Vrhovni sud, u veću sastavljenom od sudija: Vesne Subić, predsednika veća, Zorana Hadžića i Mirjane Andrijašević, članova veća, u parnici tužioca AA iz ..., čiji je punomoćnik Bojan Maksić, advokat iz ..., protiv tužene Republike Srbije - Privrednog suda u Zrenjaninu, koju zastupa Državno pravobranilaštvo, Odeljenje u Zrenjaninu, radi naknade imovinske štete, odlučujući o reviziji tužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gžrr 247/22 od 24.08.2022. godine, u sednici održanoj dana 26.10.2023. godine, doneo je

P R E S U D U

UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gžrr 247/22 od 24.08.2022. godine i predmet vraća tom sudu na ponovno odlučivanje o žalbi tužene.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gžrr 247/22 od 24.08.2022. godine, preinačena je presuda Osnovnog suda u Zrenjaninu Prr1 3/22 od 18.04.2022. godine, tako što je odbijen tužbeni zahtev kojim je traženo da se obaveže tužena da mu na ime imovinske štete izazvane povredom prava na suđenje u razumnom roku u postupku koji se vodi pred Privrednim sudom u Zrenjaninu St 296/12, isplati iznos priznatog neisplaćenog novčanog potraživanja, utvrđenog zaključkom Privrednog suda u Zrenjaninu St 157/2011 od 05.10.2011. godine u iznosu od 538.121,11 dinara na ime glavnog duga, u iznosu od 75.064,24 dinara na ime kamate utvrđene i priznate u stečajnom postupku, u iznosu od 91.330,24 dinara na ime troškova stečajnog postupka i u iznosu od 35,46 dinara na ime kamate obračunate na troškove stečajnog postupka i obavezan je tužilac da tuženoj naknadi troškove prvostepenog postupka u iznosu od 18.000,00 dinara (stav prvi izreke). Obavezan je tužilac da tuženoj naknadi troškove žalbenog postupka u iznosu od 18.000,00 dinara (stav drugi izreke).

Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu tužilac je izjavio blagovremenu reviziju, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu primenom odredbe člana 408. u vezi člana 403. stav 2. tačka 2. Zakona parničnom postupku („Službeni glasnik Republike Srbije“ broj 72/11 ... 18/20) i ocenio da je revizija tužioca osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona parničnom postupku, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je bivši radnik Privrednog društva „GIK Banat“ AD Zrenjanin nad kojim je otvoren postupak stečaja pred Privrednm sudom u Zrenjaninu rešenjem St 157/2011 (novi broj St 296/2012) od 11.05.2011. godine. Navedeno privredno društvo je u momentu otvaranja stečaja bilo akcionarsko društvo sa udelom privatnog kapitala od 81,4% i udelom državnog kapitala od 18,6%, a takvo stanje bilo je još 2007. godine. Stečajni postupak nad njim zaključen je rešenjem od 12.11.2020. godine, a stečajna masa je brisana iz registra stečajnih masa rešenjem od 18.12.2020. godine. Tužilac je u stečajnom postupku prijavio svoje potraživanje po osnovu neisplaćenih zarada, koje mu je prethodno utvrđeno pravnosnažnom i izvršnom presudom. U postupku stečaja mu je zaključkom o konačnoj listi utvrđenih i osporenih potraživanja po isplatnim redovima Privrednog suda u Zrenjaninu St 157/2011 od 05.10.2011. godine ispravljenom listom prijavljenih priznatih i osporenih potraživanja po isplatnim redovima od 04.12.2012. godine sačinjenom u skladu sa odlukom Ustavnog suda Iuz 82/2009 i zaključkom o ispravci konačne liste St 296/2012 od 13.12.2013. godine, priznato potraživanje u ukupnom iznosu od 716.877,29 dinara, koje mu je delimično namireno. Preostao je nenamiren iznos od 538.121,11 dinara na ime glavnog duga i iznos od 75.064,24 dinara na ime kamate na glavni dug, iznos od 91.330,24 dinara na ime troškova postupka i iznos od 35,46 dinara na ime obračunate kamate na troškove postupka. Rešenjem Privrednog suda u Zrenjaninu R4 St 212/2019 od 07.11.2019. godine, koje je po prigovoru tužioca delimično preinačeno rešenjem Privrednog apelacionog suda Rž St 5940/19 od 20.01.2020. godine utvrđeno je da je tužiocu povređeno pravo na suđenje u razumnom roku u stečajnom postupku St 296/12.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud odluku o obavezi tužene da zbog povrede prava na suđenje u razumnom roku tužiocu isplati iznos u visini priznatog potraživanja u stečajnom postupku zasniva na odredbama člana 58. stav 1. i člana 60. stav 4. Ustava Republike Srbije, članova 1, 2, 3, 4. i 31. Zakona o zaštiti prava na suđenje u razumnom roku, člana 172. stav 1. i člana 185. Zakona o obligacionim odnosima, te člana 1. Protokola 1. uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Nalazi da se odgovornost tužene ogleda u propuštanju sudova da postupak sprovedu efikasno, bez odugovlačenja, te u nedelotvornosti rada što za posledicu imalo štetu koju trpi tužilac.

Drugostepeni sud je preinačio prvostepenu presudu tako što je tužbeni zahtev tužioca odbio, pošto je zaključio da je pogrešan zaključak prvostepenog suda da tužena bezuslovno odgovara za materijalnu štetu u visini utvrđenog potraživanja tužioca, koji u konkretnom slučaju u momentu otvaranja stečajnog postupka nije bio stečajni dužnik sa većinskim društvenim ili državnim kapitalom, pošto je u postupku utvrđeno da je bivši poslodavac tužioca u momentu otvaranja stečajnog postupka bio akcionarsko društvo sa većinskim udelom privatnog kapitala.

Po oceni Vrhovnog suda, zbog pogrešne primene materijalnog prava nepotpuno je utvrđeno činjenično stanje. Od bitne činjenice, kada je nastalo potraživanje tužioca iz radnog odnosa, zavisi objektivna odgovornost države za naknadu štete. Propustio je drugostepeni sud da oceni značaj činjenice da li je država prodala svoj deo kapitala privatnim licima pre ili posle nastanka tužiočevog potraživanja, jer činjenica da je država prodala kapital, nakon nastanka tužiočevog potraživanja iz radnog odnosa, ne može da je oslobodi od izvršenja obaveze, jer je bila dužna da osigura da novi vlasnik izvrši preuzete obaveze iz radnog odnosa. Iako stečajni dužnik nije više subjekt kojim upravlja država, relevantno je da li su potraživanja iz radnog odnosa nastala pre nego što je izvršena prodaja državnog ili društvenog kapitala.

U ponovnom postupku sud će uzeti u obzir ukazane primedbe i doneti odluku u skladu sa zakonom.

Shodno navedenom, Vrhovni sud je na osnovu odredbe člana 416. stav 2. Zakona parničnom postupku odlučio kao izreci.

Predsednik veća – sudija

Vesna Subić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić