Vrhovni kasacioni sud, u veću sastavljenom od sudija: Jasminke Stanojević, predsednika veća, Spomenke Zarić i Biserke Živanović, članova veća, u parnici tužilje AA iz ..., čiji je punomoćnik Goran Mandić, advokat iz ..., protiv tuženih BB, VV, GG, DD, ĐĐ, EE i ŽŽ, sve nepoznatog boravišta, čiji je privremeni zastupnik Nenad Avramov, advokat iz ..., radi utvrđenja, odlučujući o reviziji 28.02.2019. godine, u sednici od 09.06.2021. godine doneo je

R E Š E NJ E

UKIDA SE presuda Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 4726/18 od 28.02.2019. godine u stavu prvom i usvajajućem delu stava drugog izreke i predmet se u tom delu vraća drugostepenom sudu na ponovno suđenje.

O b r a z l o ž e nj e

Presudom Osnovnog suda u  Zrenjaninu P 1124/18 od 06.09.2018. godine, stavom prvim izreke, utvrđeno je da je tužilja isključivi vlasnik nepokretnosti u LN ... KO ... i to  zemljišta pod zgradom – objektom od 90 m2, na parceli ... i zemljišta uz zgradu parcela ..., po osnovu održaja, što su tužene dužne priznati i kao upisani suvlasnici trpeti uknjižbu prava svojine u korist tužilje. Stavom drugim izreke, tužilja je obavezana da privremenom zastupniku tuženih naknadi troškove parničnog postupka u iznosu od 148.500,00 dinara.

Presudom Apelacionog suda u Novom Sadu Gž 4726/18 od 28.02.2019. godine,  stavom prvim izreke, delimično je usvojena žalba tuženih i preinačena prvostepena presuda tako što je odbijen kao neosnovan tužbeni  zahtev da se utvrdi da je tužilja isključivi vlasnik nekretnine u LN ... KO ..., pod parcelom ..., zemljište pod zgradom – objektom od 90 m2, i parcela ... zemljište uz zgradu – objekat, po osnovu održaja, što bi tužene bile dužne da priznaju i trpe tužiljinu uknjižbu. Tužilja je obavezana da privremenom zastupniku tuženih isplati troškove postupka u iznosu od 196.500,00 dinara. Stavom drugim izreke, tužilja je obavezana da zastupniku tuženih isplati troškove žalbenog postupka u iznosu od 48.000,00 dinara, sa zakonskom zateznom kamatom od izvršnosti odluke do isplate, a odbijen je zahtev privremenog zastupnika tuženih za zakonsku zateznu kamatu na dosuđeni iznos troškova žalbenog postupka od presuđenja do izvršnosti.

Protiv drugostepene presude, tužilja je blagovremeno izjavila reviziju, zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka i pogrešne primene materijalnog prava.

Vrhovni kasacioni sud je ispitao pobijanu presudu u smislu člana 408. važećeg Zakona o parničnom postupku – ZPP i utvrdio da je revizija tužilje osnovana.

Prema činjeničnom stanju utvrđenom u prvostepenom postupku, tužilja je 2007. godine kupila i isplatila kupoprodajnu cenu prodavcu ZZ za kp ...-... u KO ..., što čini kuću sa okućnicom u Ulici ... ..., koje predstavljaju jedinstven plac sa jednom ulaznom kapijom i ogradom. Ugovor o kupoprodaji sačinjen je 2017. godine, kada je prodavac ZZ mogao da dođe iz ... zbog finansijskih problema i problema sa dokumentima. Kada je htela da ovaj ugovor sprovede u katastru, tužilja je saznala da se jedan deo nepokretnosti, odnosno kp ... i .... vode na imenima tuženih. Parcele ... i ... su upisane na tužiljinog prodavca, a zatim na tužilju. Utvrđeno je da je ZZ predmetnu nepokretnost kupio 1998. godine od porodice II, koji su tu prethodno živeli duže od 70 godina, a on je u predmetnoj kući živeo 10 godina, nakon čega se vratio u .., a kuću prodao tužilji, koja se nalazi u nesmetanoj državini spornih nekretnina od 2007. godine.

Kod ovako utvrđenog činjeničnog stanja, prvostepeni sud je utvrdio da je tužilja isključivi vlasnik po osnovu održaja zemljišta i objekata na kp ... i ... u KO ... . Po oceni prvostepenog suda, ispunjeni su zakonski uslovi za sticanje prava svojine održajem u smislu člana 28. stav 4. Zakona o osnovama svojinsko pravnih odnosa, jer su tužilja i njeni pravni prethodnici savesni držaoci spornih nekretnina duže od 20 godina, s tim što se savesnost prema članu 72. stav 3. tog zakona pretpostavlja, pa je na tuženima bio teret dokazivanja da na strani tužilje nema savesnosti.

Pobijanom drugostepenom presudom prvostepena presuda je preinačena i tužbeni zahtev tužilje odbijen kao neosnovan. Po oceni drugostepenog suda, ne postoji savesnost pravnog prethodnika tužilje ZZ, koji je bio upisan kao vlasnik parcela ... i ..., jer mu nije moglo ostati nepoznato, najkasnije kada se upisao kao vlasnik samo na navedene dve parcele, da su parcele ... i ... u LN ... KO ... bile upisane kao suvlasništvo tuženih. Po oceni drugostepenog suda, upisom prava svojine na parcelama ... i ... prekida se savesnost pravnog prethodnika tužilje ZZ, pa se državina spornih parcela ... i ... od strane tog lica ne može uračunati u vreme potrebno za održaj tužilje, imajući u vidu odredbu člana 32. stav 2. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa da se na nepokretnosti pravo svojine ne može steći okupacijom, kao i da niko ne može preneti više prava nego što ih i sam ima. Državina tužilje u periodu od 2007. godine do 2017. godine nije bila zakonita, u smislu člana 72. stav 1. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa, jer se zasnivala na usmenom kupoprodajnom ugovoru koji ne predstavlja punovažan pravni osnov za sticanje prava svojine na nepokretnostima, a njena državina nije ni savesna počev od saznanja da se sporne parcele vode kao suvlasništvo tuženih, pa iz navedenog proizlazi da nisu ispunjeni zakonski uslovi za sticanje prava svojine održajem u smislu člana 28. st.2. i 4. Zakona o osnovama svojinskopravnih odnosa.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, revizijom tužilje se osnovano ukazuje da je pobijana drugostepena presuda zahvaćena bitnom povredom odredaba parničnog postupka iz člana 374. stav 1. ZPP, koja je uticala na zakonitost presude, kao i da je zbog pogrešne primene materijalnog prava činjenično stanje ostalo nepotpuno utvrđeno.

Prema članu 394. tačka 1. ZPP, drugostepeni sud će presudom da preinači prvostepenu presudu ako je na osnovu rasprave utvrdio drugačije činjenično stanje nego što je ono u prvostepenoj presudi.

Iz navedene zakonske odredbe proizlazi da drugostepeni sud nije mogao bez držanja rasprave da utvrdi drugačije činjenično stanje nego što je ono u prvostepenoj presudi, a u konkretnom slučaju drugostepeni sud je utvrdio da je pravni prethodnik tužilje ZZ bio nesavestan držalac predmetnih nepokretnosti, što je suprotno zaključku prvostepenog suda, donetom na osnovu ocene izvedenih dokaza, da je tužilja, kao i njen pravni prethodnik, savestan držalac spornih nepokretnosti.

Budući da zaključak drugostepenog suda o nesavesnosti tužilje i njenog pravnog prethodnika ne proizlazi iz činjeničnog stanja utvrđenog u prvostepenom postupku, potrebno je da drugostepeni sud otvori raspravu i utvrdi sve relevantne činjenice u vezi savesnosti tužilje i njenih pravnih prethodnika, a naročito da pribavi ugovor o kupoprodaji iz 1998. godine, kojim je pravni prethodnik tužilje ZZ predmetnu nekretninu kupio od porodice II, kao i ugovor o kupoprodaji koji je tužilja sa njim kao prodavcem zaključila 2017. godine.

Iz navedenih razloga, Vrhovni kasacioni sud je odlučio kao u izreci, na osnovu člana 416. stav 2. ZPP.

Predsednik veća - sudija

Jasminka Stanojević,s.r.

Za tačnost otpravka

Upravitelj pisarnice

Marina Antonić