Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Zorana Hadžića, Mirjane Andrijašević, Marije Terzić i Nadežde Vidić, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Velisav Mićić, advokat iz ..., protiv tuženih Republike Srbije, koju zastupa Državno pravobranilaštvo - Odeljenje u Kraljevu i Javnog preduzeća „Srbija šume“ Beograd, Šumsko gazdinstvo „Stolovi“ Kraljevo, radi svojine i upisa, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1837/22 od 03.08.2022. godine, u sednici veća održanoj dana 15.06.2023. godine doneo je

R E Š E NJ E

PRIHVATA SE odlučivanje o posebnoj reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1837/22 od 03.08.2022. godine, kao izuzetno dozvoljenoj.

UKIDAJU SE presuda Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1837/22 od 03.08.2022. godine i presuda Osnovnog suda u Kraljevu P 953/2018 od 07.03.2022. godine i predmet VRAĆA prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u Kraljevu P 953/2018 od 07.03.2022. godine, odbijen je tužbeni zahtev tužioca prema tuženima da se utvrdi da je tužilac po osnovu održaja isključivi vlasnik zemljišta u površini od 0.63,16 ha koje je označeno kod SKN ... kao deo KP broj ... KO ..., koji deo se meri i graniči počev od tačke 1 koja predstavlja tromeđu spornog dela, preostalog dela KP broj ... KO ... i postojećeg puta označenog kao KP broj ... KO ..., pa se granična linija dalje pruža u pravcu jugozapada do tačke broj 2 na mestu gde se nalazi panj od posečenog stabla u dužini od 10,94 metra, odakle dalje vodi do tačke 3 gde se nalazi bukovo stablo, u dužini od 26,52 metra, a dalje do tačke 4 gde se takođe nalazi bukovo stablo, u dužini od 79,95 metara, odakle blago skreće u pravcu zapada do tačke 5 u dužini od 3,0 metara gde se takođe nalazi bukovo stablo, odakle se dalje pruža u dužini od 32,54 metra do tačke 6 i sledećeg bukovog stabla u istom pravcu odakle se nastavlja u dužini od 77,93 metra do postojećeg bukovog stabla, od koga se granična linija pruža u pravcu severoistoka u dužini od 18,25 metara do tačke 8 koja se nalazi na granici parcele broj ... KO ... i nespornog tužiočevog zemljišta označenog kao KP broj .../... KO ... do četvoromeđe parcela broj .../... KO ..., KP broj ... KO ... i KP broj ... i ... KO ..., odakle se skreće prema jugoistoku duž granice parcela broj .. i ... KO ... i zavrašava se kod opisane početne tačke broj 1, sve prema nalazu i mišljenju i skici uviđaja na licu mesta veštaka geodetske struke Bisenije Lazović iz ... od 12.07.2021. godine i da se obavežu tuženi da ovo priznaju i dozvole da se tužilac kod SKN u Kraljevu upiše kao vlasnik sa realnim udelom od 6316/887978 na KP broj ... KO ... na osnovu ove presude, bez prisustva tuženih i da se uzdrže od bilo kakvih radnji kojima se umanjuje ili ometa dražvina tužioca na istom zemljištu (stav prvi izreke). Obavezan je tuženi da na ime troškova parničnog postupka plati drugotuženom iznos od 9.000,00 dinara (stav drugi izreke).

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 1837/22 od 03.08.2022. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena presuda Osnovnog suda u Kraljevu P 953/2018 od 07.03.2022. godine (stav prvi izreke). Odbijen je zahtev tužioca za naknadu troškova drugostepenog postupka, kao neosnovan (stav drugi izreke).

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava, sa predlogom da se o reviziji odluči kao izuzetno dozvoljenoj primenom člana 404. Zakona parničnom postupku.

Tuženi je odgovorio na reviziju.

Odlučujući o dozvoljenosti revizije u smislu odredbe člana 404. Zakona parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11 ... 18/20 – u daljem tekstu ZPP) Vrhovni sud je ocenio da su ispunjeni uslovi za odlučivanje o posebnoj reviziji tužioca, radi ujednačavanja sudske prakse, pa je na osnovu člana 404.stav 2. ZPP odlučeno kao u stavu prvom izreke.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, sporno zemljište, koje je predmet tužbenog zahteva nalazi se pored granice KO ..., Opština Ivanjica i KO ..., Opština Kraljevo, na granici navedene dve opštine, predstavlja deo KP broj ... KO ..., po kulturi šuma 3. klase i čini realni deo ove parcele od 6316/887978, upisne u list nepokretnosti broj ... KO ..., oblik svojine državna RS, pravo korišćenja JP „Srbija šume“. Površina KP broj ... KO ... je 88.79,78 ha, dok je površina spornog zemljišta 0.63,16 ha. Sporno zemljište graniči se sa jedne strane prema Opštini Ivanjica do KP broj .../... KO ..., u svojini tužioca, koja je po kulturi šuma 7. klase u površini od 2.17,89 ha upisana na ime tužioca u list nepokretnosti broj ... KO ..., a u ostalom delu prema Opštini Kraljevo se graniči sa ostalim delom KP broj ... KO ... . Granica između Opštine Kraljevo i Opštine Ivanjica na ovom mestu se nije menjala. Sporno zemljište predstavlja deo KP ... KO ... površine 0.63,16 ha u merama i granicama bliže označenim u izreci prvostepene presude i predstavlja realni deo ove parcele od 6316/887978. Tužilac i njegovi pravni prethodnici su bili u državini spornog dela predmetne parcele poslednjih 30 do 50 godina, na istom je imao ..., ... ograđen bodljikavom žicom, koji ostaci žice postoje na licu mesta, sekao je stabla na delu predmetne parcele i jednim delom gradio put preko te parcele.

Iz ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je zaključio da tužilac nije mogao steći pravo svojine na šumskom zemljištu, jer prema pravnim pravilima imovinskog prava sadržanim u paragrafu 2. Zakona o šumama Kraljevine Jugoslavije do 21.12.1929. godine, sve šume su se smatrale vlasništvom države, izuzev onih šuma kojima je fizičko lice zakonitim putem steklo pravo svojine i jer je savesni držalac mogao steći pravo svojine po osnovu održaja na šumskom zemljištu, ako dokaže po osnovu zakona osnov državine za period državine do 06.04.1941. godine u trajanju od 43 godine 1 mesec i 18 dana u smislu paragrafa 931. Srpskog građanskog zakonika.

Po stanovištu drugostepenog suda, prvostepenom presudom je na pravilno i potpuno utvrđeno činjenično stanje, pravilno primenjeno materijalno pravo kada je tužbeni zahtev odbijen. Drugostepeni sud navodi da je izmenama i dopunama Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa („Službeni glanik RS“ 29/96) brisana odredba člana 29. koja je sadržala zabranu sticanja prava svojine održajem na stvarima u društvenoj svojini, tako da od 04.07.1996. godine teče rok za održaj u smislu odredbe člana 28.stav 4. Zakoan o osnovama svojinsko pravnih odnosa, ali da tužilac nema isprave koje predstavljaju osnov podoban za sticanje prava svojine da bi tužilac i njegovi prethodnici mogli da budu u uverenju da deo predmetne parcele koriste kao svoj.

Po stanovištu Vrhovnog suda, zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje je ostalo nepotpuno utvrđeno. Pravilno je drugostepeni sud zaključio da je na šumskom zemljištu moguće steći pravo svojine održajem, jer je izmenama i dopunama Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa („Službeni glanik RS“ 29/96) brisana odredba člana 29. koja je sadržala zabranu sticanja prava svojine održajem na stvarima u društvenoj svojini, tako da od 04.07.1996. godine teče rok za održaj u smislu odredbe člana 28.stav 4. Zakoan o osnovama svojinsko pravnih odnosa. Šume i šumsko zemljište su dobra od opšteg interesa iz člana 10.Zakona o javnoj svojini, a samo na stvarima iz člana 16. Zakona o javnoj svojini ne može se steći pravo svojine održajem prema članu 17. Zakona o javnoj svojini (prirodna bogatstva, dobra u opštoj upotrebi, mreže u javnoj svojini, zaštićena dobra u javnoj svojini i kulturna dobra u javnoj svojini). Kako je tužba podneta 24.07.2018. godine to je protekao rok od 20 godina predviđen za sticanje prava svojine vanrednim održajem propisanim članom 28.stav 4.Zakona o osnovama svojinsko-pravih odnosa.

Prvostepeni sud je smatrao da nije moguće steći pravo svojine održajem na šumskom zemljištu, pa i nije utvrđivao činjenice vezane za savesnost tužioca, a Vrhovni sud ne može prihvatiti izloženo pravno stanovište drugostepenog suda, kao pravilno, jer iz utvrđenih činjenica se ne može doneti zaključak o nesavesnosti tužioca. Naime, kod utvrđenog da su pravni prethodnici tužilaca i tužilac u dugogodišnjoj državini navedenog dela parcele tuženog (preko dvadeset godina), na kojoj su imali ćumurane, tor za stoku ograđen bodljikavom žicom, sekli su stabla na delu predmetne parcele i jednim delom gradili put preko te parcele i kako su tužilac i njegovi pravni prethodnici bili u zabludi u pogledu toga da je sporna parcela sastavni deo njihove pracele, odnosno u zabludi o površini sopstvene parcele, to su sudovi propustili da utvrde od kakvog je to uticaja na savesnost državine tužioca ili njegovih pravnih pradhodnika (član 28. stav 5. Zakona osnovama svojinskopravnih odnosa). Pri tome, savesnost državine se pretpostavlja, pa onaj ko tvrdi drugačije mora to i da dokaže. Savestan držalac je onaj držalac koji nepokretnost drži u uverenju da je njegova, a nesmetana državina u periodu dužem od 20 godina utiče na opravdanost uverenja, pa su propustili nižestepeni sudovi da ocene savesnost držaoca i sa tog aspekta.

U ponovnom postupku sudovi će upotpuniti činjenično stanje i na potpuno utvrđeno činjenično stanje pravilno primentiti materijalno pravo.

Kako odluka o troškovima postupka zavisi od ishoda odluke o glavnoj stvari, to je i ona ukinuta.

Iz navedenih razloga, odlučeno je kao u stavu drugom izreke na osnovu člana 416.stav 2. ZPP.

Predsednik veća-sudija
Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić