Protiv navedene drugostepene presude tužilac je izjavio reviziju pozivajući se na član 404. ZPP, zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Prema članu 404. stav 1. ZPP („Sl. glasnik RS“, br.72/11...18/20), revizija je izuzetno dozvoljena zbog pogrešne primene materijalnog prava i protiv drugostepene presude koja se ne bi mogla pobijati revizijom, ako je po oceni Vrhovnog suda potrebno da se razmotre pravna pitanja od opšteg interesa ili pravna pitanja u interesu ravnopravnosti građana, radi ujednačavanja sudske prakse, kao i ako je potrebno novo tumačenje prava (posebna revizija). Prema stavu 2. ovog člana, o dozvoljenosti i osnovanosti revizije iz stava 1. ovog člana, odlučuje Vrhovni sud u veću od pet sudija.

Postupajući na osnovu citirane zakonske odredbe, Vrhovni sud je dozvolio odlučivanje o posebnoj reviziji zbog potrebe ujednačavanja sudske prakse u vezi odnosa poverioca i jemca u situaciji smanjenja obaveze glavnog dužnika.

Iz izloženih razloga, odlučio je kao u stavu prvom izreke ove odluke na osnovu člana 404. stav 2. ZPP.

Ispitujući pravilnost pobijane presude na osnovu člana 408. ZPP („Sl. glasnik RS“, br.72/11...18/20), Vrhovni sud je našao da je revizija osnovana zbog pogrešno primenjenog materijalnog prava.

Donošenjem pobijane presude nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je sa preduzetnikom BB, osnivačem ugostiteljske radnje „Coneti“ Zrenjanin, zaključio ugovor o kreditu dana 22.03.2011. godine, kojim mu je odobrio kredit u iznosu od 31.000 evra u dinarskoj protivvrednosti po srednjem kursu tužioca (banke) na dan puštanja kredita u tečaj. Kredit je odobren na period od 180 meseci. Članom 6. ugovora o kreditu utvrđeni su instrumenti obezbeđenja, pa je tačkom 6.3 ovog člana, utvrđeno da za obaveze po ugovoru garantuje ovde tuženi AA, a prema posebnom ugovoru koji čini sastavni deo ugovora o kreditu, a tačkom 6.4. istog člana je utvrđeno da ovde tuženi kao sredstvo obezbeđenja kredita konstituiše založno pravo na svojoj nepokretnosti. Između tužioca i tuženog je istog dana 22.03.2011. godine zaključen ugovor o jemstvu. Tuženi je kao jemac potpisivanjem tog ugovora potvrdio da je u potpunosti upoznat sa pravima i obavezama dužnika iz ugovora o kreditu, a posebno sa obavezama koje je dužnik preuzeo a čije izvršenje garantuje jemac. Članom 3. ovog ugovora, ugovoreno je da je tuženi zaključenjem i potpisivanjem ugovora preuzeo samostalnu i neopozivu obavezu da bez prigovora kao jemac platac bude odgovoran prema banci za obavezu dužnika iz ugovora o kreditu, kao i da banka nije dužna da se sa zahtevom za ispunjenje obaveze iz ugovora o kreditu prethodno obrati dužniku, ovlašćujući banku da se može naplatiti iz njegove celokupne imovine. Kao sredstvo obezbeđenja i ispunjenja svoje obaveze tuženi je predao banci potreban broj blanko menica sa klauzulom „bez protesta“ i „po viđenju“, a kao instrument obezbeđenja ugovora o kreditu dao je založnu izjavu overenu 25.03.2011. godine.

Radi naplate potraživanja tužioca po osnovu ugovora o kreditu i ugovora o jemstvu, vođeno je više sudskih postupaka. Rešenjem o izvršenju I 981/2013 od 24.04.2013. godine, određeno je izvršenje na založnoj nepokretnosti ovde tuženog i zaključkom suda istog broja od 16.03.2016. godine, nepokretnost je dodeljena za 1.350.000,00 dinara, pa je nakon toga utvrđeno neizmireno potraživanje ovde tužioca kao izvršnog poverioca prema ovde tuženom kao izvršnom dužniku u iznosu od 3.687.833,63 dinara na ime glavnog izvršnog potraživanja i u iznosu od 1.218.172,16 dinara na ime neizmirenog potraživanja na ime kamate na iznos glavnice kredita od 28.849,89 evra. Pravnosnažnim rešenjem Osnovnog suda u Zrenjaninu I 981/2013 od 03.11.2016. godine, obustavljeno je izvršenje određeno rešenjem o izvršenju istog broja od 24.04.2013. godine, iz razloga što tužilac kao izvršni poverilac po pozivu suda u ostavljenom roku, nije opredelio sredstva i predmet izvršenja radi namirenja svog preostalog neizmirenog potraživanja. Pravnosnažnom presudom Osnovnog suda u Zrenjaninu P 391/14 (2013) od 25.05.2016. godine, delimično je održano na snazi rešenje o izvršenju toga suda Iv 6845/13 od 08.11.2013. godine, u delu kojim je tuženi BB obavezan da ovde tužiocu isplati iznos od 3.776.539,27 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 06.06.2013. godine do isplate, iznos od 6.463,30 dinara i u delu isplate troškova izvršnog postupka u iznosu od 90.882,00 dinara.

Rešenjem Osnovnog suda u Zrenjaninu Iv 6844/2013 od 08.11.2013. godine, donetim po predlogu tužioca kao izvršnog poverioca podnetom u ovoj pravnoj stvari radi namirenja novčanog potraživanja na osnovu verodostojne isprave – menice, serijski broj ... od 22.03.2011. godine u iznosu od 3.916.425,93 dinara sa zakonskom zateznom kamatom počev od 01.03.2013. godine do isplate, kao i u iznosu od 90.882,00 dinara na ime troškova postupka, tuženi je obavezan da tužiocu isplati navedeni novčani iznos i određeno je izvršenje na celokupnoj imovini tuženog kao izvršnog dužnika. Po izjavljenom prigovoru tuženog ovo rešenje je stavljeno van snage u delu kojim je određeno izvršenje i ukinute su sprovedene izvršne radnje, pa je utvrđeno da će se postupak nastaviti kao povodom prigovora protiv platnog naloga, a nastavljen je odlukama donetim u ovom parničnom postupku.

Na osnovu osnovnog nalaza i mišljenja sudskog veštaka ekonomsko-finansijske struke i dopunskog nalaza i mišljenja od 24.03.2021. godine, utvrđena je visina tužiočevog potraživanja po ugovoru o kreditu prema stanju duga na dan 06.07.2020. godine i visina preostalog duga u iznosu od 30.688,79 evra od čega glavnicu čini iznos od 26.522,93 dinara, ugovorena kamata 3.558,74 evra i kamata 607,12 evra. S tim što je do iznosa duga došao tako što ga je prethodno umanjio za 1.010.277,33 dinara kao iznosa naplaćenog obustavom zarade od glavnog dužnika BB u periodu od 07.06.2016. godine zaključno sa 06.07.2020. godine.

Polazeći od utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je odbio tužbeni zahtev tužioca i ukinuo u celini navedeno rešenje o izvršenju. Zaključio je da od vremena izrade dopunskog nalaza i mišljenja sudskog veštaka 24.03.2021. godine nije vršen obračun visine preostalog tužiočevog potraživanja uzimanjem u obzir naplate učinjene obustavom zarada od glavnog dužnika BB koja su nastavljena da se vrše i posle 06.07.2020. godine, što tužilac nije osporavao. Sledom toga je našao da je obzirom na to da je visina duga po ugovoru o kreditu obračunata na dan 06.07.2020. godine, a da je u narednom periodu, posle toga na opisani način smanjena, da je zato neosnovan tužbeni zahtev u opredeljenom iznosu.

Drugostepeni sud je prihvatio pravno stanovište prvostepenog suda uz dodatnu argumentaciju da se tuženi kao jemac ugovorom o jemstvu na osnovu člana 997. Zakona o obligacionim odnosima (ZOO), obavezao prema poveriocu da će ispuniti punovažnu i dospelu obavezu dužnika ako to ovaj ne učini, a da se u konkretnom slučaju (član 3. ugovora) on obavezao i kao jemac – platac, zbog čega na osnovu člana 1004. stav 3. ZOO, odgovara poveriocu kao glavni dužnik za celu obavezu. Međutim, jemčeva obaveza u smislu odredbe člana 1002. ZOO ne može biti veća od obaveze glavnog dužnika i ona se svodi na meru dužnikove obaveze, pa tuženi kao jemac platac ne može biti obavezan da ispuni obavezu veću od preostale obaveze glavnog dužnika. S obzirom na to da je visina tužiočevog potraživanja utvrđena prema stanju duga na dan 06.07.2020. godine, a da je obustava zarade glavnog dužnika vršena je i nakon toga, ocenio je da je odluka prvostepenog suda o odbijanju tužbenog zahteva pravilna iz razloga što je na tužiocu saglasno odredbama članova 228. i 231. ZPP, bio teret dokazivanja činjenice visine preostalog iznosa dugovanja po navedenom ugovoru o kreditu, ali da on nije predlagao izvođenje novih dokaza na tu okolnost.

Po oceni Vrhovnog suda izloženo pravno stanovište i zaključak da je na tužiocu bio teret dokazivanja činjenice visine duga na dan zaključenja glavne rasprave ne može se prihvatiti jer je naprotiv to na tuženoj strani na osnovu člana 231. stav 3. ZPP, s obzirom na to da je na jemcu, odnosno jemcu-platcu teret dokazivanja činjenice koja se tiče obima njegove ugovorne obaveze u slučaju smanjenja obaveze glavnog dužnika. Naime, kako tuženi kao jemac odgovara poveriocu za ispunjenje cele obaveze glavnog dužnika, bilo da je reč o supsidijernom jemstvu iz člana 1004. stav 1. ili jemcu-platcu u smislu stava 3. istog člana po osnovu solidarnog jemstva (zajedno sa glavnim dužnikom), on treba da istakne prigovor prebijanja u smislu člana 1009. ZOO u pogledu visine iznosa za koji je u međuvremenu umanjeno stanje duga na njegovoj strani na dan zaključenja glavne rasprave, odnosno utvrđenja činjeničnog stanja i da to dokaže.

Zato će prvostepeni sud u ponovnom postupku postupiti u smislu naloga iz ove odluke.

Kako odluka o troškovima spora zavisi od ishoda odluke o glavnoj stvari, to je i ona ukinuta.

Iz izloženih razloga, Vrhovni sud je odlučio kao u stavu drugom izreke, na osnovu člana 416. stav 2. ZPP.

Predsednik veća - sudija

Zvezdana Lutovac,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić