Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tuženi je, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava, blagovremeno izjavio reviziju predviđenu članom 404. ZPP (posebna revizija).

Tužioci su u odgovoru na reviziju predložili da se ne prihvati odlučivanje o posebnoj reviziji tuženog i da se ona odbaci kao nedozvoljena, a tuženi obaveže na naknadu troškova postupka povodom tog pravnog leka.

Predmet spora su zahtevi tužilaca, stanara zgrada u ... ulici u Beogradu, za naknadu nematerijalne štete za duševne bolove zbog povrede prava ličnosti, prouzrokovane štetnim uticajem buke iz ugostiteljskih objekata na lokaciji kućni broj .. u navedenoj ulici, koja u dužem vremenskom periodu prelazi dozvoljeni nivo. Nižestepeni sudovi su zaključili da je tuženi pasivno legitimisan jer nije u potpunosti ispunio svoje dužnosti iz člana 8. stav 1. i člana 17. Zakona o zaštiti buke u životnoj sredini, i da trpljenje buke koja potiče iz okolnih ugostiteljskih objekata, u višem nivou od dozvoljenog i u dužem vremenskom periodu, povređuje pravo ličnosti tužilaca i nanosi im duševne bolove čiji intenzitet i dužina trajanja opravdava novčanu naknadu u dosuđenim iznosima, u smislu člana 200. Zakona o obligacionim odnosima.

Po oceni Vrhovnog suda, navodi revidenta ne opravdavaju potrebu da se o njegovoj posebnoj reviziji odlučuje radi novog tumačenja prava.

Pravo na poštovanje privatnog i porodičnog života, doma i prepiske zaštićeno je odredbom člana 8. Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Poštovanje prava na dom podrazumeva i pravo na mirno uživanje prostora u kome se odvija privatni i porodični život. Povrede tog prava uključuju i one koje nisu konkretne ili fizičke (neovlašćeni ulazak u dom neke osobe), već i one poput buke, imisija, neugodnih mirisa ili drugih oblika uznemiravanja.

Merodavno domaće pravo sadržano je u Zakonu o zaštiti od buke u životnoj sredini („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 36/09 i 88/10). Prema odredbama tog zakona, zaštita životne sredine od buke je deo integralnog sistema zaštite životne sredine i obezbeđuje se utvrđivanjem uslova i preduzimanjem mera zaštite, koje se odnose i na prostorno, urbanističko i akustičko planiranje; zvučnu zaštitu; propisivanje graničnih vrednosti indikatora buke u životnoj sredini; akustičko zoniranje; merenje i ocenu buke u životnoj sredini; procenu štetnih efekata buke na zdravlje ljudi i informisanje javnosti o buci i njenim štetnim efektima u životnoj sredini (član 2. tačke 1, 2, 4, 6, 9, 10. i 11). Subjekti zaštite životne sredine od buke su, u okviru svojih ovlašćenja i jedinice lokalne samouprave - opština, grad, odnosno Grad Beograd (član 4. stav 1. tačka 3) koje, pored ostalog, vrše akustičko zoniranje na svojoj teritoriji i određuju mere zabrane i ograničenja u skladu sa tim zakonom i vrše nadzor i kontrolu primene mera zaštite od buke u životnoj sredini (član 8. stav 1. tačke 2. i 6), i odgovorni su za svaku aktivnost ili nepreduzimanje mera kojima se prouzrokuje izloženost buci iznad graničnih vrednosti (član 9. stav 1). Prostorno, urbanističko i akustičko planiranje podrazumeva mere i uslove zaštite od buke, a naročito međusobni prostorni raspored infrastrukture, industrijskih, stambenih, rekreacionih i drugih zona i objekata, kao i akustičko zoniranje i utvrđivanje posebnih režima korišćenja tih područja (član 11. stav 1); u akustičkim zonama koje određuje jedinica lokalne samouprave po metodologiji koju propisuje ministar nadležan za poslove zaštite životne sredine, može se zabraniti ili ograničiti upotreba izvora buke, odnosno obavljanje delatnosti i drugih aktivnosti koje prouzrokuju buku iznad propisanih graničnih vrednosti (član 17). Jedinice lokalne samouprave vrše inspekcijski nadzor nad izvršenjem poslova poverenih tim zakonom, preko Inspektorata za zaštitu životne sredine (član 30. stav 4). Granične vrednosti indikatora buke na otvorenom i u zatvorenom prostoru određeni su Uredbom o indikatorima buke, graničnim vrednostima, metodama za ocenjivanje indikatora buke, uznemiravanja i štetnih efekata buke u životnoj sredini („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 75/10). Granične vrednosti označene u tom podzakonskom aktu odnose se na ukupnu buku koja potiče iz svih izvora buke na posmatranoj lokaciji.

