U IME NARODA

Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jelice Bojanić Kerkez, predsednika veća, Vesne Stanković i Radoslave Mađarov, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Spasoje Radović, advokat iz ..., protiv tuženih „Holding Miloš klinika“ iz Beograda, BB iz ... i VV iz ..., čiji je zajednički punomoćnik Predrag Milovančević, advokat iz ..., radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 256/16 od 29.07.2016. godine, u sednici održanoj 28.02.2024. godine, doneo je

P R E S U D U

UKIDAJU SE presuda Apelacionog suda u Beogradu Gž 256/16 od 29.07.2016. godine i presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P 49398/10 od 20.11.2012. godine, ispravljena rešenjima Prvog osnovnog suda u Beogradu P 49398/10 od 09.09.2013. godine i P 49398/10 od 29.05.2014. godine, u odnosu na tuženog „Holding Miloš klinika“ iz Beograda i delu odluke o parničnim troškovima i predmet vraća prvostepenom sudu na ponovno suđenje u tom delu.

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 256/16 od 29.07.2016. godine u odnosu na tužene BB i VV.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 256/16 od 29.07.2016. godine, odbijena je kao neosnovana žalba tužioca i potvrđena presuda Prvog osnovnog suda u Beogradu P 49398/10 od 20.11.2012. godine, ispravljena rešenjima tog suda P 49398/10 od 09.09.2013. godine i 29.05.2014. godine, kojom je odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev za obavezivanje tuženih da tužiocu solidarno isplate: 2% cene RTG kabineta, a to je 870 DM, odnosno 26.100,00 dinara na ime montaže RTG kabineta; 8% cene kabineta, što je 3.480 DM, odnosno 104.400,00 dinara na ime garancije za RTG kabinet; 16% cene kabineta, što iznosi 6.960 DM godišnje, odnosno 208.800,00 dinara godišnje na ime amortizacije RTG kabineta, počev od 19.06.1996. godine kao dana zaključenja ugovora pa do 19.06.2001. godine kao dana trajanja ugovornog odnosa; 500 DM, odnosno 15.000,00 dinara na ime špedicije, tj. prevoza RTG kabineta od Niša do Beograda; 5.000 DM, odnosno 150.000,00 dinara mesečno počev od 19.06.1996. godine do 19.06.2001. godine na ime izgubljene dobiti, sve sa zakonskom zateznom kamatom počev od 19.06.1996. godine do isplate, te tužilac obavezan da tuženima nadoknadi parnične troškove od 572.875,00 dinara.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužilac je blagovremeno izjavio reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Revizija je dozvoljena po odredbama člana 506. stav 1. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 72/11 ... 10/23) i člana 23. stav 3. Zakona o izmenama i dopunama Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 55/14 od 23.05.2014. godine), pa je Vrhovni sud ispitao pobijanu presudu u smislu člana 399. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 125/04 i 111/09) i utvrdio da je revizija osnovana u odnosu na tuženog „Holding Miloš klinika“ iz Beograda, a neosnovana u odnosu na tužene BB i VV.

Pobijana presuda u odnosu na tuženog „Holding Miloš Klinika“ iz Beograda doneta je uz bitnu povredu odredaba parničnog postupka iz člana 361. stav 2. tačka 9. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Drugostepeni sud je ocenio kao neosnovane žalbene navode vezane za pobijanje više rešenja o izuzeću, poslednjeg od 21.03.2011. godine kojim je odbačen zahtev za izuzeće vršioca funkcije predsednika Prvog osnovnog suda u Beogradu, vršioca funkcije predsednika Višeg suda u Beogradu, predsednika Vrhovnog kasacionog suda i sudije koji postupa u predmetu u smislu odredbi člana 69. stav 4, člana 385. stav 2. i člana 382. stav 1. ZPP, pa su neosnovani navodi revizije da je drugostepeni sud počinio bitnu povredu odredaba parničnog postupka propustom da odluči o osnovanosti navoda žalbe vezanih za izuzeće.

Predmet spora je po navodima tužbe šteta koju tužilac trpi kao posledicu skrivljenog raskida ugovora od strane drugog ugovarača.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, 19.06.1996. godine između tužioca i „Miloš klinika“ d.o.o. Beograd zaključen je na period od pet godina ugovor o poslovnoj saradnji. Ovim ugovorom tužilac je preuzeo obavezu da u posao uloži svoj rentgen aparat, izvrši montažu i stara se o ispravnosti rentgen aparata, kao i da organizuje službu u rentgen kabinetu, a „Miloš klinika“ d.o.o. Beograd da obezbedi prostorije za smeštaj rentgen aparata, tehničke uslove za rad i da sprovede proceduru predviđenu zakonom za normalan rad u RTG kabinetu, snosi sve troškove vezane za početak rada kabineta i tekuće troškove po otpočinjanju rada. „Miloš klinika“ d.o.o. Beograd je u cilju realizacije ugovorom preuzete obaveze zakupila stan u Beogradu, na adresi ... broj .., izdejstvovala saglasnost stanara stambene zgrade da se u prizemlju otvori rentgen kabinet, izdejstvovala odobrenje Instituta za medicinu rada i radiološku zaštitu „dr Dragomir Karajović“ o kontroli dijagnostičkog rentgen aparata od 14.04.1997. godine, ali ne i saglasnost Ministarstva za zdravlje Republike Srbije o ispunjenosti sanitarno-higijenskih i zdravstvenih uslova korišćenja rentgen aparata u zakupljenom objektu. Dana 12.05.1997. godine klinika je pismeno obavestila tužioca da i pored svih uloženih napora ne može da obezbedi traženu saglasnost, zbog čega raskida ugovor o poslovnoj saradnji. Tom prilikom tužiocu je ponuđeno da kao ovlašćeno lice zastupa „Miloš kliniku“ u proceduri za dobijanje dozvole, da se „Miloš klinika“ odrekne svih do tada učinjenih troškova za opremanje kabineta od 100.000,00 dinara, a da ubuduće tužilac snosi troškove rada kabineta samostalno. Privredno društvo „Miloš klinika“ d.o.o. Beograd, sa sedištem na adresi Božidara Adžije broj 25, čiji je direktor profesor dr Vladimir Petronić, je pravno lice osnovano 29.08.1995. godine. Njegov osnivač je privredno društvo „Miloš holding“ d.o.o. Beograd, sa sedištem u Bregalničkoj ulici broj 9, koje je osnovano 09.08.1995. godine. U toku parnice, 21.10.2003. godine „Miloš klinika“ d.o.o. Beograd je preregistrovana i upisano je osnovanje „Miloš klinika“ Specijalna bolnica za oftalmologiju Beograd, ulica Božidara Adžije broj 25. Nad Privrednim društvom „Holding Miloš“ d.o.o. Beograd zaključen je postupak stečaja rešenja Trgovinskog suda u Beogradu St – 14 P1/06 od 04.06.2005. godine. Sada pokojni GG, čiji je pravni sledbenik tužena BB je bio osnivač laboratorije „Miloš laboratorija“ d.o.o. i „Miloš klinike“, a tuženi VV je suvlasnik ovih pravnih lica.

U uvodnom delu prvostepene presude kao prvotuženi označeno je privredno društvo „Miloš klinika“ d.o.o. Beograd, ali je po nalogu drugostepenog suda prvostepeni sud rešenjem od 29.05.2014. godine izvršio ispravljanje prvostepene presude u pogledu naziva ovog tuženog i označio ga kao „Holding Miloš klinika“ Beograd.

Prvostepeni sud nalazi da tuženi „Miloš klinika“ d.o.o Beograd, kao potpisnik ugovora i samostalni pravni subjekat nije odgovoran za spornu štetu, pošto nije mogao uticati na odlučivanje o izdavanju saglasnosti za otvaranje rentgen kabineta na adresi Beograd, ulica ... broj .. . Kao ugovarač uložio je značajna sredstva u realizaciju ugovora, ponudio je tužiocu da sam nastavi realizaciju ovog posla, što upućuje na zaključak da nije bilo njegove namere da prevari tužioca. U odnosu na tužena fizička lica, odbija postavljeni tužbeni zahtev, pošto pravni prethodnik tužene BB i tuženi VV nisu bili potpisnici ugovora od 19.06.1996. godine, pa nisu pasivno legitimisani za predmetnu štetu.

Drugostepeni sud prihvata kao pravilnu odluku prvostepenog suda, obrazlažući odluku o neosnovanosti žalbenih navoda drugim pravnim razlozima. Pravno lice „Holding Miloš klinika“, koje je tuženo lice u skladu sa rešenjem prvostepenog suda o ispravljanju presude od 29.05.2014. godine ne postoji, već je osnivač ugovorne strane „Miloš klinika“ bio „Miloš holding“ d.o.o. Tužilac je tužbu usmerio na pravno lice Holding „Miloš klinika“ Beograd kao nepostojeće pravno lice, a i pored izvršenih intervencija u označavanju imena ovog tuženog lica nije izvršio preinačenje tužbe, što po oceni drugostepenog suda postavljeni tužbeni zahtev čini neosnovanim. Osim razloga koje prvostepeni sud navodi za neosnovanost zahteva u odnosu na tužena fizička lica, dodaje da navodi tužbe ne počivaju na tvrdnjama o zloupotrebi ustanove od strane osnivača, odnosno prividu pravne ličnosti, pa nema osnova odgovornosti ovih lica za štetu zbog raskida zaključenog ugovora.

Vrhovni sud u celosti prihvata kao pravilne i potpune razloge na kojima je zasnovana pobijana presuda u odnosu na tužene BB i VV. Revizijom se pravilnost i zakonitost materijalnopravnih razloga za ovaj deo odluke i ne pobija.

Međutim, revizijom se osnovano pobija presuda u odnosu na prvotuženo pravno lice, pošto po činjeničnom utvrđenju pravno lice navedene prave forme i naziva nikada nije bilo upisano kao pravni subjekat u Registru privrednih društava. Iz sadržine razloga obe nižestepene presude i spisa predmeta proizilazi da je tužilac u više navrata vršio intervencije u označavanju tuženog pravnog lica, kao i da je ono u toku parnice menjalo pravnu formu i da je izvršena preregistracija, sledom čega je u prvostepenoj presudi, pre ispravljanja izvršenog rešenjem od 29.05.2014. godine, ono bilo označeno kao „Miloš klinika“ d.o.o. iz Beograda, ulica Božidara Adžije broj 25.

Odredbom člana 77. stav 1. ZPP propisano je da u toku celog postupka sud po službenoj dužnosti pazi da li lice koje se pojavljuje kao stranka može biti stranka u postupku i da li je stranka parnično sposobna, da li parnično nesposobnu stranku zastupa njen zakonski zastupnik i da li zakonski zastupnik ima posebno ovlašćenje kada je ono potrebno.

Po članu 78. ZPP kada sud utvrdi da lice koje se pojavljuje kao stranka ne može biti stranka u postupku, a taj se nedostatak može otkloniti, pozvaće tužioca da izvrši potrebne ispravke u tužbi (stav 1), a ako se navedeni nedostaci ne mogu otkloniti, ili ako određeni rok bezuspešno protekne, sud će rešenjem ukinuti radnje sprovedene u postupku ukoliko su zahvaćene ovim nedostacima i odbaciće tužbu ako su nedostaci takve prirode da sprečavaju dalje vođenje postupka (stav 5.).

Iz sadržine spisa proizilazi da je tužba dostavljena „Miloš klinici“ d.o.o. Beograd, kao ugovornoj strani, koje pravno lice je ovlastilo punomoćnika advokata za zastupanje i upustilo se u raspravljanje. Drugostepeni sud je nalaganjem ispravljanja prvostepene presude ishodovao označavanje nepostojećeg lica kao prvotuženog, na kojim je razlozima zasnovao presudu o neosnovanosti postavljenog tužbenog zahteva, zanemarujući sadržinu napred navedenih procesnih odredbi po kojima je obaveza suda da po službenoj dužnosti otkloni nedostatke u tužbi vezane za označavanje stranke i njeno zastupanje.

Iznetu bitnu povredu odredaba parničnog postupka ovaj sud je u skladu sa odredbama člana 406. stavova 1. i 3. ZPP sankcionisao ukidanjem obe nižestepene presude i vraćanjem predmeta prvostepenom sudu na ponovno suđenje. Na osnovu odredbe člana 161. stav 4. ZPP, obaveza prvostepenog suda je da u ponovljenom postupku odluči o troškovima celog postupka, budući da je po odredbama člana 149. ZPP ova odluka uslovljena konačnim uspehom tužioca u parnici.

Odluka u stavu drugom izreke, doneta je na osnovu člana 405. ZPP.

Predsednik veća – sudija
Jelica Bojanić Kerkez,s.r.

Za tačnost otpravka
upravitelj pisarnice
Marina Antonić