Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tužena je izjavila reviziju zbog bitne povrede odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Ispitujući pravilnost pobijane presude u smislu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 10/23) Vrhovni sud je našao da revizija nije osnovana.

U provedenom postupku nema bitnih povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju Vrhovni sud pazi po službenoj dužnosti, a nema ni drugih bitnih povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. ZPP na koju je revizijom samo paušalno ukazano, bez ukazivanja u čemu se konkretno bitne povrede postupka sastoje.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilja je po osnovu nasleđa iza smrti svoje majke, vlasnik kp. br. ..., a tužena je vlasnik kp. br. ... obe upisane u KO .... Označene katastarske parcele se graniče. Tužena je na kp. br. ... KO ... svojinu stekla ugovorom o kupoprodaji od 28.03.1973. godine kojim je njen suprug, sada pok. VV kupio od prodavca GG. Tužilja i njena pravna prethodnica, majka DD koristile su sporni deo parcele tužene shodno oznakama na terenu, koje su usečene na stablima predmetne šume i ove usečene oznake bile su poznate suprugu tužene prilikom navedene kupoprodaje. Veštačenjem veštaka šumarske struke utvrđeno je da prosečna starost oznaka na navedenim stablima iznosi preko 25 godina. Sporni deo predmetne parcele prevashodno je korišćen tako što su redovno sečena stabla i skupljan lisnik, a pok. DD je deo ovog prostora koji se graniči sa seoskim putem koristila tako što se bavila poljoprivredom. Veštačenjem je takođe utvrđeno da je sporni deo površine 0.16,48ha, da se nalazi u severoistočnom delu parcele tužene, u merama i granicama bliže označenim u izreci presude.

Na osnovu ovako utvrđenog činjeničnog stanja prvostepeni sud je zaključio da je tužilja imala zakonsku obavezu da izvrši uvid u katastar nepokretnosti i na taj način utvrdi da li je evidentirana kao vlasnik dela predmetne parcele, te kako to nije učinila, smatra se nesavesnim držaocem zbog čega nisu ispunjeni uslovi za sticanje svojine putem vanrednog održaja, i zbog čega je tužbeni zahtev odbijen.

Drugostepeni sud nije prihvatio stanovište prvostepenog suda, već je polazeći od utvrđenih činjenica da su pravna prethodnica tužilje, njena majka DD, a nakon nje tužilja, u periodu dužem od 20 godina, nesmetano držale i koristile sporni deo kp. br. ... KO ..., koji prostor je omeđen stablima sa usečenim oznakama, a koje međne oznake su bile poznate i suprugu tužene prilikom kupoprodaje, zbog čega tužilja nije znala, niti je mogla znati da opisane, postojeće međe na terenu nisu identične katastarskim međama i da tako omeđen i definisan prostor se ne podudara sa merama u zvaničnoj evidenciji nepokretnosti, pa je tužilja bila savesni držalac predmetnog dela nepokretnosti u vremenskom periodu dužem od 20 godina, iz kojih razloga je prvostepena presuda preinačena i tužbeni zahtev usvojen.

Odredbom člana 28. stav 2. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, propisano je da savestan i zakonit držalac nepokretne stvari, na koju drugi ima pravo svojine, stiče pravo svojine na tu stvar održajem protekom deset godina. Savestan držalac nepokretne stvari, na koju drugi ima pravo svojine, stiče pravo svojine na tu stvar održajem protekom 20 godina (stav 4). Naslednik postaje savestan držalac od trenutka otvaranja nasleđa i u slučaju kada je ostavilac bio nesavestan držalac, a naslednik to nije znao niti je mogao znati, a vreme za održaj počinje teći od trenutka otvaranja nasleđa (stav 5). U vreme potrebno za održaj uračunava se i vreme za koje su prethodnici sadašnjeg držaoca držali stvar, kao savesni i zakoniti držaoci, odnosno kao savesni držaoci (član 30. stav 2. tog zakona).

Prema članu 72. istog Zakona, državina je zakonita ako se zasniva na punovažnom pravnom osnovu koji je potreban za sticanje prava svojine i ako nije pribavljena silom, prevarom ili zloupotrebom poverenja. Državina je savesna ako držalac ne zna ili ne može znati da stvar koju drži nije njegova. Savesnost državine se pretpostavlja.

Imajući u vidu utvrđeno činjenično stanje, u kontekstu navedenog materijalnog prava, Vrhovni sud nalazi, da je pravilno drugostepeni sud preinačio prvostepenu presudu i usvojio tužbeni zahtev. Pobijana presuda kojom je preinačena prvostepena presuda i usvojen tužbeni zahtev zasniva se na razlogu da se tužilja može smatrati zakonitim i savesnim držaocem dela predmetne parcele.

Po nalaženju revizijskog suda, ukoliko bi se savesnost državine cenila samo na osnovu činjenice da su treća lica, a ne držalac, upisana u javnim knjigama o nepokretnostima kao posednici, odnosno vlasnici nepokretnosti, kako to zaključuje prvostepeni sud, institut sticanja prava svojine vanrednim održajem ne bi bio moguć, jer se po prirodi stvari postupak za utvrđenje prava svojine po osnovu održaja vodi kako bi se držaocu stvari omogućio upis prava svojine na nepokretnosti, koju drži u svom posedu, a na kojoj je drugo lice upisano kao vlasnik u javnim knjigama, kako je to pravilno i zaključio drugostepeni sud. To proizlazi iz pravila o vanrednom održaju iz člana 28. stav 4. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa. Savestan je onaj držalac nepokretnosti koji opravdano veruje da je njen vlasnik, jer smatra da postoji zakoniti osnov za sticanje svojine na nepokretnosti, te da držalac nije znao niti je prema okolnostima slučaja mogao znati da nepokretnost koju drži nije njegova. S obzirom da u smislu člana 72. stav 2. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, savesna državina postoji onda kad držalac ne zna ili ne može znati, da stvar koju drži nije njegova, a što je slučaj u konkretnoj situaciji, ispunjeni su uslovi za sticanje prava svojine vanrednim održajem na delu predmetne nepokretnosti.

Kako tužena nije uspela u revizijskom postupku, nije bilo uslova za usvajanjem njenog zahteva za naknadu troškova tog postupka, a saglasno odredbi člana 153. ZPP.

Na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, Vrhovni sud je odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Vesna Subić,s.r.

Za tačnost otpravka

Zamenik upravitelja pisarnice

Milanka Ranković