Tuženi u konkretnom slučaju ne spori da su tužioci u dužem vremenskom periodu bili izloženi buci koja je prelazila dozvoljene granice na otvorenom i u zatvorenom prostoru, i da su njegovi organi kroz prijave kontinuirano podnošene od 2016. godine protiv emitera buke - ugostiteljskih objekata smeštenih na lolaciji u ulici ... broj .. u Beogradu, o tome bili obavešteni. Nivo buke koji prelazi dozvoljene granice za označenu akustičku zonu (područje na čijoj je celoj površini propisana jedinstvena granična vrednost indikatora buke) utvrđen je izvršenim merenjima (za određene ugostiteljske objekte pojedinačno), što po logici stvari vodi zaključku da i ukupan nivo buke koja potiče iz svih izvora na toj lokaciji prelazi dozvoljene granične vrednosti. Tužena po odredbama navedenog zakona ima prava i dužnosti da preduzima preventivne kontrolne mere u cilju zaštite stanovništva od buke u životnoj sredini. Neke od tih mera tuženi je preduzimao u spornom periodu (inspekcijski nadzor i pokretanje prekršajnih postupaka), ali one nisu imale efekta jer su i dalje podnošene prijave o prekomernoj buci na predmetnoj lokaciji, što znači da je tuženi propustio da sa dovoljnom pažnjom i pravilno razmotri sve interese koji su međusobno suprotstavljeni, i tako izvrši svoju pozitivnu obavezu u cilju zaštite prava tužilaca na poštovanje njihovog doma i privatnog života.

Tuženi uz reviziju nije priložio pravnosnažne presude donete u drugim istim ili bitno istovetnim činjenično-pravnim sporovima koje bi opravdavale potrebu ujednačavanja sudske prakse. Evropski suda za ljudska prava je pružio zaštitu prava na poštovanje privatnog i porodičnog života, kao i doma i u slučaju prekomerne buke (predmeti Lopez Ostra protiv Španije, presuda od 09.12.1994. godine po pretstavci broj 16798/90; Mileva i drugi protiv Bugarske, presuda od 25.11.2010. godine po pretstavci broj 4449/02 i 21475/04; Olujić protiv Hrvatske, presuda od 20.05.2010. godine po pretstavci broj 61260/08; Udovičić protiv Hrvatske, presuda od 24.04.2014. godine po pretstavci broj 27310/09).

Iz navedenih razloga, na osnovu člana 404. ZPP, odlučeno je kao u prvom stavu izreke.

Revizija tuženog nije dozoljena ni na osnovu člana 403. stav 3. ZPP. Tužioci se u ovom postupku nalaze u položaju formalnih suparničara iz člana 205. stav 1. tačka 2. ZPP jer su predmet spora zahtevi koji se zasnivaju na bitno istovrsnom činjeničnom i pravnom osnovu. Zato se vrednost predmeta spora, merodavna za dozvoljenost revizije, u smislu navedene odredbe određuje prema vrednosti zahteva svakog od tužilaca, a ne prema njihovom zbiru. Tako određena vrednost predmeta spora je niža od one koja je po članu 403. stav 3. ZPP propisana za dozvoljenost revizije, zbog čega je na osnovu člana 410. stav 2. tačka 5. i člana 413. ZPP odlučeno kao u drugom stavu izreke.

Troškovi odgovora na reviziju, po oceni Vrhovnog suda, nisu bili nužni. Zbog toga je zahtev tužilaca za njihovu naknadu odbijen i primenom člana 165. stav 1. u vezi člana 154. stav 1. ZPP odlučeno kao u trećem stavu izreke.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković