U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Slađane Nakić Momirović, predsednika veća, Dobrile Strajina i Gordane Džakula, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Ljubodrag Vuković, advokat iz ..., protiv tužene Opštine Brus, Skupštine opštine, koju zastupa Opštinsko pravobranilaštvo u Brusu, radi utvrđenja diskriminacije, odlučujući o reviziji tužioca, izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 3739/19 od 16.12.2019. godine, u sednici održanoj 08.07.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE, kao neosnovana revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 3739/19 od 16.12.2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Kruševcu P 108/19 od 19.06.2019. godine, stavom prvim izreke, odbijen je, kao neosnovan zahtev tužioca kojim je tražio da se utvrdi da je tužena diskriminatorski postupala prema njemu, na način što je na sednici Skupštine br. ../2018-1, održanoj 27.04.2018. godine tužilac razrešen sa funkcije zamenika predsednika opštine i na napred navedenoj sednici za zamenika predsednika opštine izabrana BB iz ... iz reda odbornika sa izborne liste „Nova Srbija – Milutin Jeličić Jutka“, zatim što je odlukom Skupštine opštine Brus br. ../2018-I od 15.06.2018. godine potvrđen odbornički mandat VV iz ..., a koja odluka je poništena presudom Upravnog suda, Odeljenja u Kragujevcu Už 178/18 od 23.07.2018. godine, dok o tužiočevom zahtevu za vraćanje odborničkog mandata nije odlučivano, usled čega je tužilac onemogućen u vršenju prava na javnu funkciju iz člana 53. Ustava RS i bio eliminisan iz pravnog i političkog života, te da na lokalnim izborima nije osvojio odbornički mandat i to sve zbog drugačijih političkih ubeđenja u odnosu na nosioce vlasti kod tuženog. Stavom drugim izreke, odbijen je, kao neosnovan zahtev tužioca da se obaveže tužena da o sopstvenom trošku objavi presudu preko lokalnih sredstava informisanja: „Televizije Kruševac“ i „Televizije Brus“. Stavom trećim izreke, obavezan je tužilac da tuženoj na ime troškova postupka plati 52.500,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž 3739/19 od 16.12.2019. godine, stavom prvim izreke, odbijena je, kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena prvostepena presuda. Stavom drugim izreke, odbijen je, kao neosnovan zahtev tužioca za naknadu troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je blagovremeno izjavio reviziju iz svih zakonom propisanih razloga.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku – ZPP („Službeni glasnik RS“, br. 72/11...18/20) i utvrdio da revizija tužioca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je bio predložen za kandidata za odbornika na izbornoj listi „Nova Srbija – Milutin Jeličić Jutka“, nakon čega je izabran za odbornika sa napred navedene izborne liste i tužiocu je potvrđen odbornički mandat u Skupštini opštine Brus. Na predlog predsednika opštine Brus, tužilac je izabran za zamenika predsednika opštine, usled čega mu je prestao odbornički mandat u Skupštini opštine Brus počev od 17.05.2016. godine. Predsednik opštine Brus je 27.04.2018. godine Skupštini opštine Brus podneo predlog za razrešenje i izbor zamenika predsednika opštine Brus, predloživši da se tužilac, kao dotadašnji zamenik predsednika opštine Brus razreši sa te funkcije i da na tu funkciju bude izabran odbornik BB iz ... sa izborne liste „Nova Srbija – Milutin Jeličić Jutka“, nakon čega je tužilac razrešen sa funkcije zamenika predsednika opštine Brus odlukom Skupštine opštine Brus od 27.04.2018. godine. Nakon što je tužilac razrešen sa funkcije zamenika predsednika opštine nije mu dodeljen odbornički mandat, već je odbornički mandat dodeljen VV iz naseljenog mesta ... – Opština Brus sa izborne liste „Nova Srbija – Milutin Jeličić Jutka“, zbog čega je tužilac pokrenuo sudski postupak koji je okončan presudom Upravnog suda, Odeljenja u Kragujevcu kojom je poništena odluka Skupštine opštine Brus od 15.06.2018. godine o potvrđivanju odborničkog mandata VV. S obzirom da je tužilac prethodno podneo zahtev za dodelu odborničkog mandata, a zatim, uzimajući u obzir da su odbornicima GG i BB, oboje sa izborne liste „Nova Srbija – Milutin Jeličić Jutka“ prestali odbornički mandati u skladu sa odlukom Skuppštine opštine Brus od 02.04.2019. godine, da su se upraznila odbornička mesta u Skupštini opštine Brus, to je odbornički mandat dodeljen tužiocu u Skupštini opštine Brus u skladu sa rešenjem opštinske izborne komisije opštine Brus od 17.04.2019. godin, o čemu je izdato i uverenje o izboru tužioca za odbornika u Skupštini ošštine Brus 17.04.2019. godine.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su odbili, kao neosnovan zahtev tužioca smatrajući da u postupanju tužene nije bilo diskriminatorskog ponašanja u odnosu na tužioca.

Ustav Republike Srbije u članu 21 zabranjuje svaku diskriminaciju, neposrednu ili posrednu, po bilo kom osnovu, a naročito po osnovu rase, pola, nacionalne pripadnosti, društvenog porekla, rođenja, veroispovesti, političkog ili drugog uverenja, imovnog stanja, kulture, jezika, starosti i psihičkog ili fizičkog invaliditeta.

Evropska konvencija za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda u članu 14. zabranjuje diskriminaciju i propisuje da se uživanje prava i sloboda propisanih u ovoj Konvenciji obezbeđuje bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, veroispovest, političko ili drugo mišljenje, nacionalno ili socijalno poreklo, veza sa nekom nacionalnom manjinom, imovno stanje, rođenje ili drugi status.

Zabrana diskriminacije propisana Ustavom bliže je propisana Zakonom o zabrani diskriminacije („Službeni glasnik RS“, br. 22/2009), koji članom 2. stavom 1. tačkom 1. propisuje da „diskriminacija“ i „diskriminatorsko postupanje“ označavaju svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanja prvenstva), u odnosu na lica ili grupe, kao i na članove njihovih porodica, ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, polnim karakteristikama, nivoom prihoda, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu, članstvom političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i drugim stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima (u daljem tekstu: lična svojstva). Članom 3. stav 1. istog zakona propisano je da svako ima pravo da ga nadležni sudovi i drugi organi javne vlasti Republike Srbije efikasno štite od svih oblika diskriminacije. Članom 4. stavom 1. istog zakona propisano je da su svi jednaki i uživaju jednak položaj i jednaku pravnu zaštitu, bez obzira na lična svojstva, stavom 2. istog člana propisano je da je svako dužan da poštuje načelo jednakosti, odnosno zabranu diskriminacije. Članom 5. stavom 1. istog zakona propisano je da oblici diskriminacije su neposredna i posredna diskriminacija, kao i povreda načela jednakih prava i obaveza, pozivanje na odgovornost, udruživanje radi vršenja diskriminacije, govor mržnje, uznemiravanje, ponižavajuće postupanje i polno i rodno uznemiravanje i navođenje na diskriminaciju, a stavom 2. istog člana da je segregacija svaki akt kojim fizičko ili pravno lice razdvaja bez objektivnog i razumnog opravdanja druga lica ili grupe lica na osnovu ličnog svojstva iz člana 2. stav 1. tačka 1. ovog zakona. Dobrovoljno odvajanje od drugih lica na osnovu ličnog svojstva ne predstavlja segregaciju.

Iz navedenog sledi da je za utvrđenje diskriminacije, odnosno diskriminatorskog postupanja potrebno da se lice koje traži zaštitu nalazi u uporedivoj ili bitno sličnoj situaciji u odnosu na drugo lice u odnosu na koje smatra da je diskriminisano, da je pravljene razlike neopravdano i da je vezano za neko njegovo lično svojstvo. U slučaju da se lice koje traži sudsku zaštitu ne nalazi u takvoj situaciji diskriminacije nema, pa samim tim nema ni povrede prava ličnosti diskriminatorskim ponašanjem.

Tužilac je svoj zahtev za utvrđenje diskriminacije zasnovao na tvrdnji da je tužena njegovim razrešenjem sa funkcije zamenika predsenika opštine i izborom drugog kandidata, kao i dodeljivanjem – potvrđivanjem odborničkog mandata drugom kandidatu umesto ponovnog dodeljivanja odborničkog mandata tužiocu, prema njemu postupala diskriminatorski, zbog političke opredeljenosti i njegovog političkog ubeđenja.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, nižestepeni sudovi su pravilno zaključili da razrešenje tužioca sa funkcije zamenika predsednika opštine i izbor drugog kandidata, odbornika sa izborne liste „Nova Srbija – Milutin Jeličić Jutka“, ne predstavlja diskriminatorsko postupanje organa tužene prema tužiocu, odnosno da su organi tužene bili motivisani političkim razlozima prilikom razrešenja tužioca sa funkcije zamenika predsenika opštine i izborom drugog kandidata, jer tužilac ni u tužbi ni tokom postupka nije učinio verovatnim da je takvo postupanje organa tužene bilo diskriminatorsko, odnosno da je tužilac zbog svog političkog ubeđenja razrešen sa mesta zamenika predsednika opštine i stavljen u nepovoljniji položaj u odnosu na predloženog i izabranog kandidata na mesto zamenika predsednika opštine. Osim toga, kandidat koji je predložen i izabran bio je odbornik sa iste izborne liste na kojoj je bio i tužilac, a u ovom slučaju se radilo o opredeljenju predsednika opštine, kao ovlašćenog predlagača i najodgovornijeg lica za funkcionisanje izvršnih organa opštine, da predloži razrešenje tužioca i predloži izbor drugog kandidata, kako su to pravilno zaključili nižestepeni sudovi. Stoga nisu osnovani navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava.

Pravilno su zaključili nižestepeni sudovi da je neosnovan i zahtev tužioca kojim je tražio da se utvrdi da je organ tužene diskriminatorski postupao prema njemu, tako što je odlukom Skupštine opštine Brus od 15.06.2018. godine potvrđen odbornički mandat VV, a da o njegovom zahtevu za vraćanje odborničkog mandata nije odlučivano, jer organ tužene tom prilikom nije bio motivisan političkim razlozima, već se radilo o nepravilnom i nezakonitom postupanju organa tužene, koje je sankcionisano u postupku sudske zaštite, s obzirom da je presudom Upravnog suda, Odeljenja u Kragujevcu Už 178/18 od 23.07.2018. godine poništena odluka Skupštine opštine Brus od 15.06.2018. godine, a nakon toga tužiocu potvrđen odbornički mandat. Naime, pod aktom diskriminacije se i po oceni Vrhovnog kasacionog suda ne može smatrati činjenica da je organ tužene potvrdio odbornički mandat VV, a da o zahtevu tužioca za vraćanje odborničkog mandata nije odlučio, jer diskriminacija podrazumeva pravljenje razlike, odnosno stavljanjem nekog lica u nepovoljniji položaj s obzirom na neko njegovo lično svojstvo, bez razumnog opravdanja, a u ovom slučaju tužilac nije učinio verovatnim da je takvo postupanje organa tužene bilo diskriminatorsko, već se radilo o nezakonitom i nepravilnom radu organa tužene, koje je i sankcionisano u postupku sudske zaštite. Stoga su ocenjeni kao neosnovani i navodi revizije kojima se pobija pravilnost primene materijalnog prava prilikom donošenja odluke o ovom zahtevu tužioca.

Sa napred navedenih razloga Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci, na osnovu člana 414. ZPP.

Predsednik veća – sudija
Slađana Nakić Momirović, s.r.

Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić