravu što je bila obaveza po članu 394. stav 1. tačka 1. ZPP. Naime drugostepeni sud je svoje pravno stanovište zasnovao na činjeničnom stanju koje je utvrdio prvostepeni sud. Posebno u pogledu obaveštavanja tužilaca o mogućnosti da zasnuju radni odnos kod tuženog i uručenju telegrama o obaveštenju utvrđujući, kao i prvostepeni sud da AA, BB, VV i sada pok. DD nisu primili navedene telegrame.

Prema utvrđenim činjenicama Grad Novi Sad kao zakupodavac je sa tuženim kao zakupcem 30.08.2006. godine zaključio ugovor o zakupu poslovnog prostora na Petrovaradinskoj tvrđavi koji je do tada koristio HTDP „Tvrđava Varadin“. Članom 7. ovog ugovora tuženi kao zakupac se obavezao da zaključi ugovor o radu sa 50 zaposlenih kod prethodnog zakupca HTDP „Tvrđava Varadin“ u roku od 15 dana od dana zaključenja ovog ugovora. U trenutku kada je zaključen ugovor o zakupu tužioci AA, BB, VV i sada pok. DD bili su zaposleni kod HTDP „Tvrđava Varadin“. Dana 01.09.2006. godine održan je sastanak tadašnjeg vlasnika tuženog ĐĐ sa zaposlenima kod ranijeg zakupca, kome su prisustvovali i tužioci AA, BB, VV i sada pok. DD . Na sastanku se predstavio kao novi zakupac, ali im nije saopštio sadržinu ugovora o zakupu niti predočio da je članom 7. ugovora tuženi obavezan da sa zaposlenima kod prethodnog zakupca zasnuje radni odnos već ih je obavestio da će biti pozvani da zaključe ugovore o radu sa tuženim. U cilju realizacije obaveze iz člana 7. ugovora o zakupu, tuženi je zaposlenima kod prethodnog zakupca sa spiska koji je tuženi posedovao, uputio telegrame kojim ih je, u skladu sa odredbama ugovora o zakupu koji je zaključen između tuženog i Grada Novog Sada, pozvao da se počev od 04.09.2006. godine pa zaključno sa 09.09.2006. godine jave kadrovskom odeljenju tuženog radi preuzimanja u radni odnos. Telegram ovakve sadržine nisu primili AA, BB, VV i sada pok. DD koji su imali saznanja da su pojedine njihove kolege zasnovale radni odnos kod tuženog. Tužioci su u posed ugovora o zakupu od 03.08.2006. godine došli tek u maju mesecu 2014. godine kada su se upoznali sa svim odredbama, pa i odredbom člana 7. navedenog ugovora nakon čega su se obratili Gradu Novom Sadu i njegovim organima da se angažuju oko rešavanja njihovog problema ukazujući i na štetu koju su pretrpeli zbog neizvršenja ove ugovorne odredbe. Tuženi je 01.10.2015. godine zaključio ugovor o davanju u podzakup poslovnog prostora koji je bio predmet ugovora o zakupu od 30.08.2006. godine trećem licu, lancu hotela „Brain“.

Pred Privrednim sudom u Novom Sadu u toku je parnica po tužbi JP „Poslovni prostor“ Novi Sad, kao pravnog sledbenika Grada Novog Sada u pogledu poslovnog prostora koji je predmet zakupa, protiv tuženog radi izvršenja ugovorne obaveze iz ugovora o zakupu u kom se osnovnim tužbenim zahtevom traži isplata stečenog bez osnova, a eventualnim tužbenim zahtevom obavezivanje tuženog da zaposli 50 radnika prethodnog zakupca u kojoj su 15.03.2017. godine ovde tužioci podneli tužbu za glavno mešanje sa zahtevom za naknadu štete na ime izgubljene zarade koja bi im pripala da je tuženi izvršio obavezu iz člana 7. ugovora o zakupu, koja je izdvojena iz spisa i koja je predmet ove parnice.

Na osnovu ovih činjenica, prvostepeni sud je zaključio da je odredbom člana 7. ugovora o zakupu ugovoreno potraživanje u korist trećih lica, ovde tužilaca, i to pravo na zasnivanje radnog odnosa kod novog zakupca shodno članu 149. Zakona o obligacionim odnosima (ZOO), tako da su tužioci stekli neposredno pravo prema dužniku, tuženom na zasnivanje radnog odnosa kod njega. Kako tuženi prilikom izvršenja ove ugovorne obaveze nije preduzeo sve potrebne pravne, ali ni faktičke radnje radi zasnivanja radnog odnosa sa tužiocima koji su u momentu zaključenja ugovora o zakupu bili zaposleni kod prethodnog zakupca, to tuženi kao dužnik iz ugovornog odnosa saglasno članu 262. stav 1. ZOO, tužiocima duguje traženu štetu zbog neizvršenja ugovorne obaveze zbog čega je usvojio tužbeni zahtev u delu koji nije zastareo, imajući u vidu dospelost obaveze 14.09.2006. godine i podnošenje tužbe kao i da je 01.10.2015. godine tuženi izdao u podzakup navedeni poslovni prostor.

Drugostepeni sud nije prihvatio ovakvo pravno stanovište prvostepenog suda, već je iz utvrđenog činjeničnog stanja zaključio da shodno članu 262. stav 1. i 2. ZOO osnovno dejstvo obaveze je obaveza dužnika da je ispuni u svemu kako ona glasi i ovlašećnju poverioca da zahteva njeno ispunjenje, a za slučaj da dužnik ne ispuni obavezu ili zadocni sa njenim ispunjenjem da poverilac ima pravo zahtevati i naknadu štete koju je zbog toga pretrpeo, pa kako tužioci nisu tražili izvršenje obaveze, zasnivanje radnog odnosa kod tuženog, to nemaju pravo na naknadu štete zbog neizvršenja ugovorne obaveze u vidu izmakle zarade. Stoga je drugostepeni sud ocenio tužbeni zahtev neosnovanim i kao takvog ga odbio.

Pravno stanovište drugostepenog suda kao pravilno prihvata i Vrhovni sud.

Prema odredbi člana 149. stav 1. ZOO kada neko ugovori u svoje ime potraživanje u korist trećeg, treći stiče sopstveno i neposredno pravo prema dužniku, ako nije što drugo ugovoreno ili ne proizlazi iz okolnosti posla, a prema odredbi člana 262. stav 1. istog zakona poverilac u obaveznom odnosu ovlašćen je da od dužnika zahteva ispunjenje obaveze, a dužnik je dužan ispuniti je savesno u svemu kako ona glasi, a prema stavu 2. kada dužnik ne ispuni obavezu ili zadocni sa njenim ispunjenjem, poverilac ima pravo zahtevati i naknadu štete koju je usled toga pretrpeo, dok prema odredbi člana 266. stav 1. istog zakona poverilac ima pravo na naknadu obične štete i izmakle koristi koju je dužnik u vreme zaključenja ugovora morao predvideti kao moguće posledice povrede ugovora, a s obzirom na činjenice koje su mu tada bile poznate ili morale biti poznate. Iz ovih zakonskih odredbi proizilazi da treće lice u čiju korist je između ugovornih strana ugovoreno potraživanje, odnosno korist ima sopstveno i neposredno pravo prema dužniku te obaveze da traži njeno izvršenje, a za slučaj da je dužnik ne izvrši ili zadocni sa ispunjenjem pravo na naknadu štete koju trpi zbog neizvršenja ugovorne obaveze. To dalje znači da pravo za naknadu štete treće lice kao beneficijar ima samo za slučaj neizvršenja ugovorene obaveze prema njemu, zadocnjenja u njenom izvršenju ili nepotpunog izvršenja.

Kako je u konkretnom slučaju u korist tužilaca, kao zaposlenih kod prethodnog zakupca ugovorena obaveza novog zakupca, ovde tuženog, da sa njima zasnuje radni odnos to su tužioci kao beneficijeri imali pravo da od dužnika obaveze, ovde tuženog zatraže izvršenje obaveze, zasnivanje radnog odnosa sa njima, pa tek za slučaj da dužnik odbije da izvrši svoju obavezu tužioci kao treća lica, beneficijeri, stiču pravo na naknadu štete nastale povredom ugovorne obaveze u smislu člana 262. stav 1. i 2. u vezi člana 149. ZOO. Imajući u vidu da zahtev za ispunjenje ugovorne obaveze AA, BB, VV i sada pok. DD nisu postavili, to nemaju pravo na naknadu štete zbog neizvršenja ugovorne obaveze, kakav tužbeni zahtev je postavljen u ovoj parnici.

Navodi revizije da zahtev za izvršenje ugovorne obaveze tužioci nisu mogli postaviti jer ih tuženi nije pozvao da zasnuju radni odnos sa njim, bez osnova su, s obzirom da članom 7. ugovora je propisana obaveza tuženog da zasnuje radni odnos sa 50 radnika bivšeg zaposlenog, pri čemu nije propisana obaveza koja od ugovornih strana će obavestiti beneficijere o njihovom pravu da zasnuju radni odnos sa tuženim, zbog čega nema mesta ni primeni odredbe člana 268. ZOO, koja propisuje da ugovorna strana koja je dužna da obavesti drugu stranu o činjenicama koje su od uticaja na njihov međusobni odnos odgovara za štetu koju pretrpi druga strana zbog toga što nije bila na vreme obaveštena. Posebno što je 01.09.2006. godine održan sastanak sa tadašnjim vlasnikom tuženog kao novim zakupcem, koji ih je obavestio o mogućnosti zaključenja ugovora o radu sa tuženim, što u konkretnom nije propisivalo obavezu zaposlenja u poslovnom prostoru koji je predmet zakupa, jer tako nije ugovoreno članom 7. ugovora o zakupu.

Stoga je pravilno, suprotno revizijskim navodima drugostepeni sud primenio materijalno pravo kada preinačio prvostepenu presudu i odbio tužbeni zahtev u celosti pa je na osnovu člana 414. stav 1. ZPP Vrhovni sud odlučio kao u izreci.

Tuženom nisu dosuđeni troškovi odgovora na reviziju, jer isti nisu bili nužni za odlučivanje o izjavljenom pravnom leku shodno članu 154. ZPP.

Predsednik veća-sudija,

Dragana Marinković, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković