U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija Dobrile Strajina, predsednika veća, Gordane Komnenić i Dragane Mirosavljević, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., Opština ..., čiji je punomoćnik Nenad Manić, advokat iz ..., protiv tuženih Republike Srbije, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, Odeljenje u Leskovcu i Opštine Preševo, koju zastupa Opštinsko pravobranilaštvo, radi utvrđenja prava svojine, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 2702/19 od 10.09.2019. godine, u sednici održanoj 23.02.2022. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 2702/19 od 10.09.2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Bujanovcu P 666/18 od 21.03.2019. godine, stavom prvim izreke, utvrđeno je da je tužilac nosilac prava svojine po osnovu gradnje objekta na k.p. br. .. upisane u LN .. KO ..., površine 297 m2; k.p. br. .. upisane u LN .. KO ..., površine 148 m2 i k.p. br. .. upisane u l.n. .. KO ..., površine 196 m2, pod zgradom – objektom, upisano kao svojina Republike Srbije, korisnik Opština Preševo, u merama i granicama bliže opisanim ovim stavom izreke, i naloženo je tuženima da ovo pravo priznaju tužiocu. Stavom drugim izreke, odbačena je tužba u delu u kome je tužilac tražio da se po pravnosnažnosti presude izvrši upis vlasništva na nepokretnostima navedenim u stavu prvom izreke, zbog apsolutne nenadležnosti suda. Stavom trećim izreke, obavezane su tužene da tužiocu na ime troškova postupka solidarno plate 521.314,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od dana izvršnosti presude do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 2702/19 od 10.09.2019. godine, preinačena je prvostepena presuda u stavu prvom i trećem izreke i odbijen tužbeni zahtev tužioca, kao i zahtev za naknadu troškova postupka i obavezan tužilac da tuženima na ime troškova postupka plati 180.000,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijane presude na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...18/20), Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da revizija nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, predmetne parcele, k.p. br. .. potes „Selo“ zemljište pod delom zgrade, površine 23 m2 i pašnjak 6.klase, površine 234 m2 upisana je u LN broj .. KO ... na ime Republika Srbija – korisnik Opština Preševo; k.p. br. .. potes „Selo“ zemljište pod delom zgrade, površine 43 m2 i zemljište pod zgradom i drugim objektima, površine 105 m2 upisana je u LN br. .. KO ... na ime Republike Srbije, korisnik Opština ... i k.p. br. .. potes „Selo“ zemljište pod zgradom i drugim objektom, površine 196 m2 upisana je u LN br. .. KO ... na ime Republike Srbije, korisnik Opština Preševo, i tako se vode od 1968. godine po osnovu detaljnog premera. Predmetne parcele upisane su kao poljoprivredno zemljišt i ostalo zemljište – nekategorisani put.

Tužilac tužbom podnetom 17.06.2015. godine traži da se utvrdi da je na predmetnim parcelama stekao pravo svojine po osnovu gradnje objekata u merama i granicama bliže navedenim u izreci prvostepene presude, tvrdeći da je objekte izgradio pre više od 50 godina, jer je smatrao da se radi o njegovim parcelama.

Prvostepeni sud je usvojio zahtev tužioca, jer je zaključio da je tužilac stekao pravo svojine na predmetnim parcelama po osnovu građenja na tuđem zemljištu, primenom člana 24. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih osnova i da nema smetnje za utvrđenje ovog prava, s obzirom da je utvrdio da se ne radi o dobru u opštoj upotrebi u javnoj svojini, jer u vreme kada je tužilac gradio zemljište nije bilo gradsko građevinsko zemljište, već je tužilac imao pravo svojine.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, pravilno je odlučio drugostepeni sud kada je preinačio prvostepenu presudu i odbio, kao neosnovan zahtev tužioca.

Članom 1. Zakona o javnoj svojini (''Službeni glasnik RS'' br. 72/2011, 88/2013, 105/2014) propisano je, da se ovim zakonom uređuje pravo javne svojine i određena druga imovinska prava Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave. Članom 3. stavom 1. istog zakona, propisano je da u javnoj svojini su prirodna bogatstva, dobra od opšteg interesa i dobra u opštoj upotrebi, za koja je zakonom utvrđeno da su u javnoj svojini, stvari koje koriste organi i organizacije Republike Srbije, autonomne pokrajine i jedinice lokalne samouprave, ustanove, javne agencije i druge organizacije čiji je osnivač Republika Srbija, autonomna pokrajina i jedinica lokalne samouprave i druge stvari koje su, u skladu sa zakonom, u javnoj svojini. Članom 10. stavom 1. istog zakona, propisano je da dobra od opšteg interesa u javnoj svojini, u smislu ovog zakona, su stvari koje su zakonom određene kao dobra od opšteg interesa (poljoprivredno zemljište, šume i šumsko zemljište, vodno zemljište, vodni objekti, zaštićena prirodna dobra, kulturna dobra i dr.), zbog čega uživaju posebnu zaštitu, a stavom 2. istog člana, da dobrima u opštoj upotrebi u javnoj svojini, u smislu ovog zakona, smatraju se one stvari koje su zbog svoje prirode namenjene korišćenju svih i koje su kao takve određene zakonom (javni putevi, javne pruge, most i tunel na javnom putu, pruzi ili ulici, ulice, trgovi, javni parkovi, granični prelazi i dr). Članom 16. stavom 1. istog zakona propisano je da prirodna bogatstva, dobra u opštoj upotrebi, mreže u javnoj svojini, vodno zemljište i vodni objekti u javnoj svojini, zaštićena prirodna dobra u javnoj svojini i kulturna dobra u javnoj svojini, ne mogu biti predmet prinudnog izvršenja, stavom 4. da dobra iz stava 1. ovog člana ne mogu se otuđiti iz javne svojine, a članom 17. stavom 1. da na stvarima iz člana 16. ovog zakona ne može se steći pravo svojine održajem, niti se može zasnovati hipoteka ili drugo sredstvo stvarnog obezbeđenja.

Predmetne parcele, koje su upisane kao zemljište u javnoj svojini – vlasništvo tužene Republike Srbije, predstavljaju dobra od opšteg interesa i dobra u opštoj upotrebi u javnoj svojini u smislu člana 10. stav 1. i 2. Zakona o javnoj svojini. Prema članu 16. stav 4. u vezi stav 1. istog zakona, dobra od opšteg interesa i dobra u opštoj upotrebi ne mogu se otuđiti iz javne svojine, a pribavljanje i otuđenje nepokretnih stvari u javnoj svojini može se učiniti samo na način propisan odredbama ovog zakona. Članom 17. je zabranjeno sticanje prava svojine održajem na stvarima iz člana 16. ovog zakona, a to su dobra od opšteg interesa i dobra u opštoj upotrebi u javnoj svojini. S obzirom na to predmetne parcele, koje su upisane kao zemljište u javnoj svojini – vlasništvo tužene Republike Srbije, predstavljaju dobra od opšteg interesa i dobra u opštoj upotrebi u javnoj svojini, to se odredbe o sticanju stvarnih prava građenjem na tuđem zemljištu propisane članom 22. – 24. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa ne primenjuju kada je u pitanju gradnja na zemljištu u javnoj svojini, sa kojih razloga je neosnovan zahtev tužioca, i sa kojih razloga je pravilno odlučio drugostepeni sud kada je preinačio prvostepenu presudu i odbio, kao neosnovan zahtev tužioca.

Neosnovani su navodi revizije kojima se ukazuje da iz lista nepokretnosti broj .. i .. za KO ... sledi da se predmetne parcele, na kojima se nalaze delovi objekta tužioca u merama i granicama bliže opisanim u nalazu i mišljenju sudskog veštaka geometra nalaze u javnoj svojini, ali da odredba člana 4. stav 1. Zakona o javnoj svojini upućuje da se i u pogledu sticanja, vršenja, zaštite i prestanka prava javne svojine, primenjuju zakoni kojima je uređena privatna svojina, te da Zakon o javnoj svojini ne isključuje, već upravo upućuje na primenu Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, kao zakona kojim se uređuje pravo privatne svojine na nepokretnostima, zatim da iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka geometra i iskaza predsednika MZ ... sledi da predmetne parcele ne predstavljaju putno zemljište, iako su tako upisane u katastru nepokretnosti, te da nema ni ograničenja za sticanje prava svojine na osnovu građenja na tuđem zemljištu, jer se ne radi o dobru u opštoj upotrebi u javnoj svojini. Navodi su neosnovani, jer nije reč o privatnoj svojini, već o zemljištu u javnoj svojini, koje je u posebnom režimu u smislu odredbi Zakona o javnoj svojini i koje je kao takvo upisano u javnim knjigama. Naime, zemljište u javnoj (ranije državnoj odnosno društvenoj) svojini je uvek bilo u posebnom režimu prometa, kao što je i sada, pa se po osnovu gradnje objekta na zemljištu u javnoj svojini ne može steći pravo svojine na tom zemljištu na osnovu člana 24. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, jer se raspolaganje takvim zemljištem, sticanjem stvarnih prava na njemu uređuje posebnim zakonom, u ovom slučaju Zakonom o javnoj svojini, osim toga tužilac nije dokazao da je bio vlasnik predmetnih parcela u vreme gradnje.

Sa napred navedenih razloga, na osnovu člana 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Dobrila Strajina, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić