U sprovedenom postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravnosnažnim rešenjem od 18.01.2021. godine eksproprisana je parcela .., površine 78ari 68m2, upisana u List nepokretnosti .. KO ..., u svojini predlagača. Eksproprijacija je izvršena radi izgradnje državnog puta I b reda br. 27 Loznica – Valjevo – Lazarevac (deonica Iverak – Lajkovac). Javni interes za eksproprijaciju utvrđen je rešenjem Vlade Republike Srbije od 28.05.2020. godine, u skladu sa Prostornim planom područja posebne namene državnog puta I b reda br. 27 Loznica – Valjevo – Lazarevac, deonica Iverak – Lajkovac (veza sa auto-putem E 763 Beograd – Južni Jadran, deonica Beograd – Požega), utvrđenog Uredbom Vlade Republike Srbije objavljenom u „Službeni glasnik RS“ broj 2 od 15.01.2020. godine – stupila na snagu 23.01.2020. godine. U postupku sporazumnog određivanja naknade predlagaču je ponuđena naknada za zemljište u visini od 300,00 dinara po jednom m2, prema proceni Poreske uprave o tržišnoj vrednosti poljoprivrednog zemljišta i naknada za biljne zasade u iznosu od 43.006,00 dinara. Po proceni istog organa, tržišna vrednost građevinskog zemljišta u KO ... iznosi 600,00 dinara po 1m2. Veštačenjem je tržišna vrednost eksproprisane parcele kao građevinskog zemljišta određena u ukupnom iznosu od 4.720.800,00 dinara, odnosno u vrednosti od 600,00 dinara za 1m2 zemljišta, a za biljne zasade u iznosu od 47.006,00 dinara.

Na tako utvrđeno činjenično stanje, nižestepeni sudovi su u ovom sporu pravilno primenili materijalno pravo.

Pravnosnažnim rešenjem od 18.01.2021. godine predmetna parcela eksproprisana je radi izgradnje državnog puta. Pre donošenja tog rešenja, Prostornim planom područja posebne namene državnog puta I b reda br. 27 Loznica – Valjevo – Lazarevac, deonica Iverak – Lajkovac (veza sa auto-putem E 763 Beograd – Južni Jadran, deonica Beograd – Požega) od 15.01.2020. godine, obuhvaćena je i predmetna parcela u okviru javne parcele J12, čija je namena izgradnja saobraćajne površine (put). Pravni osnov za donošenje navedenog plana bio je Zakon o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik Republike Srbije“, broj 72/09 sa kasnijim izmenama i dopunama).

Pravno dejstvo obuhvata određenog zemljišta planskim dokumentom propisana su odredbama navedenog zakona. Tim zakonom, pored ostalog, propisano je: da je građevinsko zemljište ono zemljište koje je određeno zakonom ili planskim dokumentom za izgradnju i korišćenje objekata, kao i zemljište na kojem su izgrađeni objekti u skladu sa zakonom (član 82.); da stupanjem na snagu planskog dokumenta kojim je promenjena namena zemljišta u građevinsko zemljište, vlasnici tog zemljišta stiču prava i obaveze propisane tim zakonom i podzakonskim aktima donetim na osnovu zakona, bez obzira na činjenicu što organ nadležan za upis nepokretnosti i prava na njima nije sproveo promenu u javnoj knjizi o evidenciji nepokretnosti i prava (član 83. stav 2.); da od dana stupanja na snagu planskog dokumenta, kojim je izvršena promena namene poljoprivrednog zemljišta u građevinsko zemljište, vlasnik takvog zemljišta ostvaruje sva prava vlasnika na građevinskom zemljištu, u skladu sa tim zakonom (član 88. stav 9.).

Odredbom člana 42. stav 1. Zakona o eksproprijaciji propisano je da se naknada za eksproprisano poljoprivredno i građevinsko zemljište određuje u novcu prema tržišnoj ceni takvog zemljišta, ako zakonom nije drugačije propisano. Zato je određivanje vrste eksproprisanog zemljišta od pravnog značaja za ispunjenje zakonske obaveze iz navedene odredbe, jer se naknada u novcu određuje i za poljoprivredno i za građevinsko zemljište prema njegovoj tržišnoj ceni, ali i ustavne obaveze iz člana 58. stav 2. Ustava, jer pravo svojine može biti oduzeto samo u javnom interesu, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne. Dakle, materijalna pretpostavka za ostvarenje naknade koja ne može biti niža od tržišne je tretiranje eksproprisanog zemljišta u skladu sa njegovim stvarnim statusom od strane nadležnih organa, jer od toga zavisi i visina naknade.

Stupanjem na snagu planskog akta pre donošenja rešenja o eksproprijaciji izvršena je promena namene predmetne parcele iz poljoprivrednog zemljišta u građevinsko zemljište. Od tog dana predlagač ostvaruje sva prava vlasnika na građevinskom zemljištu (član 88. stav 9. Zakona o planiranju i izgradnji). To znači da predlagač ima pravo na naknadu za eksproprisano zemljište prema tržišnoj ceni građevinskog zemljišta, bez obzira na to što organ nadležan za upis nepokretnosti i prava na njima nije sproveo promenu u katastru nepokretnosti (član 83. stav 2. Zakona o planiranju i izgradnji). Visina naknade određena je prema tržišnoj ceni građevinskog zemljišta u KO ..., u iznosu od 600,00 dinara po 1m2 koju je utvrdila Poreska uprava za građevinsko zemljište na teritoriji navedene katastarske opštine, a koja je i veštačenjem utvrđena kao tržišna vrednost eksproprisane parcele.

Iz navedenih razloga, po oceni revizijskog suda, nisu osnovani navodi protivnika predlagača da je u ovoj pravnoj stvari pogrešno primenjeno materijalno pravo. Eksproprisano zemljište je planskim dokumentom koji je stupio na snagu pre izvršene eksproprijacije postalo građevinsko zemljište jer je namenjeno za izgradnju i korišćenje objekata, u ovom slučaju objekata javne namene za koje je predviđeno utvrđenje javnog interesa u skladu sa posebnim zakonom (član 2. tačka 6. Zakona o planiranju i izgradnji). Zato predlagaču pripada pravo na naknadu u visini tržišne vrednosti građevinskog zemljišta, stvarnom statusu zemljišta u vreme eksproprijacije, bez obzira što u katastru nepokretnosti nije izvršena promena namene zemljišta i što je članom 88. stav 3. Zakona o planiranju i izgradnji propisano da se poljoprivredno zemljište kojem je planskim dokumentom promenjena namena u građevinsko zemljište, do privođenja zemljišta nameni, može koristiti za poljoprivrednu proizvodnju.

Sledstveno izloženom, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP u vezi člana 30. stav 2. ZVP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Branislav Bosiljković s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić