Vrhovni sud je ispitao pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“ broj 72/11 ... 18/20 i 10/23 – dr Zakon) i utvrdio da revizija tužioca nije osnovana.

U postupku nije učinjena bitna povreda odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je pravo na penziju ostvario u okviru Fonda za socijalno osiguranje vojnih osiguranika, kao vojni penzioner i do 31.12.2007. godine, to pravo je ostvarivao na način propisan odredbama Zakona o Vojsci Jugoslavije. Stupanjem na snagu Zakona o Vojsci Srbije prestale su da važe odredbe Zakona o Vojsci Jugoslavije kojima je bilo određeno da se penzije usklađuju u odnosu na plate profesionalnih vojnika i da propise o usklađivanju penzija na osnovu ovog člana donosi Savezni ministar za odbranu (član 261.), dok je članom 193. stav 1. Zakona o Vojsci Srbije propisano da se usklađivanje iznosa penzija vojnih osiguranika ostvarenih do dana stupanja na snagu ovog zakona, kao i penzija ostvarenih po stupanju ovog zakona na snagu vrši po dinamici i na način utvrđen Zakonom kojim se uređuje penzijsko i invalidsko osiguranje. Korisnicima civilnih penzija je izvršeno vanredno usklađivanje penzija za 11,06% od 01.01.2008. godine, na iznos penzije koji je obračunat i isplaćen u decembru 2007. godine. S obzirom da su u skladu sa odredbom člana 193. stav 1. Zakona o vojsci Srbije, vojni osiguranici potpadali pod opšti režim penzijskog osiguranja od 01.01.2008. godine, po navodima tužioca diskriminatorsko postupanje tuženog prema njemu kao vojnom penzioneru se ogleda u činjenici da mu je obračunavana i isplaćivana penzija na drugačiji način od obračuna i isplate penzija licima koja pravo na penziju nisu ostvarila po vojnim propisima, zbog čega je bio prinuđen da povodom usklađivanja penzija vodi sudski spor. Po odluci Ministra odbrane od 20.03.2008. godine, tužiocu je penzija uvećana za 4,21% i sa dosuđenim iznosom po presudi Prvog osnovnog suda u Beogradu P 9604/15 od 28.01.2016. godine, kojom je delimično usvojen tužbeni zahtev ovde tužioca i obavezan tuženi da mu isplati razliku penzije, postignuto je ukupno uvećanje tužiočeve penzije od 11,06%. Vanredno usklađivanje penzija koje je određeno Zaključkom Vlade Republike Srbije 30.10.2015. godine, određeno je na visinu penzije koju je tužilac ostvario u decembru 2007. godine i primenjeno je od 01.01.2008. godine. Počev od 01.01.2012.godine iz nadležnosti Fonda za socijalno osiguranje vojnih osiguranika, segment penzijskog i invalidskog osiguranja vojnih osiguranika konsolidovan je u sistem penzijskog i invalidskog osiguranja Republike Srbije pod uslovima i na način utvrđen Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju ("Službeni glasnik RS", br.101/10) i tuženi je na osnovu Uredbe o obimu i načinu preuzimanja imovine, obaveza i zaposlenih od Fonda za socijalno osiguranje vojnih osiguranika od strane Republičkog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje („Službeni glasnik RS“ 97/11) od 01.01.2012. godine, preuzeo poslove obezbeđivanja i sprovođenja penzijskog i invalidskog osiguranja vojnih osiguranika.

Polazeći od ovako utvrđenog činjeničnog stanja, nižestepeni sudovi su odbili tužbeni zahtev kao neosnovan, zaključujući da je nakon promene propisa i načina usklađivanja penzija osiguranika Fonda SOVO, došlo do izvesnog preklapanja nadležnosti i razlike u postupanju prilikom usklađivanja penzija u odnosu na penzionere iz osiguranja zaposlenih, budući da su vojni osiguranici stavljeni u identičan položaj sa civilnim penzionerima od 01.01.2008. godine što je i bio cilj Zakona o vojsci Republike Srbije. Tužiocu je nakon stupanja na snagu Zakona o Vojsci Srbije izvršeno usklađivanje penzija na osnovu odluke tadašnjeg Ministra odbrane od 01.01.2008. godine, koje nije primenjeno na druge korisnike penzija (civilne penzionere), pa u tom periodu nisu bili u istom položaju. Nakon što je u sudskim postupcima, a zatim i po Zaključku Vlade Republike Srbije utvrđeno pravo tužioca na vanredno usklađivanje penzije, tuženi je to usklađivanje izvršio i tužiocu isplatio tražene novčane iznose, čime je postupio u skladu sa svojim obavezama, pa sledom navedenog, tuženi nije diskriminatorski postupao prema tužiocu isplaćivanjem penzije u manjem iznosu od zakonom predviđene za period od decembra 2009. godine do oktobra 2010. godine.

Ustavom Republike Srbije u članu 21. stav 3. sadržano je pravilo o zabrani diskriminacije kojim je zabranjena svaka diskriminacija, neposredna ili posredna po bilo kom osnovu, a naročito po osnovu rase, pola, nacionalne pripadnosti i društvenog porekla, rođenja, veroispovesti, političkog ili drugog uverenja, imovnog stanja, kulture, jezika, starosti i psihičkog ili fizičkog invaliditeta. U stavu četvri je propisano da se ne smatraju diskriminacijom posebne mere koje Republika Srbija može uvesti radi postizanja pune ravnopravnosti lica ili grupe lica koja su suštinski u nejednakom položaju sa ostalim građanima.

Po članu 14. Evropske konvecnije o zaštiti ljudskih prava i osnovnih sloboda predviđeno je da se uživanje prava i sloboda predviđenih u ovoj konvenciji obezbeđuje bez diskriminacije po bilo kom osnovu kao što su pol, rasa, boja kože, jezik, veroispovest, političko ili drugo mišljenje nacionalno ili socijalno poreklo, veza sa nekom nacionalnom manjinom, imovino stanje, rođenje ili drugi status, dok je članom 1. Protokola 12. uz Konvenciju propisana opšta zabrana diskriminacije u ostvarivanju svakog prava koje predviđa zakon. Tako je stavom 1. propisano da će se svako pravo koje zakon predviđa ostvarivati bez diskriminacije po bilo kom osnovu, kao na primer po polu, rasi, boji kože, veroispovesti, političkom i drugom uverenju, nacionalnom ili društvenom poreklu, povezanosti sa nacionalnim manjinama, imovini, rođenju ili drugom statusu, a u stavu 2. da javne vlasti neće ni prema kome vršiti diskriminaciju po osnovama kao što su navedeni u stavu 1.

Zakonom o zabrani diskriminacije ("Službeni glasnik RS", br. 22/2009, 52/2021) uređuje se opšta zabrana diskriminacije, oblici i slučajevi diskriminacije, kao i postupci zaštite od diskriminacije. U smislu člana 2. tačka 1. navedenog Zakona, izrazi "diskriminacija" i "diskriminatorsko postupanje" označavaju svako neopravdano pravljenje razlike ili nejednako postupanje, odnosno propuštanje (isključivanje, ograničavanje ili davanje prvenstva), u odnosu na lica ili grupe kao i na članove njihovih porodica, ili njima bliska lica, na otvoren ili prikriven način, a koji se zasniva na rasi, boji kože, precima, državljanstvu, nacionalnoj pripadnosti ili etničkom poreklu, jeziku, verskim ili političkim ubeđenjima, polu, rodu, rodnom identitetu, seksualnoj orijentaciji, polnim karakteristikama, nivoom prihoda, imovnom stanju, rođenju, genetskim osobenostima, zdravstvenom stanju, invaliditetu, bračnom i porodičnom statusu, osuđivanosti, starosnom dobu, izgledu, članstvu u političkim, sindikalnim i drugim organizacijama i drugim stvarnim, odnosno pretpostavljenim ličnim svojstvima (u daljem tekstu: lična svojstva).

Polazeći od sadržine ustavnih i zakonskih normi, kao i normi Evropske konvencije za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda, diskriminacija predstavlja nejednako postupanje ili pravljenje razlike jednog lica u odnosu na druga lica u istoj ili sličnoj situaciji na osnovu ličnog svojstva lica ili grupe lica. Ukoliko nejednak tretman nije zasnovan na ličnom svojstvu, nije reč o diskriminaciji, već se eventualno radi o nekom drugom protivpravnom postupanju. Lično svojstvo se obično definiše kao lično obeležje lica koje određuje njegov fizički, psihološki, duhovni, ekonomski ili društveni identitet. Identitet tužioca nije određen i ne zavisi od pripadnosti licima koja su pravo na penziju ostvarila kao vojni osiguranici, pa u tom smislu razlikovanje na koje se ukazuje – razlikovanje u odnosu na penzionere iz osiguranja zaposlenih ne može se okarakterisati kao diskriminacija po osnovu ličnog svojstva.

U konkretnom slučaju tužilac je do 31.12.2011. godine svoje pravo na penziju ostvarivao u okviru Fonda za socijalno osiguranje vojnih osiguranika i stupanjem na snagu Zakona o Vojsci Srbije („Službeni glasnik RS“, br. 116/07, 88/09 i 101/10) prestale su da važe odredbe Zakona o Vojsci Jugoslavije („Službeni list SRJ“, br. 43/94, 28/96, 44/99, 74/99, 3/02 i 37/02 i „Službeni list SCG“, br. 7/05 i 44/05) kojima je bio uređen način usklađivanja penzija vojnih osiguranika, tako što se usklađivanje penzija vojnih osiguranika vrši po dinamici i na način utvrđen Zakonom kojim se uređuje penzijsko i invalidsko osiguranje. Time su vojni osiguranici izmenom zakonskih propisa stavljeni u identičan položaj sa penzionerima iz osiguranja zaposlenih od 01.01.2008. godine u pogledu načina usklađivanja penzija.

Tuženi je na osnovu Uredbe o obimu i načinu preuzimanja imovine, obaveza i zaposlenih od Fonda za socijalno osiguranje vojnih osiguranika od strane Republičkog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje („Službeni glasnik RS“ 97/11), preuzeo poslove obezbeđivanja i sprovođenja penzijskog i invalidskog osiguranja vojnih osiguranika od 01.01.2012. godine, odnosno od tada je iz nadležnosti Fonda za socijalno osiguranje vojnih osiguranika, izuzet segment penzijskog i invalidskog osiguranja vojnih osiguranika pod uslovima i na način utvrđen Zakonom o izmenama i dopunama Zakona o penzijskom i invalidskom osiguranju ("Službeni glasnik RS", br.101/10). Tužilac je svoje pravo na isplatu razlike penzije ostvario u sudskom postupku (za period od 01.12.2009. godine do 30.09.2015. godine) i delom na osnovu Zaključka Vlade Republike Srbije zaključenjem vansudskog poravnanja, iz čega sledi da tuženi nije neopravdanim pravljenjem razlike i nejednakim postupanjem, odnosno propuštanjem stavio tužioca u nepovoljniji položaj na osnovu nekog njegovog ličnog svojstva, isplaćivanjem penzije u manjem iznosu od zakonom predviđene za period od meseca decembra 2009. godine do oktobra 2010. godine. Neosnovani su navodi revizije o pogrešnoj primeni materijalnog prava, s obzirom da iz utvrđenog činjeničnog stanja ne sledi da je tuženi neopravdano stavio tužioca u nepovoljniji položaj u odnosu na druga lica prema stečenoj imovini, odnosno da je u konkretnom slučaju prema tužiocu neopravdano pravljena razlika ili nejednako postupano prema imovnom stanju, kao ličnom svojstvu.

Iz navedenih razloga, Vrhovni sud je na osnovu člana 414. stav 1. ZPP, odlučio kao u izreci.

Predsednik veća – sudija

Dragana Marinković, s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić