U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Zvezdane Lutovac, predsednika veća, Jelene Borovac i Dragane Marinković, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Zdravko Petrović, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije, Ministarstvo pravde, koju zastupa Državno pravobranilaštvo sa sedištem u Beogradu, radi naknade materijalne štete, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 1174/17 od 26.11.2019. godine, u sednici održanoj 03.02.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

ODBIJA SE kao neosnovana revizija tužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Beogradu Gž 1174/17 od 26.11.2019. godine.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Beogradu P 1698/16 od 07.12.2016. godine, stavom prvim izreke, obavezana je tužena da tužiocu na ime naknade materijalne štete isplati pojedinačno opredeljene iznose bliže opisane u tom delu izreke od ukupno 9.998.807,95 dinara sa zakonskom zateznom kamatom. Stavom drugim izreke, utvrđeno je da je tužba povučena za iznos preko dosuđenog iznosa iz stava prvog izreke do visine prvobitno zahtevanog iznosa (glavnog duga i sporednog potraživanja zahtevom) postavljenog dana 05.01.2012. godine. Stavom trećim izreke, obavezan je tuženi da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka.

Presudom Apelacionog suda u Beogradu Gž 1174/17 od 26.11.2019. godine, stavom prvim izreke, preinačena je prvostepena presuda u stavu prvom i trećem izreke i odbijen zahtev tužioca u celosti. Stavom drugim izreke, obavezan je tužilac da tuženoj naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 150.000,00 dinara, a stavom trećim izreke, odbijen je zahtev tužioca za dosuđenje troškova drugostepenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je izjavio reviziju, zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. ZPP (''Službeni glasnik RS'' br. 72/11... 55/14), koji se primenjuje na osnovu člana 506. stav 2. istog zakona, Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija tužioca dozvoljena ali da nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je presudom Opštinskog suda u Kovinu K 302/08 od 02.06.2009. godine oglašen krivim da je izvršio krivično delo poreske utaje propisane članom 229. stav 1. KZ. Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Kž1 124/11 od 02.02.2011. godine preinačena je prvostepena presuda, tako što je odbijena optužba za navedeno krivično delo usled nastupanja apsolutne zastarelosti krivičnog gonjenja. Tužiocu je 17.11.2005. godine po naredbi Prvog opštinskog suda u Beogradu od 17.11.2005. godine privremeno oduzeta putna isprava zbog čega se obraćao Opštinskom sudu u Kovinu podnescima 24.11.2005. godine, 17.10.2006. godine i 15.12.2006. godine kojima je zahtevao da mu se putna isprava vrati zbog poslovnih obaveza u inostranstvu. Dopisom Opštinskog suda u Kovinu od 08.06.2007. godine tužilac je obaveštem da postoji saglasnost za vraćanje putne isprave. Kako tužilac nije pristupio MUP-u u određeno vreme to je MUP 01.08.2008. godine obavestio sud da tužilac to nije učinio, pa je naredbom sudije Opštinskog suda u Kovinu ponovo oduzet pasoš tužiocu dana 15. septembra 2008. godine i isti mu je uz saglasnost Opštinskog suda u Kovinu od 03.07.2009. godine vraćen 31. jula 2009. godine, na osnovu njegovog zahteva od 07.05.2009. godine.

Tužilac je po zanimanju profesor matematike i informatike i bio je u radnom odnosu u Evropskoj ekspertskoj grupi u Beogradu u vremenskom periodu počev od 20.10.2004. zaključno do 01.11.2006. godine. Vlasnik privrednog društva ... iz ... ponudio je tužiocu 28. septembra 2006. godine radno mesto ... u navedenom privrednom društvu ali tužilac nije mogao da prihvati tu ponudu jer nije posedovao putnu ispravu. Prema nalazu i mišljenju sudskog veštaka za ekonomsko-finansijsku oblast visina izgubljene zarade koju bi tužilac ostvario da je bio u radnom odnosu u privrednom društvu ... iz ... u vremenskom periodu od 01.10.2006. zaključno sa 10.02.2012. godine u ukupnom iznosu od 108.639,00 evra odnosno 9.998.807,95 dinara. Tužilac je u toku trajanja krivičnog postupka obavljao određene poslove za različite međunarodne organizacije na osnovu kojih je ostvarivao zaradu. Tužilac se obraćao molbom Opštinskom sudu u Kovinu za vraćanje putne isprave zbog ličnog i profesionalnog usavršavanja zbog poslovnih obaveza u ... koja ima sedište u ... ali i u ..., kao i zbog završavanja postdiplomskih studija na smeru ... Univerziteta ... u ... i upisivanja ... kao sledećeg koraka ličnog i profesionalnog usavršavanja. U ovim molbama nije navodio, odnosno informisao Opštinski sud u Kovinu da ima poslovnu ponudu privrednog društva ... iz ... radi zasnivanja radnog odnosa niti je navedenom sudu dostavio pismo o namerama koje je sačinio direktor tog društva. Pored toga, tužilac koji se redovno odazivao na sve pozive suda, nije ponudio sudu jemstvo kao garanciju da neće pobeći i da će se uredno odazivati svim pozivima suda. Oduzimanje putne isprave tužiocu je izvršeno na osnovu člana 46. stav 1. tačka 1. Zakona o putnim ispravama jugoslovenskih državljana jer mu je stavljeno na teret da je izvršio krivično delo utaje propisano članom 229. stav 1. KZ, a imajući u vidu da je tužilac zaposlen u ... u ... te da veoma često putuje. Kako je u konkretnom slučaju Opštinski sud u Kovinu našao da i dalje postoje razlozi predviđeni članom 46. stav 1. tačka 1. i članom 47. Zakona o putnim ispravama jugoslovenskih državljana i kako tužilac u svojim podnetim molbama nije zahtevao vraćanje putne isprave zbog ponude za zasnivanje radnog odnosa, a postojale su okolnosti koje su ukazivale na opasnost od bekstva, to je Opštinski sud u Kovinu uskratio saglasnost za izdavanje putne isprave tužiocu u vremenskom periodu počev od 17.11.2005. godine kada mu je putna isprava prvi put oduzeta, pa sve do izdavanja saglasnosti za njeno vraćanje 08.06.2007. godine.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je zaključio da je zbog oduzimanja putne isprave u krivičnom postupku i ostvarenja njenog legitimnog cilja narušen princip proporcionalnosti zbog čega je usvojio zahtev tužioca i obavezao tuženu da mu naknadi materijalnu štetu prouzrokovanu nezakonitim oduzimanjem putne isprave na osnovu člana 172. Zakona o obligacionim odnosima (ZOO) za period od 1. oktobra 2006. godine zaključno sa 10. februarom 2012. godine u pojedinačnim mesečnim iznosima sa kamatom za period docnje, prihvatajući u celosti nalaz i mišljenje sudskog veštaka za ekonomsko-finansijsku oblast u pogledu visine štete.

Po oceni drugostepenog suda, nije narušen princip proporcionalnosti jer tužilac u svojim molbama nije ponudio polaganje jemstva radi korišćenja putne isprave niti je sud obavestio da ima poslovnu ponudu za zasnivanje radnog odnosa prema pismu o namerama privrednog društva ... iz ... koji je po prvi put prezentirao u tužbi podnetoj u ovoj parnici, već je u svim molbama za povraćaj putne isprave navodio druge razloge (završetak postdiplomskih studija i upisivanje diplomatske akademije, lično i profesionalno usavršavanje).

Stanovište drugostepenog suda je pravilno.

Mera privremenog oduzimanja putne isprave je u konkretnom slučaju bila opravdana što proizlazi iz rešenja o njenom oduzimanju i krivičnog dela koje je tužiocu stavljeno na teret. Tužilac je imao mogućnost da povrati putnu ispravu na drugi način - polaganjem jemstva, ali to u toku krivičnog postupka nije učinio. Postupanje organa u krivičnom postupku povodom oduzimanja putne isprave nije bilo nezakonito, pa tužilac ne može osnovano potraživati naknadu štete na osnovu člana 172. ZOO. Osim toga, kako to pravilno zaključuje drugostepeni sud, tužilac je u podnescima kojima je tražio vraćanje putne isprave navodio kao razloge njegovo usavršavanje ali ne i poslovnu ponudu koju je tužilac dostavio u toku ovog postupka, koja je po oceni drugostepenog suda sračunata na uspeh tužioca u sporu s obzirom da ovakvu ponudu nije dostavio u toku krivičnog postupka koji je vođen protiv njega. S obzirom da ne postoji uzročno-posledična veza između postupanja nadležnog državnog organa i materijalne štete za koju tužilac tvrdi da je pretrpeo, to nema uslova za primenu člana 172. ZOO, zbog čega je zahtev tužioca pravilno odbijen. Zato su neosnovani revizijski navodi kojima se ukazuje na pogrešnu primenu materijalnog prava.

Revizijskim navodima kojima se ukazuje na postupanje oko vraćanja putne isprave predstavlja osporavanje utvrđenog činjeničnog stanja što u postupku po reviziji nije dozvoljeno (član 407. stav 2. ZPP).

Na osnovu člana 414. ZPP, odlučeno je kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić