Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužena je blagovremeno izjavila revizije (13.01.2020. i 07.02.2020. godine) zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Tužilac je lično podneo odgovor na reviziju koji nije razmatran jer u smislu člana 85. stav 6. ZPP, stranku u postupku po vanrednim pravnim lekovima mora da zastupa advokat, izuzev ako je sama advokat.

Vrhovni kasacioni sud je ocenio da je revizija dozvoljena po članu 403. stav 2. tačka 3. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11 ... 55/14), ispitao je pobijanu presudu u smislu člana 408. navedenog zakona i utvrdio da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju tužilac je vlasnik parcele broj .. KO ... koja se vodi kao zgrada površine 48 m2, voćnjak druge klase u površini od 16,13 ari na kojoj je tužilac sagradio i vikend kuću koja nije legalizovana. Tužilac u vlasništvu poseduje i susednu kp. br. .. KO ..., njiva treće klase površine 18,21 ar. Obe parcele su ograđene drvenom ogradom, s tim što su na ulazu i izlazu predmetne službenosti postavljene drvene kapije. Tužena je vlasnik kp.br. .. dvorište od 5 ari i voćnjak druge klase u površini od 25,36 ari na kojoj je sagrađen objekat – zgrada površine 35 m2 i kp.br. .. KO ...koja se vodi kao dvorište površine 4,18 ari na kojoj je sagrađena porodična stambena zgrada površine 74 m2. Službenost čije se ukidanje traži povezuje navedene parcele tužene sa parcelama u vlasništvu tužene kp.br. .. KO ..., voćnjak druge klase površine 4,49 ari i kp.br. .. KO ... njiva druge klase u površini od 5,81 ar. Službenost se pruža pored istočne granice poslužne parcele tužioca kp.br. .. KO ..., pravcem sever-jug u dužini od 24,17 m, s tim što je od parcele tužene .. udaljena 19,01 m, što zajedno sa dužinom trase službenosti iznosi ukupno 43,65 m. Put na koji tužilac upućuje tuženu polazi od dvorišne kapije tužene na kp.br. .. KO ... i ide u pravcu severa u dužini od 73 m preko javnog puta koji nosi oznaku kp.br. .., a zatim skreće u pravcu zapada takođe javnim putem koji nosi oznaku kp.br. .. KO .. u dužini od 110 m do ulazne kolske kapije na kp.br. .. KO ... vlasništvo tužene u ukupnoj dužini od 183 m. Tužena je javni put koristila za ulazak u povlasnu parcelu traktorom i drugom mehanizacijom budući da je osposobljen za saobraćaj tako što je jednim delom posut makadamom a u drugom delu asfaltiran.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je zaključio da nisu ispunjeni uslovi za ukidanje službenosti prolaza jer službenost nije postala nepotrebna za korišćenje povlasnog dobra, bez obzira na postojanje javnog puta, budući da je tužilac deo svoje kp.br. .. pretvorio u kućni plac izgradnjom novog objekta – vikend kuće koja je udaljena od spornog prolaza 30 do 40 m, dok preostali deo parcele koristi kao ranije, pa službenost ne predstavlja opterećenje za poslužnu parcelu, niti je tužiocu povređeno pravo na nesmetano uživanje imovine i porodični mir, tim pre što tužilac ne živi u ovom objektu već povremeno dolazi.

Drugostepeni sud je ukinuo prvostepenu presudu i usvojio tužbeni zahtev, ocenjujući da predmetna službenost nije više neophodna za korišćenje povlasnog dobra u celini jer parcele tužene imaju direktan izlaz na javni put koji je tužena koristila za ulazak u povlasne parcele traktorom i drugom mehanizacijom. Činjenica da je taj put duži od predmetne službenosti i da je tuženoj, koja je u poznim godinama, prikladnije i udobnije da za prolaz pešice koristi predmetnu službenost nisu od uticaja jer se ne radi o ličnoj službenosti, već o stvarnoj službenosti prolaza gde se cene neophodne potrebe za korišćenje povlasnog dobra, a ne lične potrebe njenog vlasnika. Poslužna parcela u vlasništvu tužioca se koristi kao dvorište sa ograđenom okućnicom pa načelo restrikcije službenosti i nepostojanje drugih naročitih razloga za korišćenje povlasnog dobra ukazuju na ispunjenost uslova za ukidanje predmetne službenosti u smislu člana 58. stav 2. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da je izneto stanovište drugostepenog suda zasnovano na pravilnoj primeni materijalnog prava.

Prema članu 58. stav 2. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa vlasnik poslužnog dobra može zahtevati da prestane pravo stvarne službenosti kada ona postane nepotrebna za korišćenje povlasnog dobra ili kada prestanu drugi razlozi zbog kojih je ona zasnovana, a po članu 50. stav 1. istog zakona stvarna službenost se vrši na način kojim se najmanje opterećuje poslužno dobro (načelo restrikcije službenosti). Pravo vlasnika poslužnog dobra da traži ukidanje službenosti izvire iz osnovnog načela da se službenost ima vršiti na način koji najmanje opterećuje poslužno dobro i da mora imati razumnu svrhu na šta ukazuje i odredba člana 6. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, da se na stvari na kojoj postoji pravo svojine može zasnovati pravo službenosti pod uslovima određenim zakonom, te da je zabranjeno vršenje tog prava protivno cilju zbog koga su zakonom ustanovljena ili priznata.

Pravilno je drugostepeni sud zaključio da su se u situaciji kada tužena ima mogućnost da koristi javni put za dolazak do svojih parcela, stekli uslovi za prestanak prava službenosti prolaza iz člana 58. stav 2. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, jer je ona postala nepotrebna za korišćenje povlasnog dobra, rukovodeći se takođe i načelom restrikcije propisanim u članu 50. stav 1. istog zakona.

Nisu osnovani revizijski navodi tužene da je drugostepeni sud pogrešno primenio materijalno pravo ukidanjem prava stvarne službenosti prolaza, ukazivanjem na dužinu puta koji se prostire trasom javnog puta, kao i da predmetna službenost ne opterećuje poslužno dobro imajući u vidu njen položaj i udaljenost od postojećih objekata tužioca. U konkretnom slučaju, tužilja je vlasnik povlasnog dobra koje ima izlaz na javni put. Kriterijumi koji se primenjuju kod ocene uslova za ukidanje stvarne službenosti odnose se prevashodno na ekonomsku svrsishodnost, potrebu i opravdanost, gledano sa stanovišta mogućnosti redovnog korišćenja i upotrebe nepokretnosti u čiju korist službenost postoji. Ukidanje postojećeg prolaza nema za posledicu promenu dotadašnjeg načina upotrebe povlasnog dobra i njegove namene, jer povlasno dobro (kp.br. .. i .. KO ...) ima direktan izlaz na javni put koji tužena koristi za ulazak traktorom i drugom mehanizacijom budući da je osposobljen za saobraćaj. Navodima revizije da je tužilac na parceli broj .. KO ... (poslužno dobro) sagradio vikend kuću koja nije legalizovana, ne dovode u sumnju pravilnost činjeničnog zaključka drugostepenog suda o nameni i prirodi poslužnog dobra, imajući u vidu preostale navode revizije da na toj parceli od ranije postoji uknjižena zgrada tužioca površine 48 m2, te da jednim delom predstavlja kućni plac, a drugim delom voćnjak koji predstavlja okućnicu ukupne površine od 16,13 ari. Pravilo o restrikciji službenosti ima u vidu da je službenost opterećenje za vlasnika stvari na kojoj ona postoji i zato kada službenost postoji na parceli koja se koristi kao dvorište sa ograđenom okućnicom ona postaje nepotrebni teret u situaciji kada postoji odgovarajuća veza prolaza i prilaza povlasnom dobru javnim putem.

Pravilno je odlučeno i o troškovima postupka primenom članova 153. i 154. ZPP.

Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Zvezdana Lutovac, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić