U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Ivane Rađenović i Vladislave Milićević, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Petar Lukačević, advokat iz ..., protiv tuženog BB iz ..., čiji je punomoćnik Goran Avramović, advokat iz ..., radi utvrđenja prava svojine, odlučujući o reviziji tužilje izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 3004/20 od 23.12.2021. godine, u sednici održanoj 15.05.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužilje izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 3004/20 od 23.12.2021. godine u stavovima drugom i trećem izreke.

ODBIJA SE se zahtev tuženog za naknadu troškova odgovora na reviziju.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Ivanjici P 1200/18 od 08.09.2020. godine, stavom prvim izreke, delimično je usvojen tužbeni zahtev i utvrđeno da je tužilja po osnovu bračne tekovine suvlasnik sa udelom od 31,25% i to: na porodičnoj stambenoj zgradi u ..., ul. ... br. .., koja se sastoji od prizemlja i sprata postojeća na kp.br. .., upisana u LN br. .. KO ... i da je nosilac prava korišćenja na navedenoj parceli sa udelom od 20,83 %, što je tuženi dužan priznati i dozvoliti da se tužilja kao vlasnik porodično stambene zgrade i kao nosilac prava korišćenja na navedenoj parceli sa navedenim udelom upiše u javnim knjigama kod SKN ...; na poslovno-stambenom objektu koji se nalazi u ..., Opština ... na kp.br. .., .. (očiglednom greškom u pisanju navedeno „..“) i .. KO ..., koji se sastoji od podruma površine 135 m2 i prizemlja površine po 135 m2, dva sprata površine 270 m2, servisne hale površine 180 m2, hale za tehnički pregled površine 144 m2 i dela objekta prizidanog uz halu površine 14 m2, kao i na kp.br. .. upisane u LN br. .. KO ..., što je sve tuženi dužan priznati i dozvoliti da se tužilja kao vlasnik sa navedenim svojinskim udelom upiše u javnim knjigama kod SKN ... . Stavom drugim izreke, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev u delu kojim je tužilja tražila da se utvrdi da je po osnovu bračne tekovine, pored suvlasničkog udela utvrđenog u stavu prvom izreke, suvlasnik sa udelom od još 8,75% i to: na porodičnoj stambenoj zgradi u ..., ul. ... broj .., postojećoj na kp.br. .. upisana u LN br. .. KO ... i nosilac prava korišćenja na navedenoj parceli sa udelom od još 19,17 %, kao i na poslovno-stambenom objektu koji se nalazi u ..., Opština ... i na kp.br. .., sve bliže navedeno u ovom stavu izreke. Stavom trećim izreke, tuženi je obavezan da tužilji naknadi troškove parničnog postupka od 215.650,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda Kragujevcu Gž 3004/20 od 23.12.2021. godine, stavom prvim izreke, odbijena je kao neosnovana žalba tužilje i potvrđena prvostepena presuda u stavu drugom izreke. Stavom drugim izreke, preinačena je prvostepena presuda u stavovima prvom i trećem izreke, tako što je odbijen tužbeni zahtev tužilje kojim je tražila da se utvrdi da je po osnovu bračne tekovine suvlasnik sa udelom od 31,25% i to: na porodičnoj stambenoj zgradi u ..., ul. ... br. .., koja se sastoji od prizemlja i sprata postojeća na kp.br. .., upisana u LN br. .. KO ... i da je nosilac prava korišćenja na navedenoj parceli sa udelom od 20,83 %, što je tuženi dužan priznati i dozvoliti da se tužilja kao vlasnik porodično stambene zgrade i kao nosilac prava korišćenja na navedenoj parceli sa navedenim udelom upiše u javnim knjigama kod SKN ...; na poslovno-stambenom objektu koji se nalazi u ..., Opština ... na kp.br. .., .. (očiglednom greškom u pisanju navedeno „..“) i .. KO ..., koji se sastoji od podruma površine 135 m2 i prizemlja površine po 135 m2, dva sprata površine 270 m2, servisne hale površine 180 m2, hale za tehnički pregled površine 144 m2 i dela objekta prizidanog uz halu površine 14 m2, kao i na kp.br. .. upisane u LN br. .. KO .., što je tuženi dužan priznati i dozvoliti da se tužilja kao vlasnik sa navedenim svojinskim udelom upiše u javnim knjigama kod SKN ... . Stavom trećim izreke, tužilja je obavezana da tuženom naknadi troškove parničnog postupka od 97.500,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti do isplate.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi je podneo odgovor na reviziju tužilje, zahtevajući naknadu za troškove njenog sastava.

Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku - ZPP („Službeni glasnik RS“, broj 72/11... 18/20 i 10/23 – drugi zakon), koji se primenjuju na osnovu člana 506. stav 2. ZPP, Vrhovni sud je našao da revizija tužilje nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju se u revizijskom postupku pazi po službenoj dužnosti, , a u postupku pred drugostepenim sudom nema propusta u primeni odredaba ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je bila u braku sa tuženim od 1973. godine do 2006. godine i u braku je rođeno dvoje dece, ćerka VV 1974. godine i sin GG 1976. godine. Tužilja i tuženi su od zaključenja braka do 1981. godine živeli u kući na prodičnom imanju tuženog u porodičnoj zajednici sa njegovim roditeljima (otac tuženog preminuo je tokom trajanja postupka). Tužilja je za to vreme obavljala sve poslove u domaćinstvu roditelja tuženog, kao i poljoprivredne poslove, i brinula se o deci. Tuženi je po zaključenju braka otišao na odsluženje vojnog roka, a potom se 1976. godine zaposlio u preduzeću „ĐĐ“ gde je radio do 1981. godine. Predmetnu parcelu u ... u ul. ... kupili su 1975/76 godine i na njoj su 1981. godine izgradili montažni objekat u kome su živeli, a iste godine započeli su izgradnju porodične stambene zgrade u koju su se uselili 1982. godine. Za vreme izgradnje kuće tužilja je obavljala pojedine fizičke poslove, spremala hranu za radnike koji su bili angažovani za gradnju kuće, i brinula se o deci. U izgradnji kuće su joj pomagali njeni srodnici - brat i roditelji. Porodična stambena zgrada ima prizemlje, sprat i potkrovlje, a tužilja i tuženi opremili su prizemlje i sprat, dok su potkrovlje poklonili sinu GG koji se 2000. godine uselio. Tužena je bila zaposlena u DP „EE“ ... u periodu od 21.01.1985. godine do 17.12.2003. godine, kada je napustila ovo preduzeće uz isplatu otpremnine. Tuženi je 1998. godine osnovao preduzeće „DD“ i iste godine je započeta izgradnja stambenog objekta na ... . Tužilja je i u tim radovima učestvovala spremajući hranu, obavljala povremeno i fizičke poslove, a u svemu tome joj je pomagala i njena rodbina. Bila je prijavljena kao zaposlena u preduzeću „DD“, pa je obavljala poslove u okviru ovog preduzeća, a nakon što je u poslovno stambenom objektu na ... počela sa radom kafana, tužilja je jedno vreme radila u kafani. U preduzeću „DD“ radio je i sin stranaka GG do 2004. godine, kada je osnovao radnju. Tokom 1995/96 godine tuženi je kupio kp.br. .. KO ... (i upisan je kao vlasnik) na kojoj je započeta izgradnja višenamenskog objekta (stambeno-poslovnog objekta i objekta za tehnički pregled vozila) i gradnja tog objekta plaćena je uglavnom sredstvima preduzeća „DD“ DOO .... Tuženi je 2000. godine kupio deo kp.br. .. KO ... površine 10 ari 41 m2, kao i deo kp.br. .. KO ... površine oko 10 ari i oba dela navedenih parcela čine funkcionalnu celinu sa ranije kupljenom kp.br. .. KO ... . Utvrđeno je da je u LN br. .. KO ... upisana porodična stambena zgrada izgrađena na kp.br. .. u ul. ... kao državina tuženog sa udelom od 2/3 i sina stranaka sa udelom od 1/3 i sa istim udelom upisani su: GG kao nosilac prava korišćenja, a tuženi kao držalac kp.br. .. po kulturi zemljište pod zgradom objektom i zemljište uz zgradu – objekat u gradskom građevinskom području.

Ocenom nalaza i mišljenja veštaka građevinske struke, utvrđeno je da je ukupna vrednost objekta koji se nalazi u ul. ... na dan 02.04.2009. godine iznosila 6.652.536,00 dinara, a da je tržišna vrednost objekta na dan 19.11.2019. godine iznosila 8.263.531,18 dinara. Tržišna vrednost stambeno - poslovnog objekta na dan 19.11.2019. godine iznosila je 11.418.850,16 dinara, a tržišna vrednost radionice na isti dan iznosila je 12.259.991,81 dinara. Polazeći od nalaza i mišljenja veštaka ekonomsko-finansijske struke utvrđeno je da učešće tužilje kao člana porodične zajednice u sticanju iznosi 31,25 %, učešće tuženog 35,15%, učešće oca tuženog 21 % i učešće majke tuženog 12,60 %.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je je delimično usvojio tužbeni zahtev, nalazeći da su porodičnu zajednicu od zaključenja braka stranaka činili tužilja, tuženi i roditelji tuženog (a kasnije i maloletna deca stranaka), da je zajednica života i rada stranaka i roditelja tuženog trajala do 1981. godine, kada su stranke napustile domaćinstvo roditelja tuženog i započeli zajednicu života u ... u baraci izgrađenoj na parceli na kojoj je izgrađena porodična kuća, da su roditelji tuženog finansirali kupovinu navedene parcele i izgradnju kuće, kao i kupovinu teretnog vozila kojim je tuženi obavljao prevozničku delatnost, a u sticanju imovine učestvovao je i sin stranaka, kome su uz saglasnost stranaka preneti u svojinu određeni delovi nepokretne i pokretne imovine stečene u zajednici. Na osnovu tog raspolaganja sin stranaka upisan je kao korisnik katastarske parcele broj .. KO ... sa udelom od 1/3, a tuženi sa udelom od 2/3, zbog čega je prvostepeni sud udeo tužilje u pravu korišćenja na kp.br. .. KO ... utvrdio u odnosu na sukorisnički udeo tuženog od 2/3, zaključivši da je tužilja po osnovu sticanja u bračnoj zajednici vlasnik predmetnih nepokretnosti sa udelom od 31,25%. U odnosu na kp.br. .. KO ..., ocenio je da predstavlja zajedničku imovinu stranaka jer tuženi nije dokazao da objekat izgrađen na predmetnoj parceli i delom na kp.br. .. i .. KO ... predstavlja imovinu PD „DD“ DOO ... . Prvostepeni sud je utvrdio da su u sticanju imovine doprinos imali i roditelji tuženog, pa je u skladu sa odredbom člana 180. stav 4. Porodičnog zakona udeo u sticanju zajedničke imovine utvrdio u istoj srazmeri za sva prava i obaveze u trenutku prestanka zajednice života u braku odnosno u istoj srazmeri za sve zajedničare, zbog čega je odbijen preostali tužbeni zahtev na način bliže naveden u izreci presude.

Drugostepeni sud je potvrdio prvostepenu presudu u odbijajućem delu, ali je preinačio u usvajajućem delu i odbio tužbeni zahtev na osnovu odredbe člana 211. ZPP zaključivši da u konkretnom slučaju ne postoji potpuna procesna zajednica na strani tuženih kao nužnih suparničara, jer su tužbom kao tuženi morali biti obuhvaćeni svi članovi porodične zajednice koji su učestvovali u sticanju zajedničke imovine, s obzirom da se radi o sporu za utvrđenje prava svojine.

Odredbom člana 195. Porodičnog zakona, propisano je da imovina koju su zajedno sa supružnicima odnosno vanbračnim partnerima stekli radom članovi njihove porodice u toku trajanja zajednice života u porodičnoj zajednici predstavlja njihovu zajedničku imovinu (stav 1); članovima porodice u smislu stava 1. ovog člana smatraju se krvni, tazbinski i adoptivni srodnici supružnika odnosno vanbračnih partnera koji zajedno sa njima žive (stav 2); na imovinske odnose članova porodične zajednice shodno se primenjuju odredbe ovog zakona o imovinskim odnosima supružnika, osim odredbe člana 176. stav 2. (upisivanje u javni registar) i člana 180. stav 2. (pretpostavka o jednakim udelima), (stav 3).

Nužno suparničarstvo u smislu člana 211. ZPP postoji ako po zakonu ili zbog prirode pravnog odnosa tužbom moraju da se obuhvate sva lica koja su učesnici materijalnopravnog odnosa, a ako sva lica nisu obuhvaćena tužbom kao stranke sud će da odbije tužbeni zahtev kao neosnovan, pri čemu sud vodi računa o nužnom suparničarstvu po službenoj dužnosti. U ovom slučaju, između stranaka postoji spor o deobi zajedničke imovine (nepokretnosti, pokretnih stvari, novčanih sredstava i stočnog fonda) po osnovu sticanja u porodičnoj zajednici. U konkretnom slučaju, roditelji tuženog su u vreme sticanja činili porodičnu zajednicu sa tužiljom i njenim suprugom, ali su oni preminuli tokom ovog postupka. Međutim, u sticanju imovine učestvovao je i sin stranaka GG, koji je upisan u katastru nepokretnosti kao nosilac prava državine sa 1/3 idalnog dela na predmetnoj porodičnoj stambenoj zgradi i kao nosilac prava korišćenja sa istim udelom na predmetnoj kp.br. .. KO ... . Kako tužbom on nije obuhvaćen, to je nepotpuna procesna zajednica koju čine svi članovi porodične zajednice, pa nisu stvorene materijalnopravne pretpostavke za vođenje spora, što čini tužbeni zahtev neosnovanim, jer priroda spornog odnosa zahteva da se jedinstveno reši u odnosu na sve njegove subjekte.

U situaciji kada je utvrđeno da je zajednički sin stranaka GG upisan kao korisnik i držalac na predmetnim nepokretnosima (sa udelom od 1/3 idealnog dela), bez uticaja su revizijski navodi tužilje da je njemu preneto pravo svojine samo na potkrovlju kuće.

Iz navedenih razloga, Vrhovni sud je odlučio kao u stavu prvom izreke, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.

Troškovi odgovora na reviziju, po oceni Vrhovnog suda nisu bili nužni, zbog čega je zahtev tuženog za njihovu naknadu odbijen i primenom člana 165. stav 1. u vezi člana 154. ZPP, i odlučeno kao u stavu drugom izreke.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković