Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zorana Hadžića, predsednika veća, Mirjane Andrijašević i Vesne Mastilović, u predmetu predlagača AA iz ..., čiji je punomoćnik Predrag Savić, advokat iz ..., protiv protivnika predlagača Grada Beograda, koga zastupa Gradsko pravobranilaštvo Grada Beograda i krajnjeg korisnika „Direkcije za građevinsko zemljište i izgradnju Grada Beograda“ JP, radi naknade za izuzeto pravo korišćenja, odlučujući o reviziji predlagača i reviziji krajnjeg korisnika, izjavljenim protiv rešenja Višeg suda u Beogradu Gž 14136/20 od 08.09.2022. godine, u sednici veća održanoj dana 04.04.2024. godine, doneo je

R E Š E NJ E

ODBIJA SE revizija krajnjeg korisnika izjavljena protiv rešenja Višeg suda u Beogradu Gž 14136/20 od 08.09.2022. godine.

USVAJA SE revizija predlagača pa se PREINAČAVA rešenje Višeg suda u Beogradu Gž 14136/20 od 08.09.2022. godine, u stavu drugom izreke, tako što se ODBIJA žalba krajnjeg korisnika i POTVRĐUJE rešenje Prvog osnovnog suda u Beogradu R1 73/19 od 22.06.2020. godine, u delu stava prvog izreke za iznos od još 5.697.386,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom od 22.06.2020. godine do isplate .

ODBIJA SE zahtev predlagača i krajnjeg korisnika za naknadu troškova postupka po reviziji.

O b r a z l o ž e nj e

Rešenjem Prvog osnovnog suda u Beogradu R1 73/19 od 22.06.2020. godine, stavom prvim izreke, određena je naknada za potpuno eksproprisane nepokretnosti kat. parcele br. .. ukupne površine 3141 m2, upisane u KO ..., te je obavezan krajnji korisnik Direkcija za građevinsko zemljište i izgradnju Grada Beograda JP, da predlagaču AA na ime naknade za izuzeto pravo korišćenja 1/2 idealna dela kat. parc. .. KO ... isplati iznos od 8.229.032,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom počevo od 22.06.2020. godine do isplate (stav prvi izreke). Obavezan je krajnji korisnik da predlagaču na ime troškova postupka isplati iznos od 451.500,00 dinara (stav drugi izreke).

Rešenjem Višeg suda u Beogradu Gž 14136/20 od 08.09.2022. godine, odbijena je kao neosnovana žalba krajnjeg korisnika Direkcije za građevinsko zemljište i izgradnju i potvrđeno Rešenje Prvog osnovnog suda u Beogradu R1 73/19 od 22.06.2020. godine, u stavu prvom izreke u delu u kome je određena naknada za izuzeto pravo korišćenja 1/2 idealnog dela kat.parc. .. površine 3141m/2, upisane u listu nepokretnosti broj .. KO ..., kao i u stavu drugom izreke (stav prvi izreke). Preinačeno je rešenje u delu stava prvog u kome je određena visina naknade i obavezan je krajnji korisnik Direkcija za građevinsko zemljište i izgradnju Grada Beograda JP da na ime naknade za izuzeto pravo korišćenja 1/2 idealna dela kat. parc. .. površine 3141m/2, upisane u listu nepokretnosti broj .. KO ... isplati predlagaču iznos od 2.531.646,00 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 22.06.2020. godine pa do isplate (stav drugi izreke).

Protiv pravnosnažnog rešenja donetog u drugom stepenu, u delu kojim je preinačeno prvostepeno rešenje, predlagač je blagovremeno izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Protiv pravnosnažnog rešenja donetog u drugom stepenu, u delu u kojem je odbijena žalba i potvrđeno p prvostepeno rešenje, krajnji korisnik Direkcija za građevinsko zemljište i izgradnju Grada Beograda JP je blagovremeno izjavila reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao drugostepeno rešenje u pobijanom delu primenom člana 408. ZPP („Službeni glasnik RS“ br 72/11 ... 18/20) u vezi sa članom 30. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku i utvrdio da je revizija predlagača osnovana, a revizija krajnjeg korisnika nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravnosnažnim rešenjem Odeljenja za imovinskopravne poslove Uprave Gradske opštine Palilula u Beogradu od 18.04.2012. godine preneto pravo korišćenja građevinskog zemljišta na katastarskoj parceli broj .. u površini od 3141 m2 upisane u LN broj .. KO ... sa korinika BB u korist Grada Beograda za potrebe Direkcije za građevinsko zemljište i izgradnju Grada Beograda JP, radi izgradnje saobraćajnice „Severna tangenta“ od saobraćajnice T6 do Pančevačkog puta – Sektor 2 deonica od Zrenjaninskog puta M24.1 do Pančevačkog puta M1.9. Iz obrazloženja rešenja proizlazi da je na osnovu uverenja RGZ o formiranju građevinske parcele S23 utvrđeno da u sastav pomenute parcele ulazi i katastarska parcela broj .. KO ... . Predlagač i protivnik predlagača nisu zaključili sporazum o naknadi pred nadležnim organom uprave, pa su spisi predmeta upućeni sudu radi donošenja odluke o visini naknade za oduzeto zemljište. Ugovorom o poklonu nepokretnosti od 15.01.2010. godine između BB, kao poklonodavca i AA, kao poklonoprimca, BB je prenela svojoj ćerki AA bez naknade 1/2 idealnog dela prava korišćenja na zemljištu, između ostalog i na katastarskoj parceli broj .. površine 63 ara i 64 m2 upisane u ZKUL .. KO ..., overen pred Prvim osnovnim sudom u Beogradu dana 19.01.2010. godine pod Ov. br. 2845/2010. Utvrđena je tržišna vrednost za predmetnu nepokretnost u iznosu od 5.172,53 dinara po m2. Navedenu procenu predlagač je prihvatila u skladu sa njom opredelila svoj zahteva za isplatu naknade za eksproprisanu nepokretnost. Odlučujući o visini naknade za eksproprisano zemljište prvostepeni sud je doneo rešenje R1 17/17 od 20.09.2017. gdoine kojim je obavezao krajnjeg korisnika da isplati predlagaču utvrđenu visinu naknade i to iznos od 8.678.908,00 dinara. Prema podacima dostavljenim iz Poreske uprave, Odsek za kontrolu izdvojenih aktivnosti Palilula od 29.07.2019. godine utvrđeno je da tržišna vrednost predmetne nepokretnosti iznosi 806,00 dinara po m2 odnosno za katastarsku parcelu .. površine 3141 m2 ukupno 2.531.646,00 dinara, primenom metode parifikacije.

Prvostepeni sud, na osnovu odredbi članova 41. stav 2. i 42. Zakona o eksproprijaciji i člana 132. Zakona o vanparničnom postupku, te pozivom na stav Ustavnog suda iz odluke Už 5686/2011 od 28.02.2013. godine, po kome sud, pored procene koju je dala poreska uprava može da izvede i druge dokaze koje učesnici predlažu i da odredi veštačenje, ukoliko proceni da je od značaja za određivanje visine naknade, dosuđuje naknadu u visini procenjene tržišne vrednosti eksproprisanih parcela od strane veštaka.

Drugostepeni sud ne prihvata razloge koji su opredelili prvostepeni sud za utvrđenje visine naknade, pošto je eksproprisano zemljište u momentu donošenja rešenja bilo poljoprivredno bez ikakve infrastrukture, a vlasnik parcela nije izvršio prenamenu iz poljoprivrednog u građevinsko i za to platio naknadu, a procena tržišne vrednosti po zakonskom rešenju poverena je isključivo poreskoj upravi u svrhu sprečavanja da tržišna cena eksproprisanog zemljišta bude određena bez jasnih kriterijuma i metodologije procene, na proizvoljan, neodređen i nepouzdan način.

Vrhovni sud nalazi da su revizijski navodi predlagača kojima se ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava u pobijanom rešenju osnovani.

Odredbom člana 42. stav 1. Zakona o eksproprijaciji („Službeni glasnik RS“ br 53/95 ... 106/2016 – autentično tumačenje), propisano je da se naknada za eksproprisano poljoprivredno i građevinsko zemljište određuje u novcu prema tržišnoj ceni takvog zemljišta, ako zakonom nije drugačije propisano, a stavom 2. istog člana da procenu tržišne cene iz stava jedan ovog člana vrši organ nadležan za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na nepokretnostima.

Iz navedenog proizlazi da se visina naknade za eksproprisano poljoprivredno i građevinsko zemljište utvrđuje prema tržišnoj vrednosti oduzetog zemljišta koju, između ostalog, određuje i karakter tog zemljišta, kvalitet, klasa, mesto nalaženja, udaljenost odnosno blizina naseljenog mesta i asfaltnog puta, postojanje i udaljenost infrastrukturne instalacije i drugih korektivnih faktora, koji utiču na tržišnu vrednost nepokretnosti. Vrednost nepokretnosti određuje se prema tržišnoj ceni u vreme utvrđivanja visine naknade, odnosno u vreme donošenja odluke o naknadi. Procenu tržišne cene daje nadležni organ za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na promet nepokretnosti, odnosno poreska uprava. Međutim, kada se visina tržišne naknade utvrđuje u vanparničnom postupku ne može se uskratiti izvođenje drugih dokaza predviđenih zakonom, niti ocena dokaza na osnovu kojih bi se razjasnili svi relevatni parametri i korektivni faktori koji su opredeljujući za tržišnu vrednost nepokretnosti. Stoga, po oceni Vrhovnog suda, drugostepeni sud pogrešno zaključuje da se može prihvatiti jedino procena poreske uprave. Procena ovog državnog organa u sudskom postupku podleže proveri, u skladu sa dokaznom aktivnošću predlagača, pa se visina tržišne vrednosti ceni spram svih kriterijuma koji opredeljuju ponudu i tražnju, odnosno koji su uslovili realizovani promet na određenom lokalitetu. Pogrešan je zaključak drugostepenog suda da se u konkretnom slučaju imaju primeniti jedino kriterijumi koji opredeljuju tržišnu vrednost poljoprivrednog zemljišta, pošto je zemljište eksproprisano u korist protivnika predlagača za potrebe korisnika eksproprijacije, radi izgradnje saobraćajnice „Severna tangenta“ , na osnovu Plana detaljne regulacije i rešenja Vlade Republike Srbije od 20.10.2011. godine o utvrđivanju javnog interesa za eksproprijaciju, ta parcela ušla u sastav građevinske parcele („S23“) pre izvršene eksproprijacije.

Na osnovu iznetog, Vrhovni sud nalazi da je prvostepenim rešenjem pravilno utvrđena naknada za eksproprisane nepokretnosti, prema parametrima navedenim u nalazu i mišljenju veštaka, te da na ovako utvrđenu naknadu pripada i zakonska zatezna kamata od donošenja odluke 22.06.2020. godine po odredbama člana 277. Zakona o obligacionim odnosima. Zato je odlučeno kao u stavu drugom izreke, na osnovu člana 416. stav 1. ZPP.

Irelevantni su revizijski navodi krajnjeg korisnika da je drugostepeni sud obavezao krajnjeg korisnika da plati na ime 1/2 eksproprisane nepokretnosti 2.531.646,00 dinara umesto ½ dela ili 1.265.823,00 dinara, odnosno da je drugostepeni sud propustio da utvrđenu naknadu umanji na vrednost suvlasničkog dela predlagača, u situaciji kada je Vrhovni sud zaključio da je revizija predlagača osnovana i da krajnji korisnik treba da plati predlagaču iznos iz prvostepenog rešenja.

Pravilno je odlučeno i o troškovima postupka na osnovu članova 153. i 154. ZPP, u vezi članova 30. stav 2. i 139. Zakona o vanparničnom postupku.

Iz navedenih razloga, na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučeno je kao u stavu prvom izreke.

Predlagač je uspeo u postupku po reviziji, ali kako nije postavio opredeljen zahtev za naknadu troškova postupka u skladu sa članom 163. stavovi 1. i 2. ZPP, na osnovu člana 165. stav 2. ZPP odlučeno je kao u stavu trećem izreke. Krajnji korisnik nije uspeo u postupku po reviziji, pa mu je zahtev za naknadu troškova odbijen.

Predsednik veća – sudija

Zoran Hadžić, s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković