Viši sud u Beogradu je rešenjem Gž 10038/21 od 16.06.2021. godine, koje je ispravljeno rešenjem istog suda Gž 10038/21 od 09.02.2022. godine, stavom prvim izreke, preinačio rešenje Prvog osnovnog suda u Beogradu R1 227/17 od 05.03.2020. godine, ispravljeno rešenjem R1 227/17 od 12.11.2020. godine i 02.03.2021. godine, u stavu prvom izreke, pa je odredio naknadu za eksproprisano zemljište kp.br. .. i tri arterska bunara na kp.br. .. upisane u list nepokretnosti broj .. K.O. ..., tako što je obavezan krajnji korisnik eksproprijacije Direkcije za građevinsko zemljište i izgradnju JP Beograd da isplati predlagačima i to: AA iz ... sa udelom od 1/2 idealnog dela iznos od 1.284.891,50 dinara; BB iz ... sa udelom 1/4 idealnog dela iznos od 642.445,75 dinara i VV iz ..., sa udelom od 1/4 idealnog dela iznos od 642.445,75 dinara, sve sa zakonskom zateznom kamatom počev od 05.03.2020. godine pa do isplate. Stavom drugim izreke, odbijene su žalbe predlagača i krajnjeg korisnika i potvrđeno rešenje Prvog osnovnog suda u Beogradu R1 227/17 od 05.03.2020. godine, ispravljeno rešenjima R1 227/17 od 12.11.2020. godine i 02.03.2021. godine, u stavu drugom izreke. Stavom trećim izreke, odbijen je zahtev predlagača za troškove drugostepenog postupka.

Protiv preinačujućeg dela rešenja drugostepenog suda, predlagači su izjavili blagovremenu reviziju zbog pogrešne primene materijalnog prava.

Protivnik predlagača i krajnji korisnik su dostavili odgovor na reviziju predlagača.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu odluku primenom odredbe člana 408. u vezi člana 420. stav 1. i stav 6. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11 ... 18/20) u vezi odredbe člana 30. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku („Službeni glasnik RS“ br. 25/82 i 48/88 i „Službeni glasnik RS“ br. 46/95 ... 14/2022) i utvrdio da je revizija osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, pravnosnažnim rešenjem Odeljenja za imovinsko-pravne poslove uprave Gradske opštine Palilula Beograd broj 465-9/2011- I-3 od 04.11.2015. godine, eksproprisano je u potpunosti uz naknadu zemljište suvlasnika AA sa 1/4 idealnog dela, BB, sa 1/4 idealnog dela i VV sa 1/4 idealnog dela, parcele broj .. površine 2349 m2 u pisane u list nepokretnosti broj .. K.O. ..., i preneta u javnu svojinu Grada Beograda za potrebe Direkcije za građevinsko zemljište i izgrdnju Beograda JP u cilju izgradnje postrojenja za prečišćavanja otpadnih voda „Ušće“ u Novom Beogradu, do Velikoselskog rita i instalacije za prečišćavanje otpadnih voda „Veliko Selo“, donetim od strane Sekretarijata za urbanizam i građevinske poslove Beograda IX-04 broj 350.3-52/04 od 12.03.2004. godine a na osnovu rešenja Vlade Republike Srbije 05 broj 465-5855/2010 od 19.08.2010. godine, o utvrđivanju javnog interesa za eksproprijaciju. Poreska uprava - Filijala Palilula je 04.04.2016. godine, procenila tržišnu vrednost kp .. K.O. ... u iznosu 982.00 dinara po 1 m2, kao poljoprivredno zemljište. Veštačenjem od strane sudskog veštaka utvrđena je tržišna vrednost kp.br. .. K.O. ... od 2625,00 dinara po m2 tako da za ukupnu površinu od 2349 m2 iznosi 6.166.125,00 dinara od čega predlagaču AA sa udelom od 1/2 pripada iznos od 3.214.596,00 dinara, predlagaču BB, sa udelom od 1/4, pripada iznos od 1.607.297,00 dinara a predlagaču VV, sa udelom od 1/4 pripada iznos od 1.607.297,00 dinara. Takođe je utvrđena vrednost izgrađena tri arterska bunara od 263.065,00 dinara.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je odredio naknadu za eksproprisano zemljište i tri arterska bunara na kp br .. u K.O. ..., i obavezao korisnika eksproprijacije da predlagačima isplati naknadu u iznosima utvrđenim veštačenjem primenom odredbe člana 41. stav 2. Zakona o eksproprijaciji i 132. Zakona o vanparničnom postupku, nalazeći da procena tržišne vrednosti poreske uprave nije od uticaja imajući u vidu da je data za poljoprivredno zemljište dok je predmetna parcela građevinsko zemljište.

Drugostepeni sud je, pobijanim delom svog rešenja, preinačio prvostepeno rešenje tako što je naknadu za eksproprisano zemljište kp. br. .. i tri arterska bunara na toj parceli, odredio u iznosima prema proceni vrednosti zemljišta koju je dala poreska uprava filijala Palilula, imajući u vidu da je prilikom utvrđivanja tržišne vrednosti sudski veštak koristio podatke dobijene iz agencija i advokatskih kancelarija koje se bave posredovanjem prometa nepokretnosti kao i podatke o kretanju cena zemljišta na predmetnoj lokaciji koje su objavljene u javnim glasilima i internet stranicama, što po mišljenju drugostepenog suda ne predstavlja relevantne parametre za utvrđivanje vrednosti zemljišta. Međutim, kako poreska uprava nije mogla da proceni vrednost arterskih bunara, drugoostepeni sud je prihvatio procenu sudskog veštaka u pogledu vrednosti bunara.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, drugostepeni sud je, preinačenjem prvostepenog rešenja pogrešno primenio materijalno pravo, a predlagači na to osnovano u reviziji ukazuju.

Odredbom člana 41. stav 2. Zakona o eksproprijaciji („Službeni glasnik RS“ br. 53/95 ... 106/2016), propisano je da se visina naknade u novcu za eksproprisane nepokretnosti određuje po tržišnoj ceni, prema okolnostima u momentu zaključenja sporazuma o visini naknade, a ako sporazum nije postignut, prema okolnostima u momentu donošenja prvostepene odluke o naknadi. Na osnovu odredbe člana 42. istog Zakona, naknada za eksproprisano poljoprivredno zemljište i građevinsko zemljište, odreređuje se u novcu prema tržišnoj ceni takvog zemljišta, ako zakonom nije drukčije propisano (stav1.). Procenu tržišne cene iz stava jedan ovog člana, vrši organ nadležan za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na nepokretnostima (stav 2.).

Na osnovu odredbe člana 88. stav 1. Zakona o planiranju i izgradnji („Službeni glasnik RS“ br. 72/2009 ... 52/2021), kada se planskim dokumentom promeni namena poljoprivrednog i šumskog u građevinsko zemljište, organ nadležan za donošenje planskog dokumenta je dužan da u roku od 15 dana od dana stupanja na snagu tog dokumenta organu nadležnom za poslove državnog premera i katastra dostavi planski dokument koji sadrži popis katastarskih parcela kojima je promenjena namena ili opis granica planskog dokumenta, sa popisom katastarskih parcela sa odgovarajućim grafičkim prikazom. Od dana stupanja na snagu planskog dokumenta kojim je izvršena promena namene poljoprivrednog i šumskog zemljišta u građvinsko zemljište, vlasnik takvog zemljišta ostvaruje sva prava vlasnika na građevinskom zemljištu, u skladu sa ovim zakonom (stav 9.).

U konkretnom slučaju, Vlada je donela rešenje objavljeno u „Službenom glasniku RS“ broj 60. od 27.08.2010. godine, kojom je utvrđen javni interes za eksproprijaciju odnosno administrativni prenos nepokretnosti u cilju izgradnje postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda „Veliko Selo“ u Beogradu saglasno Aktu o urbanističkim uslovima za izgradnju postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda „Veliko Selo“ u Beogradu, donetom od strane Republike Srbije – Ministarstva za kapitalne investicije broj 350-01-1771/2006-10 od 18.12.2006. godine i Generalnom planu Beograda 2021. („Službeni list Grada Beograda“ broj 27/03), na nepokretnostima u K.O. ..., među kojima je i predmetna parcela u suvlasništvu predlagača. Na osnovu Akta o urbanističkim uslovima za izgradnju postrojenja za prečišćavanje otpadnih voda „Veliko Selo“ u Beogradu, broj 350-01-01771/2006-10 od 18.12.2006. godine, predmetnoj katastarskoj parceli je promenjena namena što znači da od stupanja na snagu tog planskog dokumenta kojim je izvršena promena namena poljoprivrednog u građevinsko zemljište, vlasnici takvog zemljišta, u ovom slučaju predlagači, ostvaruju sva prava vlasnika na građevinskom zemljištu, na osnovu odredbe člana 88. stav 9. Zakona o planiranju i izgradnji. Organ nadležan za utvrđivanje poreza na prenos apsolutnih prava na nepokretnostima, vrši procenu tržišne vrednosti, kako je propisano u stavu drugom odredbe člana 42. Zakona o eksproprijaciji ali ne određuje tržišnu vrednos eksproprisanog zemljišta. U slučaju kada se ne postigne sporazum, naknadu određuje sud u vanparničnom postupku tako što, pored procene koju je dala poreska uprava, može da izvede i druge dokaze koje učesnici predlože, pa i veštačenje ako je to potrebno za određivanje naknade.

U konkretnom slučaju, imajući u vidu da poreska uprava, pri izjašnjenju o proceni tržišne vrednosti predmetne nepokretnosti, nije uzela u obzir da je predmetno zemljište građevinsko a ne poljoprivredno, prvostepeni sud je pravilno, predlagačima naknadu priznao na osnovu nalaza i mišljenja veštaka koji se o tržišnoj ceni predmetnog zemljišta izjasnio imajući u vidu da se radi o građevinskom zemljištu, na osnovu odredbe člana 88. stav 9. Zakona o planiranju i izgradnji.

Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u stavu prvom izreke doneo primenom odredbe člana 416. stav 1. u vezi člana 420. stav 6. Zakona o parničnom postupku iz člana 30. stav 2. Zakona o vanparničnom postupku.

Pošto su predlagači uspeli u revizijskom postupku, pripada ima pravo na naknadu troškova koje su imali radi angažovanja svog punomoćnoka za sastav revizije od 90.000,00 dinara, primenom važeće Advokatske tarife, prema opredeljenom zahtevu, u smislu odredbe člana 154. i 163. stav 2. Zakona o parničnom postupku.

Iz tih razloga Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u stavu drugom izreke doneo primenom odredbe člana 165. Zakona o parničnom postupku.

Predsednik veća – sudija

Gordana Komnenić, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić