Presudom Apelacionog suda u Kragujevcu Gž2 134/17 od 18.05.2017. godine odbijena je kao neosnovana žalba tužene i potvrđena presuda Osnovnog suda u Čačku P2 341/15 od 15.11.2016. godine.

Protiv pravnosnažne presude donesene u drugom stepenu tužena je blagovremeno izjavila reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, pogrešno i nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja, pogrešne primene materijalnog prava i odluke o troškovima postupka.

Ispitujući pobijanu presudu na osnovu člana 408. Zakona o parničnom postupku („Službeni glasnik RS“, br. 72/11... 55/14 - u daljem tekstu: ZPP), Vrhovni kasacioni sud je utvrdio da izjavljena revizija nije osnovana.

U sprovedenom postupku nema bitne povrede odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 2. tačka 2. ZPP, na koju revizijski sud pazi po službenoj dužnosti. Revizijske navode kojima se ukazuje na to da su prvostepena i drugostepena presuda donete uz bitne povrede člana 374. stav 2. tačka 12. ZPP, Vrhovni kasacioni sud nije cenio jer se revizija iz ovih razloga ne može izjaviti u smislu člana 407. stav 1. - 3. ZPP.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, presudom Osnovnog suda u Čačku P2 29/12 od 20.09.2012. godine razveden je brak stranaka, a zajednička mal. ćerka stranaka VV, rođena ... godine u ..., poverena je na samostalno vršenje roditeljskog prava majci BB, uz obavezu oca AA da doprinosi izdržavanju deteta. Istom presudom uređen je i model održavanja ličnih odnosa između oca i deteta. Presudom Osnovnog suda u Čačku P 1481/13 od 12.12.2013. godine otac deteta je obavezan da na ime svog doprinosa za izdržavanje mal. VV plaća mesečno iznos od po 12.000,00 dinara počev od 01.06.2013. godine. U toku 2015. godine otac je saznao da mal. VV ne dolazi redovno u školu, da ima nekoliko jedinica, da kasni u školu iako živi u blizini i da je higijenski zapuštena, ali da je majka odbila razgovor sa školskim psihologom navodeći da svi u školi mrze njeno dete. U decembru mesecu 2015. godine, direktorka škole je pozvala oca deteta i obavestila ga da je situacija alarmantna, o čemu je otac obavestio oba nadležna centra za socijalni rad (u ... i ...) i na predlog Centra za socijalni rad u ... podneo tužbu radi izmene odluke o vršenju roditeljskog prava. U postupku po tužbi određena je privremena mera kojom je mal. VV odmah predata ocu AA, ovde tužiocu, a zatim i privremena mera kojom je uređeno održavanje ličnih kontakata između mal. VV i majke BB, ovde tužene, u Centru za socijalni rad u ... . Na osnovu člana 270. Porodičnog zakona, prvostepeni sud je pribavio predlog i mišljenje Centra za socijalni rad u ... i u ... na okolnosti roditeljske funkcionalnosti stranaka. Na osnovu opservacije celokupne porodične situacije stranaka, terenske posete domaćinstva u ... u kome boravi mal. VV, kontakata između mal. deteta i majke u prostorijama Centra za socijalni rad u ..., izveštaja Osnovne škole koju trenutno pohađa mal. VV i kontakata sa zamenikom javnog tužioca u Čačku, nižestepeni sudovi su utvrdili da mal. VV napreduje uobičajeno za svoj uzrast, da je zadovoljna uslovima u kojima živi sa ocem u ... i školom koju pohađa, kao i brigom o njoj od strane očeve primarne porodice (babe i dede po ocu sa kojima živi). Mal. VV pokazuje interesovanje za učenje i sticanje znanja, nema više negativnih ocena, ima sav školski pribor i adekvatno je odevena. Otac savesno obavlja svoju roditeljsku dužnost, što je rezultiralo boljim uspehom u školi i prihvatanjem mal. VV od strane školskog i vršnjačkog okruženja. Na osnovu konsultacija obavljenih sa radnicima Centra za socijalni rad u ..., stručni tim Centra za socijalni rad u ... smatra da je potrebno uvažiti jasan i nedvosmislen stav deteta da živi sa ocem u ..., jer se mal. VV prilagodila uslovima u očevoj porodici i zadovoljna je svojim postignućem u školi i odnosom sa vršnjacima, a otac AA poseduje roditeljske kapacitete za samostalno vršenje roditeljskog prava. Stručni tim je cenio i roditeljsku funkcionalnost majke i utvrdio da je njeno logičko rasuđivanje specifično, da sebe sagledava kao funkcionalnog roditelja bez mogućnosti samokritičnog sagledavanja svojih nedostataka u obavljanju roditeljske uloge, te da svaki predlog i savet posmatra kao napad na svoju ličnost. Komunikacija majke i deteta je na početku adekvatna, ali majka ubrzo zatim iznosi nezadovoljstvo prema detetovom ocu, babi, dedi, državnim institucijama i detetu, čime pojačava otpor kod mal. deteta. Ovakav odnos majke prema detetu otežava rad na prihvatanju šireg modela kontaktiranja deteta i majke, pa je stručni tim Centra za socijalni rad dao mišljenje da je u ovom momentu nužno i u najboljem interesu deteta da se viđanje između majke i deteta obavlja u kontrolisanim uslovima u prisustvu radnika Centra za socijalni rad u ..., jer se samo tako mal. VV oseća sigurno. Utvrđeno je da ukupne potrebe mal. VV iznose 12.000,00 dinara mesečno, da majka BB nije zaposlena, ali da s obzirom na svoje godine i obrazovanje može mesečno da doprinosi izdržavanju mal. deteta sa iznosom od 4.000,00 dinara.

Po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, pravilno su nižestepeni sudovi odlučili kada su izmenili odluku o vršenju roditeljskog prava i samostalno vršenje roditeljskog prava nad zajedničkim detetom stranaka mal. VV poverili ocu AA, uredili način održavanja ličnih odnosa između majke BB i mal. VV u Centru za socijalni rad u ... i obavezali majku BB da na ime svog doprinosa za izdržavanje mal. VV plaća mesečno iznos od po 4.000,00 dinara počev od 15.11.2016. godine, kao dana presuđenja.

Revizijom se prvenstveno pobija odluka drugostepenog suda u delu koji se odnosi na vršenje roditeljskog prava nad zajedničkim detetom stranaka i način održavanja ličnih odnosa između majke i mal. deteta u kontrolisanim uslovima u prostorijama Centra za socijalni rad u ... . Tužena smatra da nižestepene presude predstavljaju „trajno rešenje“, zato što se utvrđenim modelom uređivanja načina održavanja ličnih odnosa između majke i mal. VV onemogućava napredak saradnje između majke i deteta i ne daje nikakva nada u unapređenje njihovih odnosa, pa time ni mogućnost da se pobijane odluke promene.

Vrhovni kasacioni sud je navode revizije ocenio kao neosnovane. Odluka o samostalnom vršenju roditeljskog prava od strane jednog roditelja, ovde oca mal. deteta, doneta je primenom odredaba člana 77. stav 3. i člana 272. stav 2. u vezi sa članom 270. Porodičnog zakona, podložna je proveri, kao i promeni u zavisnosti od promene okolnosti bitnih za njeno donošenje. Roditeljsko pravo je izvedeno iz dužnosti roditelja u vezi sa ostvarivanjem prava deteta i postoji samo u granicama i u meri koja je potrebna za zaštitu ličnosti, prava i interesa deteta (član 67.). Nadzor nad vršenjem roditeljskog prava u ovom slučaju obavlja nadležni organ starateljstva u vidu preventivnog nadzora (član 79.) i u vidu korektivnog nadzora (član 80.).

Polazeći od činjenica i okolnosti ovoga slučaja u vreme presuđenja, po nalaženju Vrhovnog kasacionog suda, nema osnova za sumnju u ispravnost donete odluke o samostalnom vršenju roditeljskog prava od strane oca mal. deteta. Tužena, kao drugi roditelj koji ne živi sa detetom i ne vrši neposredno i samostalno dužnosti iz sadržine roditeljskog prava, nižestepenim presudama nije lišena svoga prava i obaveze da savesno i brižljivo vrši roditeljsko pravo ulažući poseban trud i napor da njen lični kontakt sa detetom bude adekvatan, prilagođen potrebama i uzrastu mal. deteta, želji deteta da bude voljeno i prihvaćeno u sredini u kojoj živi i da njegovi bliski srodnici ne budu izloženi uznemiravanju, omalovažavanju i uvredama.

Odluka o održavanju ličnih odnosa mal. deteta i tužene doneta je pravilnom primenom materijalnog prava iz člana 61. stav 1. Porodičnog zakona, kojim je propisano da dete ima pravo da održava lične odnose sa roditeljem sa kojim ne živi, i člana 78. stav 3. istog zakona, koji predviđa pravo i dužnost roditelja koji ne vrši roditeljsko pravo da sa detetom održava lične odnose. Način održavanja ličnih odnosa u ovom slučaju je uređen u skladu sa predlogom organa starateljstva, primeren je sadašnjim prilikama i odgovara dosadašnjem načinu viđanja koji je prehodio donošenju nižestepenih odluka. Širi model kontaktiranja mal. deteta i majke biće moguć kada uviđanjem svojih propusta majka koriguje svoje ponašanje prema mal. detetu i članovima porodice u kojoj dete trenutno boravi, te svoje interesovanje i brigu za školovanje deteta uskladi sa pravilima funkcionisanja školskog sistema.

Imajući u vidu izloženo i nalazeći da ne postoje razlozi zbog kojih je revizija izjavljena, kao ni razlozi na koje se pazi po službenoj dužnosti, Vrhovni kasacioni sud je primenom člana 414. ZPP odlučio kao u izreci.

Predsednik veća - sudija

Katarina Manojlović Andrić,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić