Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je izjavio blagovremenu reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja i pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi AA je dostavio odgovor na reviziju tužioca. Troškove revizijskog postupka je tražio opredeljeno.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, primenom odredbe člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 3. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 18/20) i utvrdio da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti, a ni druge bitne povrede propisane odredbom člana 407. stav 2. i 3. istog Zakona na koje revident u reviziji neosnovano ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, predmetni stan broj .. u ulici ... broj .. u Beogradu, površine 50 m2, dvosoban, u niskom prizemlju, nacionalizovan je rešenjem Komisije za nacionalizaciju NOO Grada Beograda od 24.04.1961. godine, tako što je nacionalizovana cela zgrada u ulici ... broj .., upisane u ZKUL .. na kat.parc broj .. K.O. ... i kao takva prešla je u društvenu svojinu 26.12.1958. godine. Vlasnik i investitor polovine zgrade bio je BB, a zgrada je bila suvlasništvo VV i GG koji su se 01.06.1959. godine odrekli državljanstva FNRJ. Ugovorom o korišćenju stana na određeno vreme broj 131/151 od 04.02.1972. godine, zaključenim između Gradskog stambenog preduzeća i DD, članom 1. je određeno da nosilac stanarskog prava prima na korišćenje na određeno vreme nastojnički stan broj .. u zgradi u ulici ... broj .., u suterenu, Opština Palilula, površine 50 m2. Odlukom javnog preduzeća za stambene usluge broj 3551 od 21.04.1992. godine, dat je u privremeni zakup od godinu dana službeni stan broj .., u ulici ... broj .., ĐĐ, radnici iz Beograda. U pregledu nosilaca prava raspolaga Javnog preduzeća za stambene usluge od 22.03.2000. godine, koji se odnosi na stanove u zgradi na adresi ... broj .. u Beogradu, za stan broj .., površine 50 m2, čiji je korisnik EE, nosilac prava raspolaganja je Javno preduzeće za stambene usluge, a u rubrici – evidentiran otkup, navedeno je da se radi o službenom stanu. Tuženi „Proces produkt inženjering“ je predmetni stan dobio od tuženog JP „Gradsko stambeno“ sa pravom jednokratnog raspolaganja, a stan je dodeljen tuženom AA koji je bio radnik tog preduzeća, po konkursu za dodelu stana. Odlukom tuženog „Proces produkt inženjering“, broj 854 od 06.08.1993. godine, predmetni stan je dodeljen na korišćenje tuženom AA, radniku DD „Proces produkt inženjering“, kao zakupcu na neodređeno vreme, da ga koristi sa članovima svoje uže porodice, pa je on bio dužan da, na osnovu Zakona o stambenim odnosima, zaključi ugovor o zakupu stana sa JP za stambene usluge Skupštine Opštine Palilula. Ugovorom o zakupu stana broj 131/151-2 od 25.08.1993. godine, koji je zaključen na osnovu rešenja broj 854/1 od 21.08.1993. godine i odluke JP za stambene usluge broj 5856/1 od 06.08.1993. godine, predmetni stan je dat u zakup na neodređeno vreme AA koji ga je, ugovorom o otkupu stana u društvenoj svojini Ov.br. 14296/93 od 13.11.1993. godine, zaključenim između prodavca Javnog preduzeća za stambene usluge iz Beograda i kupca AA iz ..., otkupio tako što je prodavac kupcu prodao dvosoban stan broj .. na prizemlju u ulici ... broj .., površine 50 m2, za ugovorenu cenu od 639.710,00 dinara, koja cena je po potvrdi JP za stambene usluge broj 5681 od 19.11.1993. godine, isplaćena u celosti. Republička direkcija za imovinu RS je u mišljenju broj 464-00-186/99-04 od 09.02.2000. godine navela da se Odluka o načinu i uslovima korišćenja službenih – nastojničkih stanova iz službenih prostorija u stambenim zgradama („Službeni list Grada Beograda“ br. 11/96) i dalje primenjuje i da po toj Odluci odlučuje nadležni JP „Gradsko stambeno“. Ustavni sud je, razmatrajući status službenih – nastojničkih stanova konstatovao da je JP za stambene usluge nosilac prava korišćenja i raspolaganja na službenim – nastojničkim prostorijama i da je ovlašćen da na osnovu odluke o načinu i uslovima korišćenja službenih – nastojničkih stanova i službenih prostorija u stambenim zgradama („Službeni list Grada Beograda“ br. 11/96) reguliše korišćenje tih stanova. Rešenjem APR bd 83339/2005 od 21.07.2005. godine promenjen je naziv „Javno preduzeće za stambene usluge“ u Javno preduzeće „Gradsko stambeno“.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, drugostepeni sud je tužbeni zahtev tužioca za utvrđenje ništavosti predmetnog ugovora o zakupu odbio, kao i zahtev tužioca da se tuženi AA obaveže da predmetni stan isprazni od svih lica i stvari i ispražnjenog ga preda u državinu tužiocu, primenom odredbe člana 41. Zakona o stambenim odnosima („Službeni list FNRJ“ br. 17/62... 57/65, „Službeni list SFRJ“ – prečišćen tekst br. 11/66, 32/68), odredbe člana 8-a stav 2. Zakona o sredstvima u svojini Republike Srbije („Službeni glasnik RS“, br. 53/95... 101/05) i odredbe člana 5. stav 1. Zakona o stanovanju („Službeni glasnik RS“, br. 50/92). Drugostepeni sud je zaključio da je predmetni stan korišćen kao službeni – nastojnički stan, kojim je raspolagalo Javno preduzeće za stambene usluge tako što je prenelo pravo raspolaganja na predmetnom stanu na tuženog „Proces produkt inženjering“ d.o.o., pa je na taj način, davanjem predmetnog stana tuženom „Proces produkt inženjering“ sa pravom jednokratnog raspolaganja, promenjena namena stana na osnovu čega je tuženi AA stekao pravo zakupa na tom stanu, što znači da predmetni ugovor nije protivan prinudnim propisima, javnom poretku i dobrim običajima, zbog čega nije ništav u smislu odredbe člana 103. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, pa tuženi JP za stambene usluge i „Proces produkt inženjering“ d.o.o. spornim stanom nisu neovlašćeno raspolagali, a zbog toga je neosnovan i zahtev za ispražnjenje i predaje u državinu tog stana tužiocu.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, drugostepeni sud je pravilno primenio materijalno pravo.

U konkretnom slučaju, predmetni stan je imao status nastojničkog, pa pošto se na stanu namenjenom za domara (nastojnika), prema odredbi člana 41. Zakona o stambenim odnosima („Službeni list FNRJ“, br. 17/62... 57/65, „Službeni list SFRJ“, br. 11/66, 32/68), nije moglo steći stanarsko pravo, predmetni stan je dodeljivan na određeno vreme (ugovorom o korišćenju stana broj 131/151 od 04.02.1972. godine i Odlukom Javnog preduzeća za stambene usluge broj 3554 od 21.04.1992. godine o davanju u privremeni zakup od godinu dana). Na osnovu Odluke o načinu i uslovima korišćenja službenih zgrada i prostorija u stambenim zgradama udruženim u opštine i udružene u beogradsku zajednicu u stanovanju („Službeni list Grada Beograda“, br. 3/86), članom 3. je predviđeno da davalac na korišćenje službenog stana i službene prostorije je Opštinska zajednica stanovanja. Na osnovu odredbe člana 3. Odluke o načinu i uslovima korišćenja službenih – nastojničkih stanova i službenih prostorija u stambenim zgradama („Službeni list Grada Beograda“, br. 11/96, 4/97 i 10/2000), predviđeno je da je davalac u zakup službenih stanova i službenih prostorija Javno preduzeće za stambene usluge, kao i da se na službenom stanu ne može steći pravo zakupa na neodređeno vreme.

Tužilac svoj tužbeni zahtev za utvrđenje ništavosti predmetnog ugovora o zakupu i ispražnjenje predmetnog stana zasniva na činjenici da je on, a ne tuženi JP „Gradsko stambeno“ nosilac prava korišćenja i raspolaganja na spornom stanu, prema podacima u javnim knjigama i da se ne radi ni o nastojničkom, ni o službenom stanu. Međutim, izvedenim dokazima utvrđeno je suprotno, da je predmetni stan bio nastojnički, jer je tako korišćen, a u smislu odredbe člana 2. stav 1. Odluke o načinima i uslovima korišćenja službenih stanova i službenih prostorija u stambenim zgradama udruženim u opštinske i Beogradsku zajednicu stanovanja („Službeni list Grada Beograda“, br. 3/86), službenim stanom se, između ostalog, smatra stan koji je korišćen kao nastojnički, što je ovde slučaj. Pošto je Javno preduzeće za stambene usluge davalac u zakup službenih stanova i službenih prostorija, to preduzeće je i zaključivalo ugovore kojima je taj stan dodeljivan fizičkim licima. Dodelom predmetnog stana tuženom „Proces produkt inženjering“ od strane tuženog JP „Gradsko stambeno“, sa pravom jednokratnog raspolaganja, promenjena je namena stana od strane nosioca prava raspolaganja na tom stanu, tako što je predmetni stan (ranije službeni), dat tuženom AA u zakup na neodređeno vreme, a što je bio osnov po kom je on taj stan otkupio, na osnovu odredbe člana 16. Zakona o stanovanju („Službeni glasnik RS“, br. 50/92). Zaključenjem ugovora o otkupu stana (13.11.1993. godine) prestalo je svojstvo zakupca tuženom AA na predmetnom stanu pošto pravo zakupa može da postoji samo na tuđoj, a ne i na sopstvenoj stvari. Dakle, tuženi AA je, u vreme kada je podneta tužba u ovom predmetu (08.09.1997. godine), državinu na predmetnom stanu imao po osnovu ugovora o otkupu, kao njegov vlasnik, pa je zahtev tužioca za ispražnjenje predmetnog stana i njegovu predaju u državinu tužiocu, neosnovan. Zbog toga tužilac neosnovano u reviziji ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Pravilna je i odluka o troškovima parničnog postupka jer je doneta pravilnom primenom odredbe člana 153. stav 1. i 154. Zakona o parničnom postupku.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u stavu prvom doneo primenom odredbe člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku.

Odluku kao u stavu drugom izreke Vrhovni kasacioni sud je doneo primenom odredbe člana 165. stav 1. Zakona o parničnom postupku, imajući u vidu da trošak revizijskog postupka na ime angažovanja punomoćnika advokata za sastav odgovora na reviziju i za sudske takse, tuženom AA, nije bio potreban, na osnovu odredbe člana 154. istog Zakona.

Predsednik veća - sudija

Gordana Komnenić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić