.jpg "Sudska praksa")
Republika Srbija
VRHOVNI KASACIONI SUD
Rev 22148/2022
18.01.2023. godina
Beograd
U IME NARODA
Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Dobrile Strajina, predsednika veća, Gordane Komnenić i Dragane Mirosavljević, članova veća, u parnici tužilje – protivtužene AA iz ..., sa boravištem u Republici Nemačkoj, čiji je punomoćnik Ankica Miškov, advokat iz ..., protiv tuženog – protivtužioca BB iz ..., čiji je punomoćnik Mladen Jovanović, advokat iz ..., radi izmene odluke o zajedničkom vršenju roditeljskog prava po tužbi i po protivtužbi, odlučujući o reviziji tuženog – protivtužioca izjavljenoj protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž2 328/22 od 29.07.2022. godine, u sednici održanoj 18.01.2023. godine, doneo je
P R E S U D U
ODBIJA SE, kao neosnovana, revizija tuženog – protivtužioca izjavljena protiv presude Apelacionog suda u Novom Sadu Gž2 328/22 od 29.07.2022. godine.
O b r a z l o ž e nj e
Presudom Osnovnog suda u Somboru P2 395/20 od 07.02.2022. godine, stavom prvim izreke, odlučeno je da se tužbeni zahtev tužilje – protivtužene delimično usvaja. Stavom drugim izreke, protivtužbeni zahtev tuženog – protivtužioca je odbijen. Stavom trećim izreke, odlučeno je da se menja presuda Osnovnog suda u Somboru P2 565/19 od 27.11.2019. godine (pravnosnažna 27.11.2019. godine) u delu kojim je određeno zajedničko vršenje roditeljskog prava u odnosu na zajedničko maloletno dete VV, te je samostalno vršenje roditeljskog prava nad maloletnom VV JMBG ... povereno majci deteta – tužilji – protivtuženoj AA JMBG ..., a za prebivalište deteta određena je adresa na kojoj živi sa majkom u Republici Nemačkoj ... str. ... . Stavom četvrtim izreke, određeno je viđanje maloletne VV sa tuženim – protivtužiocem tako da se odvija: polovinu zimskog raspusta kao i polovinu letnjeg raspusta od 15. jula do 15. avgusta, za vreme božićnih i novogodišnjih praznika – naizmenično dete će jedne godine boraviti kod oca a naredne godine kod majke kao i za vreme uskršnjih praznika – naizmenično jednu godinu će dete boraviti kod oca naredne godine kod majke, uz obavezu oca da po dete dođe u Republiku Nemačku, ... str. ..., ispred domaćinstva gde dete živi sa majkom i da po završenom viđenju deteta vrati majci na isto mesto, uz obavezu majke AA da dete pripremi i preda ocu u navedenim terminima i po završenom viđanju dete preuzme ispred domaćinstva u kome sa detetom živi na navedenoj adresi, a tuženi – protivtužilac BB će dete viđati putem telefonske aplikacije „Viber“ dva puta nedeljno u trajanju od maksimalno pola sata od 18,30 pa do 19,00 časova utorkom i subotom. Stavom petim izreke, odlučeno je da svaka stranka snosi svoje troškove postupka.
Apelacioni sud u Novom Sadu je, presudom Gž2 328/22 od 29.07.2022. godine, žalbu odbio a potvrdio presudu Osnovnog suda u Somboru P2 395/20 od 07.02.2022. godine, stavom prvim izreke. Stavom drugim izreke, odbijen je zahtev tuženog - protivtužioca za naknadu troškova žalbenog postupka.
Protiv pravnosnažne presude donete u drugom stepenu, tuženi – protivtužilac je izjavio blagovremenu reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.
Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu primenom odredbe člana 408. Zakona o parničnom postupku (''Službeni glasnik RS'', br. 72/11... 18/20) i člana 202. Porodičnog zakona („Službeni glasnik RS“, br. 18/2005... 6/2015) i utvrdio da je revizija neosnovana.
U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. Zakona o parničnom postupku, na koju Vrhovni kasacioni sud pazi po službenoj dužnosti a ni druge bitne povrede propisane odredbom člana 407. stav 1. tačke 2. i 3. istog Zakona, na koje revident u reviziji neosnovano ukazuje.
Prema utvrđenom činjeničnom stanju, brak parničnih stranaka zaključen ...2014. godine u ..., razveden je pravnosnažnom presudom Osnovnog suda u Somboru P2 565/19 od 27.11.2019. godine, kojom je određeno zajedničko vršenje roditeljskog prava u odnosu na zajedničko maloletno dete, a za prebivalište deteta je određeno prebivalište majke uz obavezu tuženog da na ime izdržavanja maloletne VV plaća mesečno 10.000,00 dinara i određeno da će se viđanje i kontakt oca sa maloletnom VV odvijati sporazumno u skladu sa dogovorom sa majkom. Tuženi je u vreme razvoda braka počeo da živi u Mađarskoj pa se sa detetom viđao vikendom kada je dolazio u ... . VV je tada živela u ... sa majkom i u Srbiji pohađala vrtić na mađarskom jeziku. Počev od 13.03.2020. godine, tužilja je otišla da živi u Nemačku i nije se vraćala u Srbiju pošto se zaposlila u oktobru mesecu 2020. godine. U to vreme, maloletna VV je sa tuženim bila u Budimpešti. Tužilja je zaposlena kao čistačica i živi u iznajmljenom stanu sa svojim vanbračnim partnerom. Preuzela je od tuženog maloletnu VV u Mađarskoj 19.07.2020. godine i odvela je sa sobom u Nemačku a dogovor između parničnih stranaka je bio da tužilja vrati maloletnu VV tuženom 20.08.2020. godine, kako bi se ona spremila za početak škole u Mađarskoj. Tuženi je upisao maloletnu VV u osnovnu školu u Budimpešti a tužilja se u međuvremenu predomislila i maloletnu VV upisala u školu u Nemačkoj. Tuženi se, tokom postupka, vratio u Republiku Srbiju pa trenutno živi u ... gde ima prijavljeno prebivalište. Maloletna VV je u aktuelnom uzrastu od 7,5 godina i upisana je u prvi razred osnovne škole u Nemačkoj. Oba njena roditelja imaju podjednako očuvanu sposobnost za vršenje roditeljskog prava, zadovoljavajuće roditeljske kapacitete i visoko su motivisani za dalju brigu o detetu. Prepoznaju potrebu da dete treba da ima dobar kontakt i odnos sa oba roditelja i nemaju intencije da u potpunosti isključe drugog roditelja iz procesa vezanog za brigu i vaspitanje svog deteta. Prema proceni Centra za socijalni rad u Somboru, tuženi poseduje roditeljske kapacitete da organizuje sigurno bezbedno staranje o detetu u okviru svog domaćinstva. Nakon izvršene kućne posete kod tužilje i maloletne VV od strane socijalnog pedagoga Okružne službe za mlade u Okrugu Regenzburg u Nemačkoj, dato je mišljenje da dete živi u vrlo uređenim uslovima, da su stambene prilike prilagođene potrebama deteta i da ne postoji uporište da je dobrobit deteta ugrožena. Maloletna VV je usvojila socijalne kontakte i dobro govori nemački jezik, a tužilja i njen partner su zaposleni i finansijski nezavisni. Sa socijalno-pedagoškog stanovišta mišljenja je da postoji dobra veza deteta sa majkom te da ništa ne ukazuje da bi se moglo ugroziti dobrobit deteta prilikom boravka kod nje.
Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su odlučili da izmene pravnosnažnu presudu u delu kojim je određeno zajedničko vršenje roditeljskog prava u odnosu na zajedničko dete parničnih stranaka, maloletnu VV, te da samostalno vršenje roditeljskog prava povere majci deteta i da za prebivalište deteta odrede adresu na kojoj živi sa majkom u Republici Nemačkoj, i odredili model viđanja maloletne VV sa ocem primenom odredbe člana 3. stav 1. Konvencije Ujedinjenih nacija o pravima deteta i člana 266. stav 1. Porodičnog zakona.
Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, nižestepeni sudovi su pravilno primenili materijalno pravo.
Odredbom člana 3. stav 1. Konvencije Ujedinjenih nacija o pravima deteta („Službeni list SFRJ“ – međunarodni ugovori broj 15/90 i „Službeni list SRJ“ – međunarodni ugovori broj 4/96, 2/97), propisano je da u svim aktivnostima koja se tiču dece, od primarnog značaja je interes deteta, bez obzira na to da li sprovode javne ili privatne institucije za socijalnu zaštitu, sudovi, administrativni organi ili zakonodavna tela.
Na osnovu odredbe člana 6. stav 1. Porodičnog zakona, svako je dužan da se rukovodi najboljim interesom deteta u svim aktivnostima koja se tiču dece. Dete ima pravo da održava lične odnose sa roditeljem sa kojim ne živi, na osnovu odredbe člana 61. stav 1. istog zakona. Po odredbi člana 266. stav 1. Porodičnog zakona, u sporu za zaštitu prava deteta i u sporu za vršenje odnosno lišenje roditeljskog prava, sud je uvek dužan da se rukovodi najboljim interesom deteta. Na osnovu odredbe člana 270. Porodičnog zakona, pre nego što donese odluku o zaštiti prava deteta ili o vršenju odnosno lišenju roditeljskog prava, sud je dužan da zatraži nalaz i stručno mišljenje od organa starateljstva, porodičnog savetovališta ili druge ustanove specijalizovane za posredovanje u porodičnim odnosima.
Najbolji interes deteta je pravni standard koji čine nekoliko elemenata procene i to: uzrast i pol deteta, njegove želje i osećanja kao i emotivne potrebe. Odlučivanje u skladu sa najboljim interesom deteta podrazumeva donošenje odluke na način na koji bi dete za sebe odlučilo, kada bi za to bilo sposobno.
U konkretnom slučaju, imajući u vidu utvrđeno činjenično stanje, procenu Centra za socijalni rad u Somboru, nalaz i mišljenje socijalnog pedagoga Okružne službe za mlade u Okrugu Reginzborg u Nemačkoj i sudskopsihijatrijski nalaz za oca, majku i dete specijaliste sudske psihijatrije prim. dr Živka Vlaškalića od 24.12.2021. godine o tome da oba roditelja imaju podjednako očuvanu sposobnost za vršenje roditeljskog prava nad maloletnom VV tako što imaju zadovoljavajuće roditeljske kapacitete i sposobnost da razumeju i zadovolje potrebe svog deteta pri čemu su visoko motivisani za dalju brigu o svojoj ćerki, Vrhovni kasacioni sud nalazi da je pravilan zaključak nižestepenih sudova da je u najboljem interesu maloletne VV da živi u domaćinstvu sa majkom, uz održavanje ličnih odnosa sa ocem na način utvrđen prvostepenom presudom.
Navodima revizije tuženog – protivtužioca ponavljaju se činjenice isticane u žalbi koje su pravilno cenjene od strane drugostepenog suda a ne dovode u sumnju pravilnost pobijane odluke.
Iz izloženih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odluku kao u izreci doneo primenom odredbe člana 414. stav 1. Zakona o parničnom postupku.
Predsednik veća – sudija
Dobrila Strajina,s.r.
Za tačnost otpravka
Upravitelj pisarnice
Marina Antonić
