Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 2573/20 od 30.03.2021. godine, ukinuta je navedena prvostepena presuda i presuđeno tako što je delimično usvojen tužbeni zahtev tužilje i utvrđeno prema tuženima BB i VV da je tužilja vlasnik po osnovu zajedničkog sticanja sa obimom udela od 1/4 delova porodične stambene zgrade objekta broj 3 koji se sastoji od prizemlja sa pokrivenim garažnim prostorom, garaže, ostave i VC kabine, sprata koji se sastoji od ulazne terase, dnevne sobe, terase sobe, kuhinje, kupatila i dvorišne terase, ukupne površine 108m2 i sa obimom udela od 1/3 stana postojećeg u zgradi broj 2 na spratu sa ulazom preko spoljnih stepenica koji se sastoji od vetrobrana, trpezarije, kuhinjske niše, kupatila i sobe, ukupne površine 46,68 m2, postojećih na katastarskoj parceli broj .. KO Kruševac, po posedovnom listu broj .. KO Kruševac i obavezani su tuženi BB i VV da tužilji ovo pravo priznaju i predaju joj opisane delove zgrada u svojinu i državinu putem fizičke ili civilne deobe i da trpe da tužilja po osnovu ove presude bez njihovog prisustva i saglasnosti upiše svoje pravo svojine kod nadležne Službe za katastar nepokretnosti, u paricionom roku. Stavom drugim izreke, odbijen je tužbeni zahtev kojim je tužilja tražila da se utvrdi prema tuženima da je vlasnik po osnovu zajedničkog sticanja preko dosuđenih udela iz stava prvog izreke do traženog udela od 1/2. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi BB da tužilji naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 175.868,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi BB i VV su blagovremeno izjavili revizije zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu primenom člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 3. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...10/23), koji se u ovom parničnom postupku primenjuje na osnovu odredbe člana 506. stav 2. istog zakona i našao da revizije nisu osnovane.

U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema činjeničnom stanju koje je utvrdio drugostepeni sud nakon otvaranja rasprave, tužilja i tuženi BB su prvo bili u vanbračnoj, a posle i u bračnoj zajednici u periodu od 03.09.1983. godine do leta 1996. godine. Za vreme trajanja zajednice života, oni su stekli pokretnu i nepokretnu imovinu, osnovali su preduzeće „CS“ sa sedištem u ... sa stranim osnivačem, a godinama su živeli i radili u ... . Nisu imali zajedničke dece, ali je tuženi učestvovao u izdržavanju tužiljine dece, u otkupu stana tužiljinog oca i snosio je troškove ispraćaja tužiljinog sina u vojsku. Nepokretnosti koje su predmet tužbenog zahteva upisane su u listu nepokretnosti broj ... KO Kruševac kao izgrađene porodične stambene zgrade broj 2 i 3 na katastarskoj parceli broj .. i vode se na pokojnog DD, a zemljište i na tuženog GG. Nakon smrti DD nije sproveden ostavinski postupak i nije raspravljena njegova zaostavština, a njegovi zakonski naslednici su sin BB i unuka VV koji su označeni kao tuženi.

Tužilja i tuženi BB su u toku braka kupili stan površine 46,68 m2 na spratu stambenog objekta broj 2 sa ulazom preko spoljnih stepenica, koji se sastoji od vetrobrana, trpezarije, kuhinjske niše, kupatila i sobe. Ovaj stan su kupili od sada pokojne ĐĐ (tetke tuženog BB) za cenu od 22.000 nemačkih maraka, od čega je tuženi obezbedio iznos od 12.150 nemačkih maraka, a tužilja 7.150 nemačkih maraka. Nakon toga su zajedno izvršili adaptaciju stana. Takođe, tužilja i tuženi BB su na mestu ranije šupe zajedno izgradili novi stambeni objekat broj 3 koji predstavlja zadnji objekat u nizu od tri objekata. Ovaj objekat je površine 108m2 i sastoji se od prizemlja sa pokrivenim garažnim prostorom, garaže, ostave i VC kabine i sprata na koji se sastoji sa ulazne terase, a koji ima dnevnu sobu, terasu sobe, kuhinju, kupatilo i dvorišnu terasu. Otac tuženog BB je dao plac za izgradnju ovog objekta u svom dvorištu i iskorišćeno je ranije izgrađeno stepenište kao ulaz u ovaj objekat. Tokom izgradnje objekta broj 3 EE je kao prijatelj davao novac i građevinski materijal tuženom BB zbog pomoći koju mu je on pružio u Italiji. Iz nalaza sudskog veštaka građevinske struke utvrđeno je da se na katasatrskoj parceli broj .. KO Kruševac nalaze tri stambena objekta u nizu koja nemaju zajednički krov i nose oznake zgrada broj 1, zgrada broj 2 i zgrada broj 3. Predmet tužbenog zahteva su stan na spratu zgrade broj 2 i zgrada broj 3. Objekat broj 2 je u stanju u kom je bio pre braka tužilje i tuženog BB s tim što su oni zajednički rekonstruisali stan na spratu ovog objekta nakon što su ga kupili, dok je objekat broj 3 izgrađen od temelja potpuno nov. Građevinska vrednost stana i stambenog objekta koji su predmet tužbenog zahteva ukupno iznosi oko 33.000 evra (što uključuje građevinsku vrednost stana na spratu objekta broj 2, građevinsku vrednost radova na izgradnji objekta broj 3 i vrednost zemljišta ispod ovog objekta u iznosu od 193.405,00 dinara), dok je njihova tržišna vrednost oko 42.000 evra (što je potvrđeno i kasnijim dopunskim veštačenjem).

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su zaključili da porodična stambena zgrada označena kao objekat broj 3 i stan na spratu objekta broj 2 predstavljaju zajedničku imovinu tužilje i tuženog BB koju su kao supružnici stekli radom u toku trajanja zajednice života u braku po osnovu člana 171. Porodičnog zakona. Deobu zajedničke imovine su izvršili tako što su utvrdili suvlasničke udele bivših supružnika primenom odredbi člana 180. istog zakona, vodeći računa o svim relevantnim okolnostima, pa je tako prvostepeni sud utvrdio jednake udele supružnika u sticanju obe navedene nepokretnosti (svako po ½ idealna dela). Dok je drugostepeni sud s obzirom na utvrđenje da su tužilja i tuženi BB kupili sporni stan u stambenoj zgradi broj 2 za iznos od 22.000 nemačkih maraka, od čega je učešće tužilje u kupovini ovog stana bilo 7.150 nemačkih maraka (što predstavlja oko 1/3 njegove vrednosti) utvrdio da u odnosu na ovu nepokretnost tužilja ima pravo susvojine od 1/3 idealna dela, dok udeo tuženog BB iznosi 2/3 zato što je učestvovao u isplati kupoprodajne cene sa većim iznosom od 12.150 nemačkih maraka na koji način je ostvario i veći udeo u svojini ovog stana. Takođe, drugostepeni sud je utvrdio da je tuženi BB stekao veći udeo od 3/4 idealna dela u svojini porodične stambene zgrade broj 3 zbog učešća svoje posebne imovine u njenom sticanju, odnosno izgradnji. Preko utvrđenih udela (1/3 i 1/4) do traženog udela od ½ na obe nepokretnosti, drugostepeni sud je odbio tužbeni zahtev tužilje.

Po oceni Vrhovnog suda, pobijana drugostepena presuda zasnovana je na pravilnoj primeni materijalnog prava.

Odredbom člana 171. stav 1. Porodičnog zakona („Službeni glasnik RS“, br. 18/2005 i 6/2015) propisano je da imovina koju su supružnici stekli radom u toku trajanja zajednice života u braku predstavlja njihovu zajedničku imovinu, dok je odredbom člana 177. istog zakona propisano da se deobom zajedničke imovine smatra utvrđivanje suvlasničkog udela svakog supružnika u zajedničkoj imovini. Prema odredbama člana 180. Porodičnog zakona, ako supružnici ne mogu da se sporazumeju o deobi zajedničke imovine, deobu vrši sud (stav 1) i pretpostavlja se da su udeli supružnika u zajedničkoj imovini jednaki (stav 2), s tim što veći udeo jednog supružnika u sticanju zajedničke imovine zavisi od njegovih ostvarenih prihoda, vođenja poslova u domaćinstvu, staranja o deci, staranja o imovini, te drugih okolnosti od značaja za održavanje ili uvećanje vrednosti zajedničke imovine (stav 3). Prema stavu 4. istog člana, veći udeo u sticanju zajedničke imovine utvrđuje se u istoj srazmeri za sva prava i obaveze u trenutku prestanka zajednice života u braku, ali se prema stavu 5. veći udeo jednog supružnika u sticanju pojedinog prava iz zajedničke imovine može utvrditi samo ako je to pravo ekonomski samostalno u odnosu na ostala prava iz zajedničke imovine, a supružnik je u sticanju tog prava učestvovao i prihodima od svoje posebne imovine.

Suprotno navodima revizije, predmet tužbenog zahteva su zasebni stambeni objekti i to objekat broj 3 koji u prirodi predstavlja porodičnu stambenu zgradu površine 108 m2 i stan površine 46,68 m2 na spratu objekta broj 2 kao poseban deo zgrade. Iako su ovi stambeni objekti izgrađeni u nizu (zajedno sa objektom broj 1 koji nije predmet spora) i naslanjaju se jedan na drugi, utvrđeno je da nemaju zajednički krov i da su u javnoj evidenciji nepokretnosti upisani kao zasebne zgrade, te ih revidenti pogrešno predstavljaju kao jednu građevinsku celinu.

Kako se radi o zasebnim građevinskim objektima, pravilno je drugostepeni sud utvrđivao doprinos tužilje i tuženog BB kao bivših supružnika u sticanju svakog objekta posebno. Suprotno navodima revizije, po oceni Vrhovnog suda pravilno je primenom citiranih odrebi člana 180. Porodičnog zakona utvrđen veći udeo tužilje u sticanju stana na spratu zgrade br. 2 u odnosu na porodičnu stambenu zgradu br. 3 budući da se radi o odvojenim objektima i samostalnim pravima na njima.

Pri tome je pravo svojine na stanu stečeno pravnim poslovom kupoprodaje, dok je u odnosu na porodičnu stambenu zgradu stečeno zajedničkim građenjem supružnika u braku. Kako je tužilja učestvovala u plaćanju kuporodajne cene stana sa 1/3 iznosa, njen suvlasnički udeo u ovoj nepokretnosti je pravilno utvrđen u istoj srazmeri. U odnosu na stambeni objekat broj 3 koji su zajedno izgradili i stekli radom u bračnoj zajednici, drugostepeni sud je pravilno utvrdio manji svojinski udeo tužilje od 1/4 jer je našao da je tuženi učestvovao u sticanju tog prava i svojom posebnom imovinom – placem koji je dobio na poklon od oca i iskorišćavanjem ranije izgrađenih stepenica koje služe kao jedini ulaz u ovaj objekat, kao i novcem i materijalom koji je dobio kao poklon od svog prijatelja za ranije pruženu pomoć i usluge. Zato nisu osnovani njegovi revizijski navodi da tužilja nema zakonski osnov za sticanje prava svojine na navedenim nepokretnostima, već eventualno obligaciono-pravno potraživanje.

Činjenica koju je istakla tužena VV u svojoj reviziji da je njena pokojna majka za života živela u kući na predmetoj parceli te da je potpuno izostavljen njen doprinos u sticanju bez uticaja je na drugačiju oduku suda u situaciji kada je utvrđeno da su tužilja i tuženi BB kao supružnici u toku trajanja braka sami izgradili novi stambeni objekta broj 3 na mestu ranije šupe (pri čemu su iskorišćene samo ranije stepenice).

Iz izloženih razloga, Vrhovni sud je primenom odredbe člana 414. stav 1. ZPP odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić