U IME NARODA

Vrhovni kasacioni sud u veću sastavljenom od sudija Vesne Popović, predsednika veća, Zorane Delibašić i Gordane Komnenić, članova veća, u pravnoj stvari tužioca maloletnog AA iz ..., koga zastupa zakonski zastupnik – otac BB iz ..., preko punomoćnika Peka Obradovića, advokata iz ..., protiv tuženog “Triglav osiguranja” AD Beograd, čiji je punomoćnik Tihomir Krstić, advokat iz ..., radi naknade štete, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Nišu Gž 3755/18 od 23.01.2019. godine, u sednici održanoj 21.01.2021. godine, doneo je

P R E S U D U

PREINAČUJE SE presuda Apelacionog suda u Nišu Gž 3755/18 od 23.01.2019. godine u stavu drugom izreke, tako što se odbija žalba tuženog i potvrđuje presuda Višeg suda u Prokuplju P 68/17 od 13.04.2018. godine u delu stava prvog izreke kojim je odlučeno o zahtevu tužioca za naknadu nematerijalne štete za duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti i za pretrpljene fizičke bolove.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Višeg suda u Prokuplju P 68/17 od 13.04.2018. godine, stavom prvim izreke delimično je usvojen tužbeni zahtev, pa je obavezan tuženi da tužocu naknadi nematerijalnu štetu, isplatom 700.000,00 dinara za duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti, 500.000,00 dinara za pretrpljene fizičke bolove, 300.000,00 dinara za pretrpljeni strah i 200.000,00 dinara za duševne bolove zbog naruženosti, sve sa zakonskom zateznom kamatom počev od 11.04.2018. godine do isplate. Istim stavom obavezan je tuženi da tužiocu naknadi i materijalnu štetu na ime troškova lečenja i to 557,18 dinara sa zakonskom kamatom počev od 06.09.2017. godine do isplate, a 810,00 dinara sa kamatom od 20.09.2017. godine do isplate, kao i 6.000,00 dinara za pisanje prigovora od strane advokata sa zakonskom kamatom počev od 13.09.2017. godine do isplate. Stavom drugim izreke, odbijen je tužbeni zahtev za naknadu nematerijalne i materijalne štete preko iznosa dosuđenih stavom prvim izreke i to do traženih 3.000.000,00 dinara za duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti, 1.500.000,00 dinara za pretrpljene fizičke bolove, 800.000,00 dinara za pretrpljeni strah, 600.000,00 dinara za duševne bolove zbog naruženosti, 16.500,00 dinara za sastav zahteva za naknadu štete i 45.000,00 dinara za sastav prigovora od strane advokata – sa pripadajućom zakonskom kamatom. Stavom trećim izreke obavezan je tuženi da tužiocu naknadi troškove parničnog postupka od 239.073,67 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od izvršnosti presude do isplate.

Presudom Apelacionog suda u Nišu Gž 3755/18 od 23.01.2019. godine, stavom prvim izreke potvrđena je prvostepena presuda u delu stava prvog izreke za dosuđenu naknadu nematerijalne štete na ime pretrpljenog straha i duševnih bolova zbog naruženosti i u delu stava drugog izreke kojim je odbijen deo tužbenog zahteva od dosuđenih do traženih iznosa na ime nematerijalne štete za duševnih bolova zbog umanjenja životne aktivnosti i za pretrpljene fizičke bolove i strah, kao i za duševne bolove zbog naruženosti. Stavom drugim izreke preinačena je prvostepena presuda u stavu prvom izreke, u delu kojim je odlučeno o naknadi nematerijalne štete za duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti i za pretrpljene fizičke bolove, tako što je obavezan tuženi da tužiocu na ime naknade nematerijalne štete za duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti plati 500.000,00 dinara, a za pretrpljene fizičke bolove 350.000,00 dinara, sve sa zakonskom zateznom kamatom počev od 11.04.2018. godine do isplate, dok je preko iznosa dosuđenih ovom presudom do 700.000,00 dinara na ime duševnih bolova zbog umanjenja životne aktivnosti i 500.000,00 dinara za pretrpljene fizičke bolove, dosuđenih prvostepenom odlukom, tužbeni zahtev odbijen, kao neosnovan. Stavom trećim izreke ukinuta je prvostepena presuda u delu stava prvog i drugog izreke kojim je odlučeno o zahtevu za naknadu materijalne štete i u stavu trećem izreke i u tom delu je predmet vraćen istom sudu na ponovno odlučivanje.

Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu tužilac je izjavio reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava, pobijajući je u preinačenom delu.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu, u smislu člana 408. ZPP, („Sl.glasnik RS“ br.72/11 i 55/14), pa je našao da je revizija tužioca osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti, a revizijom se ne ukazuje na druge povrede postupka zbog kojih se ona može izjaviti, primenom člana 407. stav 1. ZPP.

Prema činjeničnom stanju na kom je zasnovana pobijana odluka, ...2017. godine u ..., došlo je do saobraćajnog udesa, koji je skrivio VV, upravljajući putničkim vozilom marke „GG“, registarskih oznaka ..., koje je u vreme udesa bilo osigurano kod tuženog. Tom prilikom, povređen je tužilac, koji se u ovom vozilu nalazio kao suvozač, tako što je zadobio potres mozga, kompresivni prelom devetog grudnog pršljena i prelom poprečnog nastavka istog pršljena sa leve strane, kao i veći broj otvorenih rana na koži u predelu potiljka, desnog oka, prednje i zadnje strane grudnog koša i slabina, leve nadlaktice i desne natkolenice, koje se zbirno kvalifikuju kao teška telesna povreda. Po završetku lečenja, kao trajna posledica zadobijenih povreda došlo je do umanjenje životne aktivnosti od 30%, koje se ogleda u ograničenoj pokretljivosti kičmenog stuba praćenog bolnim sindromom u grudno slabinskom predelu i otežanom i vremenski ograničenom obavljanju dnevnih i za život neophodnih aktivnosti (oblačenje, svlačenje, duže nošenje lakših i kraće nošenje težih tereta, podizanje predmeta, preduzimanje radnji u nefiziološkom položaju, kao što je čučanje, savijanje, istezanje, pregibanje, duže sedenje, trčanje, hodanje i slično). Utvrđeno je i da je tužilac, nakon povređivanja po dolasku svesti, trpeo strah od posledica zadobijenih povreda, kao i fizičke bolove, u vremenskom trajanju i po intenzitetu kako su to utvrdili nižestepeni sudovi, ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka. Kod tužioca je usled zadobijenih povreda došlo i do umanjenja estetskog izgleda i naruženosti srednjeg stepena, usled deformiteta kičmenog stuba i brojnih ožiljaka na koži glave i tela. Pre podnošenja tužbe, tuženi je, kao osiguravač vozila kojim je upravljao vozač koji je skrivio ovu saobraćajnu nezgodu, u vansudskom postupku tužiocu na ime naknade nematerijalne štete isplatio ukupno 416.000,00 dinara, od čega 100.000,00 dinara na ime duševnih bolova zbog umanjenja životne aktivnosti, 150.000,00 dinara na ime pretrpljenih fizičkih bolova, 120.000,00 dinara na ime pretpljenog straha i 40.000,00 dinara na ime duševnih bolova zbog naruženosti.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je, nalazeći da se, primenom člana 940. i 941. ZOO, osnov odgovornost tuženog i njegova pasivna legitimacija zasniva na ugovoru o osiguranju od odgovornosti zaključenim sa vlasnikom vozila kojim je upravljalo lice koje je odgovorno za ovaj štetni događaj, a da tužilac ima pravo na pravičnu naknadu tražene nematerijalne štete, ocenom svih okolnosti u skladu sa članom 200. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, našao da pravična naknada tužiocu za pretpljene fizičke bolove iznosi 650.000,00 dinara, za pretrpljeni strah 420.000,00 dinara, za duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti 800.000,00 dinara, a za duševne bolove zbog naruženosti 240.000,00 dinara. Od ovako utvrđenih iznosa, za koje nalazi da predstavljaju adekvatnu naknadu traženih vidova nematerijalne štete, prvostepeni sud je odbio iznose koji su tužiocu, od strane tuženog, isplaćeni po istom osnovu u vansudskom postupku, pa mu je na ime naknade ovih vidova štete dosudio ukupno 1.700.000,00 dinara, od čega 500.000,00 dinara za pretrpljene fizičke bolove, 300.000,00 za pretrpljeni strah, 700.000,00 dinara za duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti i 200.000,00 dinara a za duševne bolove zbog naruženosti, dok je preko dosuđenih, a do traženih iznosa, tužbeni zahtev odbio, kao neosnovan.

Pobijanom drugostepenom odlukom delimično je preinačena prvostepena presuda u usvajajućem delu, tako što je drugostepeni sud visinu iznosa dosuđenih prvostepenom odlukom na ime naknade nematerijalne štete za pretrpljene fizičke bolove smanjio na 350.000,00 dinara, a duševne bolove zbog umanjenja životne aktivnosti na 500.000,00 dinara, nalazeći da pravična naknada za pretrpljene fizičke bolove iznosi 500.000,00 dinara, a za duševne patnje zbog umanjenja životne aktivnosti 600.000,00 dinara, što je umanjeno za već isplaćene iznose predstavlja iznose dosuđene ovom odlukom. U ostalom delu kojim je odlučeno o zahtevu za naknadu nematerijalne štete, žalbe stranaka su odbijene i prvostepena presuda potvrđena.

Vrhovni kasacioni sud nalazi da se osnovano revizijom tužioca ukazuje da je pobijana drugostepena presuda, u delu kojim je preinačena prvostepena odluka, doneta uz pogrešnu primenu materijalnog prava prilikom određivanja visine pravične novčane naknade nematerijalne štete.

Naime, tužilac je rođen 2000. godine i u vreme udesa imao je 17 godinu, a zbog zadobijene povrede, nakon dolaska svesti – u periodu lečenja i nakon toga, trpeo je fizičke bolove, čiji je intenzitet i vremensko trajanje utvrđeno ocenom nalaza i mišljenja sudskog veštaka, s tim što i dalje pri preduzimanju određenih (redovnih) životnih aktivnosti trpi bolove različitog intenziteta. Trajna posledica zadobijene povrede je i umanjenje životne aktivnosti od 30%, koje se ogleda u ograničenoj pokretljivosti kičmenog stuba praćenog bolnim sindromom u grudno slabinskom-predelu, otežanom i vremenski ograničenom obavljanju dnevnih i neophodnih životnih aktivnosti, kao što su oblačenje i svlačenje, duže nošenje lakših i kraće nošenje težih tereta, podizanje predmeta, kao i prilikom čučanja, savijanja, istezanja, pregibanja, dužeg sedenja, hodanja i slično.

Uzimajući u obzir sve navedene činjenice, kao i cilj kome naknada nematerijalne štete služi (član 200. stav 2. Zakona o obligacionim odnosima), Vrhovni kasacioni sud nalazi da sudovi pravilno zaključuju da tužilac isplatom u vansudskom postupku, po svim vidovima nematerijalne štete nije obeštećeni u potpunosti, pa dalje nalazi da prilikom odlučivanja o visini naknade za pretrpljene fizičke bolove i duševne bolove zbog umanjenje životne aktivnosti, drugostepeni sud nije pravilno i adekvatno odmerio iznose koji predstavljaju pravičnu naknadu ovih vidova nematerijalne štete.

Naime, s obzirom da restitucija po prirodi stvari nije moguća, pravična naknada nematerijalne štete, kao oblik otklanjanja štetnih posledica, sastoji se u isplati sume novca, kao satisfakciji za pretrpljenu nematerijalnu štetu, da bi se kod oštećenog - za pretrpljene patnje i duševne bolove koje je trpeo i koje nesumnjivo trpi i danas, uspostavila psihička i emotivna ravnoteža koja je postojala pre štetnog događaja, u meri u kojoj je to moguće. Pri tom, pravična novčana naknada ne sme biti cilj, već mora biti sredstvo za ublažavanje pretrpljene nematerijalne štete, niti sme pogodovati težnjama koje nisu spojive sa njenom prirodom i svrhom (komercijalizacija ličnih dobara ili podsticanje lukrativnih motiva).

Vrhovni kasacioni sud je cenio sve utvrđene relevantne činjenice, koje utiču na odmeravanje visine naknade štete, na osnovu člana 200. stav 2. Zakona o obligacionim odnosima, a prvenstveno godine starosti tužioca u vreme povređivanja, koji je u tom momentu bio maloletan (17 godina), vreme i intenzitet pretrpljenih fizičkih bolova, ali i duševne patnje koje tužilac trpi i koje će nesumnjivo trpeti i ubuduće zbog umanjenja životne aktivnosti od 30%, posebno imajući u vidu ograničenja u kojima se ovo umanjenje ogleda i koja tužilac ima usled zaostalih posledica zadobijene povrede u ovom štetnom događaju, a da se radi o veoma mladoj osobi, pa nalazi da je prvostepeni sud pravilno utvrdio da pravična novčana naknada za pretrpljene fizičke bolove iznosi 650.000,00 dinara, a 800.000,00 dinara za duševne patnje zbog umanjenja životne aktivnosti, pa odbijanjem iznosa za koje je tužilac u vansudskom postupku delimično obeštećeni, za ove vidove štete u preostalom delu usvojio tužbeni zahtev, koliko mu je i dosuđeno prvostepenom odlukom.

Kako je pobijanom drugostepenom odlukom u ovom delu preinačena prvostepena presuda i delimično odbijen tužbeni zahtev, uz pogrešnu primenu materijalnog prava, Vrhovni kasacioni sud je, na osnovu iznetog, a primenom člana 416. stav 1. ZPP, odlučio kao u izreci.

Tužilac je uspeo u postupku po reviziji, pa primenom člana 165 stav 2. ZPP ima pravo na naknadu troškova ovog postupka, ali će o ovom zahtevu, na osnovu stava 3. tog člana biti odlučeno konačnom odlukom s obzirom da je pobijanom odlukom delimično ukinuta prvostepena odluka i u tom delu predmet vraćen prvostepenom sudu na ponovno suđenje.

Predsednik veća – sudija

Vesna Popović, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić