Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 2498/16 od 22.09.2016. godine, stavom prvim izreke, žalba tužioca je odbijena i presuda Višeg suda u Novom Sadu P 194/2015 od 09.03.2016. godine potvrđena; stavom drugim izreke, odlučeno je da se tužiocu ne dosuđuju traženi troškovi žalbenog postupka.

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je izjavio reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Tuženi je dostavio odgovor na reviziju.

Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku Vrhovni kasacioni sud je našao da je revizija neosnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a na druge bitne povrede postupka se u reviziji konkretno ne ukazuje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je sa ostalim suvlasnicima kupio deo nepokretnosti – parcelu broj ... u potesu ..., površine 80 a i 82 m2 i zaključio sporazum o deobi na osnovu kojeg mu je pripao u isključivo vlasništvo deo parcele od 480/8080. Katastar nepokretnosti je izvršio cepanje parcele broj ... na više parcela koje su upisane u posedovni list broj ... KO ... . Tužilac je od gruntovnog suvlasnika u toku 2002. godine kupio parcelu koja je kasnijom parcelizacijom dobila broj ... i na navedenoj parceli je sagradio porodičnu stambenu zgradu za koju je 03.06.2005. godine izdata upotrebna dozvola. U toku 2006- 2007 godine tužilac je kupio i parcele broj ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ..., ... i ... i koristile su se kao put. Navedene parcele su u LN broj ... KO ... upisane kao vlasništvo tužioca 27.09.2010. godine, dok je suvlasnički deo parcele ... od 12 a i 10 m2, koja se takođe koristila kao put, kupio tokom 2009-2010 godine, a njen preostali suvlasnički deo do ukupne površine od 18 a i 60 m2, je kupio 2012-2013 godine. Tužilac koristi samo deo parcele broj ... koja čini novoformiranu ... ulicu u ... . Ranija cela parcela ... se koristila kao poljoprivredno zemljište, dok nisu u potesu ... počele da se zidaju stambene zgrade. U toku 2002. godine četiri vlasnika su počela sa izgradnjom kuća, udružili su se i počeli da nasipaju put radi pristupa svojim parcelama, čemu se raniji suvlasnici nisu protivili. Nasipanje je nastavljeno u toku 2001, 2002. i 2003. godine i na delu parcele ... nasut je kamen tucanik u širini od 3 m i dužini od 100 metara. Pošto je tužilac kupio parcele koje su se takođe koristile za pristup parcelama u navedenim ulicama, on se nije protivio, što taj put koriste vlasnici sagrađenih stambenih objekata. Nije se protivio ni kada je ova ulica posipana tucanikom od strane JKP Put, a ovo nasipanje je urađeno po molbi Mesne zajednice ... i nalogu Zavoda za izgradnju, Službe za održavanje i popravljanje puteva. Vlasnici stambenih zgrada u toj ulici platili su da se u ulici postavi rasveta. Tužilac se 16.05.2013. godine obratio JP „Urbanizam“ … i Gradskoj upravi za urbanizam i stambene poslove i dobio obaveštenje da su sporne parcele planirane za regulaciju ulice ..., uz napomenu da ta informacija važi sve dok je na snazi plan na osnovu kojeg je izdata, te da urbanistička informacija o lokaciji nije osnov za izdavanje građevinske dozvole. Parcele tužioca su pretvorene u put – ulicu, koja je u prvom delu nasuta struganim asfaltom i kamenim materijalom, dok je u drugom delu nasuta kamenim materijalom, te da za tri izgrađena objekta taj put predstavlja jedini prilaz i delimično je komunalno opremljen.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, pravilno su nižestepeni sudovi primenili materijalno pravo kada su odbili tužbeni zahtev. Tužilac zasniva svoj zahtev na činjenici da su na njegovim parcelama formirane ulice, te da je izvršena faktička eksproprijacija ovog zemljišta, tako da je tuženi dužan da tužiocu plati naknadu.

Zakon o eksproprijaciji propisuje da se nepokretnosti mogu eksproprisati ili se svojina na njima može ograničiti samo u javnom interesu utvrđenom na osnovu zakona, uz naknadu koja ne može biti niža od tržišne (član 1) nepokretnostima, u smislu ovog zakona, smatraju se zemljišta, zgrade i drugi građevinski objekti (član 3). Prema članu 8. istog zakona eksproprijacija se može vršiti za potrebe Republike Srbije, Autonomne pokrajine, Grada, Grada Beograda, opštine, javnih fondova, javnih preduzeća, privrednih društava koja su osnovana od strane javnih preduzeća, kao i za potrebe privrednih društava sa većinskim državnim kapitalom, osnovanih od strane Republike Srbije, Autonomne Pokrajine, grada, grada Beograda ili opštine, ako zakonom nije drukčije određeno (stav prvi), u postupku eksproprijacije može da se ustanovi službenost u korist subjekata iz stava prvog ovog člana, kao i u korist građana, ako je to zakonom predviđeno, radi postavljanja vodovodnih cevi, električnih i telefonskih kablova i slično (stav drugi). Članom 42. istog zakona propisano je da se naknada za eksproprisano poljoprivredno zemljište i građevinsko zemljište određuje u novcu prema tržišnoj ceni takvog zemljišta.

U konkretnom slučaju tužilac je kupovao nepokretnosti – zemljište za koje je znao da ga koriste građani u svrhu prilaznog puta svojim stambenim objektima i da je namena ovih nepokretnosti bila takve prirode da se formiraju ulice. Vlasnici objekata za stanovanje su se u svojstvu fizičkih lica sami organizovali i investirali posipanje tucanikom i struganim asfaltom ulica u cilju njihovog uređenja, a finansirali su i uličnu rasvetu.

Faktička eksproprijacija postoji kada se na zemljištu koje nije formalno eksproprisano grade putevi, infrastrukturni i drugi objekti od javnog i opšteg interesa, iako ne postoji odluka-rešenje o oduzimanju zemljišta. Ona kao faktički akt javne vlasti pretpostavlja preduzimanje određenih radnji kojima se menja karakter faktički zauzetog zemljišta, čime se vlasnik ili korisnik zemljišta lišavaju svog prava i krajnji korisnik snosi odgovornost prema njemu ukoliko je zemljište privedeno nameni, a da mu prethodno nije oduzeto, tako da u slučaju faktičke eksproprijacije vlasnik ili korisnik zauzetog zemljišta ima pravo na odgovarajuću naknadu u skladu sa odgovarajućim pravilima Zakona o eksproprijaciji.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda radove na formiranju ulica nije izveo niti finansirao tuženi, već fizička lica zbog potrebe prilaza svojim kućama, a tužilac je bio upoznat sa svim ovim okolnostima prilikom kupovine nepokretnosti. U toj situaciji nijednim aktom javne uprave (formalnim ili faktičkim) tužiocu nije naloženo da ustupi svoje nepokretnosti u opštem interesu, niti je tuženi preduzeo ijednu radnju kojom ograničava ili onemogućava tužioca u korišćenju svoje imovine, tako da imovina tužioca nije eksproprisana u smislu citiranih odredaba Zakona o eksproprijaciji. Imajući u vidu da tuženi nije eksproprisao nepokretnosti tužioca, nisu ispunjeni ni uslovi za naknadu predmetne imovine u smislu člana 42. Zakona o eksproprijaciji.

Stoga su neosnovani revizijski navodi da je pobijanom presudom pogrešno primenjeno materijalno pravo. Osim toga nisu osnovani ni revizijski navodi tužioca kojima se osporava ocena dokaza i utvrđeno činjenično stanje jer revizija iz ovih razloga ne može da se izjavi u smislu člana 407. stav 2. ZPP.

Iz navedenih razloga Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci na osnovu člana 414. stav 1. ZPP.

Predsednik veća - sudija

Vesna Popović,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić