.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 1984/2020
14.05.2020. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Marine Milanović i Dobrile Strajina, članova veća, u parnici tužilje – protivtužene AA iz ..., čiji je punomoćnik Jugoslava Rodić Sokolović, advokat iz ..., protiv tuženog – protivtužioca BB iz ..., čiji je punomoćnik Srba Rakić, advokat iz ..., radi razvoda braka i vršenja roditeljskog prava, odlučujući o reviziji tuženog – protivtužioca, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž2 487/19 od 28.11.2019. godine, u sednici održanoj 14.05.2020. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJA SE kao neosnovana revizija tuženog- protivtužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž2 487/19 od 28.11.2019. godine.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Knjaževcu P2 112/2018 od 30.07.2019. godine, prvim stavom izreke, razveden je brak tužilje – protivtužene i tuženog – protivtužioca, zaključen dana 21.09.2002. godine u ..., zaveden pod tekućim brojem ... za 2002. godinu. Drugim stavom izreke, usvojen je tužbeni zahtev tužilje – protivtužene i zajednička maloletna deca stranaka VV, rođena ... godine u ... i GG, rođen ... godine u ..., poverena su na samostalno vršenje roditeljskog prava majci, tužilji – protivtuženoj na čijoj adresi će se nalaziti i prebivalište zajedničke maloletne dece stranaka. Trećim stavom izreke, odbijen je protivtužbeni zahtev tuženog – protivtužioca, da se zajednička deca stranaka povere tuženom – protivtužiocu i tužilji – protivtuženoj, radi zajedničkog vršenja roditeljskog prava, sa prebivalištem dece na adresi ..., ulica ... broj .., kao neosnovan. Četvrtim stavom izreke, delimično je usvojen tužbeni zahtev tužilje – protivtužene i obavezan je tuženi – protivtužilac da učestvuje u izdržavanju maloletne zajedničke dece stranaka, i to mal. VV mesečnim iznosom od 17%, a u izdržavanju mal. GG, mesečnim iznosom od 15% od redovnih mesečnih primanja koja ostvaruje na ... fakultetu u ..., umanjenih za poreze i doprinose za obavezno socijalno osiguranje, i to svakog 01. do 05. u mesecu za tekući mesec, počev od 26.10.2018. godine, kao dana podnošenja tužbe, pa ubuduće, sve dok za to postoje zakonski uslovi, ili dok presuda ne bude izmenjena, uplatom na tekući račun zakonske zastupnice mal. dece-majke AA, dok se tužbeni zahtev tužilje - protivtužene da se obaveže tuženi – protivtužilac da učestvuje u izdržavanju zajedničke mal. dece, i to mal. VV mesečnim iznosom od 20%, a u izdržavanju mal. GG mesečnim iznosom od 18% od zarade koju ostvaruje na ... fakultetu u ..., za iznose preko dosuđenih iznosa od 17% do traženih 20%, odnosno 15% do traženih 18%, od zarade koju ostvaruje na ... fakultetu u ..., odbijen je kao neosnovan. Petim stavom izreke, uređen je način održavanja ličnih odnosa tuženog-protivtužioca i mal. GG, tako što će otac BB, mal. GG preuzimati ispred kuće tužilje – protivtužene svakog parnog vikenda u mesecu, u periodu od petka u 18,00 časova do nedelje u 18,00 časova, uz obavezu vraćanja istog ispred kuće majke nakon viđanja, zatim jedan radni dan u toku nedelje – četvrtak od 13,00 časova do 20,00 časova (u nedelji kad je mal. GG u prepodnevnoj školskoj smeni), odnosno od 17,00 časova do narednog dana – petka u 12,00 časova (kada je mal. GG u popodnevnoj smeni), dok će rođendan i druge državne i verske praznike dete provoditi naizmenično kod oba roditelja – jedne godine sa ocem, druge godine sa majkom. Šestim stavom izreke, odlučeno je da će se održavanje ličnih odnosa tuženog – protivtužioca i mal. VV odvijati u skladu sa njihovim internim dogovorom i školskim obavezama deteta. Sedmim stavom izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove.
Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž2 487/19 od 28.11.2019. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tuženog - protivtužioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Knjaževcu P2 112/18 od 30.07.2019. godine u stavu drugom, trećem i obavezujućem delu stava četvrtog izreke.
Protiv pravnosnažne presude tuženi – protivtužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.
Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom člana 408. Zakona o parničnom postupku, pa je našao da je revizija neosnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Neosnovano se revizijom tuženog ukazuje da je u postupku pred prvostepenim sudom učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. u vezi sa članom 8. ZPP, s obzirom da je nižestepeni sud na osnovu savesne i brižljive ocene svakog dokaza posebno i svih dokaza zajedno utvrdili sve bitne činjenice koje su bile neophodne za presuđenje u ovoj pravnoj stvari. Ukazivanje revidenta na bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, nije bilo predmet ocene ovog suda, budući da se radi o povredama koje se ne mogu smatrati revizijskim razlogom u smislu odredbe člana 407. ZPP.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, stranke su bile u braku od 21.09.2002. godine, iz kog braka imaju dvoje maloletne dece, kći VV, rođenu ... godine i sina GG, rođenog .... godine. Faktička bračna zajednica parničnih stranaka je zbog poremećenih bračnih odnosa prestala 08.07.2018. godine, kada je tuženi napustio porodičnu kuću roditelja tužilje u kojoj su supružnici do tada živeli, a maloletna deca su ostala sa majkom koja se o njima brine i stara. Prema nalazu i mišljenju Centra za socijalni rad, oba roditelja su podobna za vršenje roditeljskog prava, s tim što nisu postigli saglasnost kome će vršenje roditeljskog prava nakon razvoda braka biti povereno, s obzirom da tužilja insistira na samostalnom, a tuženi na zajedničkom vršenju roditeljskog prava, a da je u najboljem interesu maloletne dece da roditelji imaju zajedničko starateljstvo nad njima, te da se lični odnosi tuženog sa maloletnom decom odvijaju na način bliže opisan u stavu petom i šestom izreke prvostepene presude. Pred organom starateljstva, maloletna deca su izrazila mišljenje da žele da ostanu da žive sa majkom, s tim što je mal. VV bila saglasna da se viđa sa ocem, a mal. GG je odbio viđanje, jer je bio ljut na oca. Tužilja je po zanimanju diplomirani ..., zaposlena je u ... u ..., gde je u periodu od februara do aprila 2019. godine ostvarila zaradu u rasponu od 95.008,05 dinara do 107.230,60 dinara, dok drugih prihoda i imovine nema. Tužilja živi u zajedničkom domaćinstvu sa svojim roditeljima i učestvuje u zajedničkim troškovima domaćinstva, a roditelji tužilje poseduju stan u .. za koji mesečno dobijaju zakupninu u iznosu od 100 evra. Tuženi je profesor ... na ... fakultetu u ..., i u periodu od februara do aprila 2019. godine ostvario je zaradu u rasponu od 110.280,31 dinara do 115.809,10 dinara. Tuženi poseduje kuću u ..., u ulici ... broj ..., površine 250 m2, koju je kupio u toku trajanja bračne zajednice za potrebe porodice od sredstava dobijenih iz kredita, koji je podigao u toku 2015. godine u ukupnom iznosu od 80.000 evra, sa rokom otplate do 2042. godine, po kom osnovu mu se mesečno od zarade odbija rata u iznosu od 63.000,00 dinara, što je oko 60% od zarade. Tuženi, nakon prestanka zajednice života sa tužiljom, živi u kući svoje majke u ..., ne učestvuje u zajedničkim troškovima stanovanja i nema drugih obaveza izdržavanja. Maloletna VV je učenica ... razreda osnovne škole i njene mesečne potrebe za izdržavanjem, u koje spadaju troškovi ishrane, odeće, obuće, higijene, školskih i vanškolskih aktivnosti, kao i drugi troškovi vezani za podmirenje socijalnih i drugih potrebe dece njenog uzrasta, iznose 21.000,00 dinara, dok je maloletni GG učenik ... razreda osnovne škole i za podmirenje njegovih mesečnih potreba po istim osnovima potrebno je 19.000,00 dinara.
Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi primenili odredbe Porodičnog zakona kada su doneli odluku o vršenju roditeljskog prava nad zajedničkom maloletnom decom parničnih stranaka od strane tužilje kao majke, kao i o visini doprinosa za izdržavanje zajedničke maloletne dece od strane tuženog, kao roditelja kome deca nisu poverena.
Odredbe člana 77. Porodičnog zakona, propisuju uslove za samostalno vršenje roditeljskog prava. Odredbom člana 77. stav 3. navedenog zakona, propisano je da jedan roditelj vrši sam roditeljsko pravo na osnovu odluke suda kada roditelji ne vode zajednički život, a nisu zaključili sporazum o vršenju roditeljskog prava.
Odredbom člana 266. stav 1. Porodičnog zakona, propisano je da je u sporu za zaštitu prava deteta i u sporu za vršenje, odnosno lišenje roditeljskog prava, sud uvek dužan da se rukovodi najboljim interesom deteta.
Odredbom člana 270. Porodičnog zakona, propisano je, da je, pre nego što donese odluku o zaštiti prava deteta ili o vršenju odnosno lišenju roditeljskog prava, sud dužan da zatraži nalaz i stručno mišljenje od organa starateljstva, porodičnog savetovališta ili druge ustanove specijalizovane za posredovanje u porodičnim odnosima. Odredbom člana 272. stav 2. istog zakona propisano je da, ako roditelji nisu zaključili sporazum o vršenju roditeljskog prava ili sud proceni da njihov sporazum nije u najboljem interesu deteta, odluku o poveravanju zajedničkog deteta jednom roditelju, o visini doprinosa za izdržavanje od strane drugog roditelja i o načinu održavanja ličnih odnosa deteta sa drugim roditeljom, donosi sud.
Pravilno su nižestepeni sudovi u smislu člana 266. stav 1. i člana 270. Porodičnog zakona, rukovodeći se najboljim interesom maloletne dece, decu poverili majci na samostalno vršenje roditeljskog prava. Elementi za procenu najboljeg interesa deteta, između ostalog, su uzrast i pol deteta, zrelost deteta, potreba deteta (vaspitanje, u vezi sa stanovanjem, ishranom, odevanjem, zdravstvenom brigom i drugo) i sposobnost roditelja da zadovolji utvrđene potrebe deteta. Najbolji interes deteta kao pravni standard se ceni prema okolnostima svakog konkretnog slučaja. Nižestepeni sudovi su imali u vidu da su maloletna deca od rođenja upućena na majku koja se na adekvatan način brine i stara o njima, da su prilagođena životu u domaćinstvu u kojem su i odrasla, da su uspešno adaptirana na školsku i životnu sredinu, te da majka poseduje dobre roditeljske kapacitete, kao i da su maloletna deca izrazila mišljenje da žele da ostanu kod majke, pa kod odsustva sporazuma o zajedničkom vršenju roditeljskog prava, pravilan je zaključak nižestepenih sudova da je u najboljem interesu maloletne dece parničnih stranaka da budu poverena na samostalno vršenje roditeljskog prava majci.
Sud je cenio navode revizije, pa je našao da su isti neosnovani. Vrhovni kasacioni sud smatra da je materijalno pravo pravilno primenjeno, te da su neosnovani revizijski navodi kojima se ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava prilikom odlučivanja o samostalnom vršenju roditeljskog prava od strane tužilje-majke. I po oceni Vrhovnog kasacionog suda, prema okolnostima konkretnog slučaja najbolji interes maloletne dece pouzdano je utvrđen u već sprovedenoj sudskoj proceduri, saglasno Porodičnom zakonu.
Ostali navodi revizije kojima se osporava odluka o vršenju roditeljskog prava predstavljaju ponavljanje navoda koji su isticani u žalbi protiv prvostepene presude, koje je drugostepeni sud pravilno ocenio kao neosnovane i za tu ocenu dao jasne i dovoljne razloge, koje ovaj sud u svemu prihvata.
Neosnovani su navodi revizije tuženog kojima pobija visinu obaveze izdržavanja. Naime, kada je poverilac izdržavanja maloletno dete, visina izdržavanja određuje se prema kriterijumima iz člana 160. i 162. stav 3. Porodičnog zakona, prema potrebama poverioca izdržavanja i mogućnostima dužnika izdržavanja, pri čemu se vodi računa o minimalnoj sumi izdržavanja, s tim da visina izdržavanja treba da omogući najmanje takav nivo životnog standarda za dete kakav uživa roditelj dužnik izdržavanja. Primenjujući odredbu člana 160. stav 2. Porodičnog zakona, nižestepeni sudovi su utvrdili potrebe maloletne dece, te lične i imovinske prilike tužilje i tuženog, njihove sposobnosti da svojim radom doprinose izdržavanju maloletne dece, pa su pravilno ocenili stvarne mogućnosti tuženog da doprinosi njihovom izdržavanju srazmerno prihodima koje ostvaruje, kao i mogućnostima da ostvaruje prihode njihovim potrebama. Tuženi je dužan da obezbedi maloletnoj deci životni standard koji i sam uživa prema članu 162. stav 3 Porodičnog zakona. Prilikom odlučivanja u ovoj pravnoj stvari, sudovi su imali u vidu činjenicu da tuženi pored maloletne dece nema obavezu da izdržava druga lica, kao i da se tužena neposredno stara o maloletnoj deci.
Ostali navodi revizije kojima se ukazuje na kreditno zaduženje tuženog, a kojima se osporava odluka o visini izdržavanja maloletne dece, predstavljaju ponavljanje navoda koji su isticani u žalbi protiv prvostepene presude, koje je drugostepeni sud pravilno ocenio kao neosnovane i za tu ocenu dao jasne i dovoljne razloge, koje ovaj sud u svemu prihvata.
Na osnovu člana 414. Zakona o parničnom postupku, doneta je odluka kao u izreci.
Predsednik veća - sudija
Slađana Nakić Momirović,s.r.
Za tačnost otpravka
upravitelj pisarnice
Marina Antonić
