Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 1172/22 od 30.06.2022. godine usvojena je žalba tuženog i prvostepena presuda je preinačena tako što je odbjien tužbeni zahtev u sadržini navedenoj u izreci prvostepene presude, a usvojen protivtužbeni zahtev i utvrđeno postojanje prava stvarne službenosti korišćenja vazdušnog prostora iznad parcele broj ... upisane u ln. ... KO ..., vlasništvo tužilje nad građevinom sazidanoj na toj parceli i nosiocem prava korišćenja iste, u korist parcele broj ... upisane u ln. ... KO ... vlasništvo tuženog nad građevinom sazidanom na toj parceli i nosiocem prava korišćenja iste, u površini od 7,55m2, u širini i dužini bliže opisanoj kao u izreci prvostepene presude, a obeležene u tačkama 1, 2, S1 i S2 skice premeravanja sudskog veštaka Dragana Bajića od 10.09.2019. godine, te je obavezana tužilja da je dužna trpeti da tuženi vrši navedeno pravo stvarne službenosti u korist parcele broj ... upisane u ln. ... KO ..., na teret parcele tužilje broj ... upisane u ln. ... KO ... i da u roku od osam dana izda tuženom tabularnu ispravu podobnu za upis navedene stvarne službenosti u G listu nepokretnosti br. ... KO ..., jer će u protivnom tu ispravu zameniti presuda, kao i da trpi da se na osnovu presude po njenoj pravnosnažnosti u listu nepokretnosti i drugim javnim knjigama u kojima se evidentira svojina i stvarna prava na nepokretnostima, upiše pravo službenosti, kao i da tuženom naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 279.900,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti presude do isplate. Obavezana je tužilja da tuženom na ime troškova žalbenog postupka isplati iznos od 93.300,00 dinara. Odbijen je zahtev tužilje za naknadu troškova žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilja je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP koja je učinjena u postupku pred drugostepenim sudom, pogrešne primene materijalnog prava, prekoračenje tužbenog zahteva u postupku pred drugostepenim sudom i pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja.

Vrhovni sud je na osnovu člana 403. stav 2. tačka 2. u vezi člana 408. Zakona o parničnom postuplu ( „Služneni glasnik RS“, broj 72/11...10/23), ispitao pobijanu presudu i našao da revizija tužilje nije osnovana.

Donošenjem pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovani sud pazi po službenoj dužnosti. U postupku pred drugostepenim sudom nije došlo do propusta u primeni ili do pogrešne primene odredaba ovog zakona, pa nema ni bitne povrede iz člana 374. stav 1. ZPP, kako se u reviziji navodi, niti drugih bitnih povreda koje bi predstavljale dozvoljeni razlog za reviziju u smislu člana 407. stav 1. tačke 2, 3. i 5. ZPP. Neosnovano se revizijom navodi da je drugostepenom presudom prekoračen tužbeni zahtev, iznoseći da je sud vezan za činjenični osnov tužbenog zahteva, a da u pobijanoj presudi sud navodi da je ustanovljenje prava stvarne službenosti dozvoljeno samo izuzetno, kada se povlasno dobro na drugi način ili bez nesrazmerno velikih troškova ne može koristiti, iako tuženi svoj tužbeni zahtev nije zasnovao na tome. Pobijanom drugostepenom presudom odlučeno je u granicama zahteva stavljenih u postupku, saglasno odredbi člana 3. stav 1. ZPP, te o protivtužbenom zahtevu odlučio upravo onako kako taj zahtev glasi, bez ikakvog prekoračenja u smislu da je dosuđeno više od onoga što je traženo ili da je odlučeno o nečem drugom a ne o onome što je tim zahtevom traženo. Pravni razlozi ocene o osnovanosti protivtužbenog zahteva zasnovani su na činjeničnom stanju utvrđenom u postupku, i ne podležu tumačenju o prekoračenju tužbenog zahteva kako se u reviziji navodi, imajući u vidu da sud nije vezan pravnim osnovom tužbenog zahteva (član 192. stav 4. ZPP) i da je vlastan da utvrđeno činjenično stanje podvede pod odgovarajuću primenu materijalnog prava. Drugostepeni sud je prihvatio činjenično stanje utvrđeno prvostepenom presudom i za drugačiju ocenu o značaju utvrđenih činjenica naveo razloge koji nisu dovedeni u pitanje navodima iznetim u reviziji.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je vlasnik porodične stambene zgrade na parc. br. ... KO ... zemljištu u državnoj svojini, sa pravom korišćenja tužilje, izgrađene na mestu stare roditeljske kuće kupljene 1990. godine. Tuženi je vlasnik porodične stambene zgrade kao objekta br. 1 i pomoćnih zgrada br. 2 i 3 na parc. br. ... KO ... zemljištu u državnoj svojini, sa pravom korišćenja tuženog, a stečenih osnovom kupoprodaje u 1997. godini. Rešenjem nadležnog organa uprave od 11.04.1990. godine njegovom pravnom prethodniku odobrena je lokacija za stambenu zgradu izgrađenu nakon rušenja stare kuće, a nakon radova koje je tuženi izveo rešenjem od 24.05.2006. godine u postupku legalizacije tuženom je izdata građevinska dozvola za stambeno-poslovni objekat i pomoćni objekat garaže na parc. br. ..., na osnovu projekta izvedenog stanja iz maja 2006. godine. U sprovedenom postupku je utvrđeno da temelji i zidovi objekata tuženog ne prelaze graničnu liniju između parcela broj ... i ... KO ..., a streha na njegovim objektima prelazi graničnu liniju, tako da linija strehe ispod koje je postavljen oluk odstupa od međne linije za 0,28m do 0,45m, po tačkama prikazanim u nalazu veštaka od 10.09.2019. godine, u skladu sa kojim je postavljen protivtužbeni zahtev za utvrđenje postojanja stvarne službenosti korišćenja vazdušnog prostora iznad parcele br. .. u korist parcele br. ... i za trpljenje vršenja i upisa tog prava. Pomoćni objekat tuženog smaknut je u odnosu na stambeni za 21cm, zbog čega postoji razlika u širini odstupanja strehe od međne linije, prikazana u nalazu veštaka. Ispod strehe na objektu tuženog nalazi se nadstrešnica uz kuću tužilje na parc. br. ... KO ... . Na zidu legalizovanog objekta tuženog prema parceli tužilje postoji pet otvora, tri prozora veličine 50h50cm na visini od 148cm od kote terena u dvorištu tužilje, otvor veličine 40h80cm zatvoren staklenim prizmama na visini od 25cm od kote terena u dvorištu tužilje i prozor na koji se odnosi tužbeni zahtev tužilje, veličine 80h80cm na visini od 2,8m od kote terena, a na visini parapeta 150cm. Za izvedeno stnje na objektima tuženi raspolaže odobrenjem izdatim od nadležnog upravnog organa. Vezano za prozor dimenzija 80h80cm sa unutrašnjom visinom od 150cm od poda do donje ivice prozora, postavljenog na strani povrh nadstrešnice tužilje, tužbenim zahtevom je tražena činidba upravljena na smanjenje dimenzija prozora i podizanje za 30cm prema, pravilu da visina parapeta (visina od poda prostorije do donje ivice prozora) bude na 180cm, kako je predviđeno Planom generalne regulacije Opštine Apatin od 22.03.2006. godine, donetim posle izdatog odobrenja tuženom, rešenjem nadležnog organa od 24.05.2006. godine.

Kod iznetog stanja stvari, presudom drugostepenog suda nije prihvaćeno stanovište prvostepenog suda o osnovanosti tužbenog zahteva i neosnovanosti protivtužbenog zahteva, uz date razloge da je tuženom odlukom državnog organa legalizovana gradnja prema izvedenom stanju i da iz uzroka koji potiče od nepokretnosti tuženog, tužilja ne trpi ograničenja u korišćenju svoje nepokretnosti preko mere koja je uobičajena, s obzirom na prirodu i namenu nepokretnosti, ili kojima se prouzrokuje znatnija šteta u smislu člana 5. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Primenom člana 6. stav 1, člana 49. stav 1. i 2, člana 50. stav 1. i člana 53. stav 1. istog zakona, presudom drugostepenog suda usvojen je protivtužbeni zahtev za utvrđenje o postojanju prava stvarne službenosti korišćenja vazdušnog prostora nad građevinom sazidanom na parceli broj ..., u određenoj širini i dužini prostiranja strehe na objektima izgrađenim na parc. broj ... KO ..., po tačkama označenim premeravanjem imenovanog sudskog veštaka od 10.09.2019. godine, i obavezana tužilja da je dužna trpeti vršenje utvrđenog prava službenosti u korist parcele broj ..., kao i upis tog prva u javnu knjigu o nepokretnostima i pravima na njima, uz ocenu o ispunjenosti uslova za konstituisanje ove stvarne službenosti. Pravo službenosti povodom prelaska streje na krovu (kućne službenosti), prema utvrđenim okolnostima konkretnog slučaja predstavlja dozvoljeno ograničenje u korišćenju vazdušnog prostora u zamišljenoj liniji iznad međne linije između susednih parcela. U postojećim prilikama postoje opravdani razlozi za konstituisanje tražene službenosti na način opredeljen tužbenim zahtevom prema realnom stanju, čija bi promena svakako bila skopčana sa nesrazmerno velikim troškovima. Sledstveno tome, odbijen je kao neosnovan tužbeni zahtev za obavezivanje tuženog da izvede radove na krovu tako da ivica krova ne prelazi međnu liniju.

U konkretnom slučaju, uslova za zaštitu putem zahtevanih činidbi nema, imajući u vidu da se činidba radi zaštite svojine od uznemiravanja može zahtevati ukoliko je uticaj od susedne nepokretnosti preteran ili nanosi bitnu štetu susedu, što ovde nije slučaj. Kod odlučivanja u obzir se uzima postojeće stanje koje u ovom slučaju nije protivpravno. Prozor u gornjoj zoni objekta tuženog, po lokaciji, veličini i visini ne predstavlja izvor takvog uticaja koji bi se imao otkloniti. Nasuprot tvrdnjama tužilje, opravdana može biti jedino ona činidba koja je svrsishodna, a to ovde nije slučaj sa traženom činidbom podizanja parapeta i smanjenjem dimenzija prozora u situaciji postojanja prozora naspram obližnjeg zida tužiljinog objekta sa parapetom u ravni njene nadstrešnice postavljene uz objekat. Administrativno-tehnička pravila ne pretežu nad suštinom zaštite tražene u parničnom postupku, gde sud ceni da li je uticaj od susedne nepokretnosti nebitan ili je preteran, odnosno da li prelazi meru onoga što je uobičajeno, što se mora trpeti po zahtevima zajedničkog života i delovanja na jednom prostoru, rukovodeći se pritom sadašnjim stanjem izgrađenosti i odsustva štete. Isto se odnosi na zahtevanu činidbu u vezi strehe na objektu tuženog. Prema postojećem stanju, tužilja u suštini nije lišena mogućnosti korišćenja svoje nepokretnosti u zamišljenoj vazdušnoj liniji ispod strehe stambenog objekta tuženog koja se pruža visinski izdignuta u odnosu na nadstrešnicu uz objekat tužilje i s odmaknućem od zida njenog objekta i smetnje ne trpi od strehe sa postavljenim olucima. Ocena o osnovanosti protivtužbenog zahteva za utvrđenje službenosti, isključuje osnovanost činidbenog zahteva tužilje vezano za krov i strehu na objektu tuženog. O osnovanosti protivtužbenog zahteva odlučeno je u skladu sa odrebom člana 51. Zakona o osnovama svojinsko-pravnih odnosa, uz odgovarajuću ocenu da su stečeni uslovi za ustanovljenje tržene stvarne službenosti u smislu člana 49. i 50. stav 1. ovog zakona. Kada je službenost kao u ovom slučaju, ustanovljena odlukom suda, po zahtevu vlasnika povlasnog dobra da se utvrdi postojanje stvarne službenosti, primenom člana 56. navedenog zakona, osnovan je i zahtev da se naloži tužilji da je dužna trpeti upis tog prava u korist povlasnog dobra. Pravilne razloge drugostepenog suda za ustanovljenje prava stvarne službenosti kao neophodno potrebne za korišćenje povlasnog dobra, ovaj sud prihvata, uz ocenu o neosnovanosti revizijskih navoda da nije ispunjen niti jedan zakonski uslov za sticanje prava stvarne službenosti i o neispunjenim uslovima za održaj. Ovde nije reč o sticanju službenosti putem održaja, već o zahtevu za utvrđenje postojanja prava službenosti korišćenja vazdušnog prostora iznad zamišljene međne linije susednih parcela, izvedenom strehom koja tu liniju prelazi kao konstrukcionim elementom građevine u svojini tuženog.

Po nalaženju Vrhovnog suda, ni ostalim navodima revizije nije dovedena u pitanje pravilnost primene materijalnog prava od strane drugostepenog suda. Taj sud je pravilno odlučio i o nastalim troškovima postupka, primenom člana 154. stav 1. ZPP.

Iz iznetih razloga, odlučeno je kao u izreci na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.

Predsednik veća - sudija

Jelica Bojanić Kerkez, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić