Protiv drugostepene presude, tužilac je blagovremeno preko punomoćnika izjavio reviziju zbog bitnih povreda odredaba parničnog postupka, nepotpuno utvrđenog činjeničnog stanja, pogrešne primene materijalnog prava, i iz razloga propisanih članom 404. Zakona o parničnom postupku.

Apelacioni sud u Beogradu je rešenjem R3 br. 149/15 od 16.09.2015. godine predložio Vrhovnom kasacionom sudu odlučivanje o reviziji tužioca kao izuzetno dozvoljenoj.

Po oceni Vrhovnog kasacionog suda, ispunjeni su uslovi za odlučivanje o reviziji tužioca kao izuzetno dozvoljenoj, u smislu člana 395. Zakona o parničnom postupku – ZPP (''Službeni glasnik RS'' 125/04, 111/09), koji se u ovom postupku primenjuje po osnovu člana 506. stav 1. ZPP (''Službeni glasnik RS'' 72/11). Naime, tužilac je uz reviziju priložio presude Apelacionog suda u Beogradu kojima je u istoj pravnoj situaciji odlučeno različito u odnosu na pobijanu drugostepenu presudu, pa po oceni revizijskog suda postoji potreba ujednačavanja sudske prakse, u smislu člana 395. ZPP. Stoga je odlučeno kao u stavu I izreke ovog rešenja.

Prema utvrđenom činjeničnom stanju, tužilac je 09.03.2004. godine nadležnom organu Gradske uprave tuženog podneo zahtev za izdavanje dozvole za obavljanje delatnosti auto taksi prevoza putnika i dostavio dokaze u pogledu ispunjenosti traženih uslova. Sekretarijat za privredu Gradske uprave Grada Beograda je rešenjem od 19.09.2005. godine odbio tužiočev zahtev, sa obrazloženjem da ne postoji slobodno mesto predviđeno godišnjim planom potreba grada. Pred Ustavnim sudom pokrenut je postupak za ocenu ustavnosti i zakonitosti odredaba Odluke o auto taksi prevozu („Službeni list Grada Beogrda“ br. 12/02, 5/03 i 14/04), po osnovu koje je doneta navedena odluka, a kojom se ograničava broj preduzetnika koji mogu obavljati delatnost prevoza taksi vozilom. Odlukom Ustavnog suda U 53/04 od 29.09.2005. godine utvrđeno je da sporne odredbe nisu u saglasnosti sa Ustavom i zakonom. Tužilac je protiv rešenja tuženog od 19.09.2005. godine izjavio žalbu, nakon donošenja odluke Ustavnog suda, i nadležnom organu je podneo zahtev za izmenu pojedinačnog akta. Zbog nepostupanja tuženog po njegovom zahtevu, tužilac je 12.09.2006. godine drugostepenom organu tuženog izjavio žalbu, o kojoj nije odlučeno. Presudom Okružnog suda u Beogradu U. 329/06 od 30.05.2006. godine usvojena je tužba tužioca i tuženom je naložen da u roku od 30 dana od prijema presude odluči o tužiočevoj žalbi izjavljenoj protiv rešenja tuženog od 19.09.2005. godine. Rešenjem Gradskog veća Grada Beograda od 18.07.2006. godine odbijena je žalba tužioca izjavljena protiv prvostepene odluke. Navedeno rešenje poništeno je presudom Okružnog suda u Beogradu U. 1704/06 od 20.10.2006. godine. U ponovnom postupku, rešenjem drugostepenog organa od 20.12.2006. godine poništeno je rešenje tuženog od 19.09.2005. godine i predmet je vraćen prvostepenom organu na ponovni postupak. Nadležni organ tuženog je 01.02.2007. godine doneo rešenje kojim je utvrđeno da tužilac ne ispunjava uslove propisane tada važećom Odlukom o auto taksi prevozu putnika na teritoriji Grada Beograda („Službeni list Grada Beograda“ br. 29/05), koja je stupila na snagu nakon donošenja odluke Ustavnog suda. U obrazloženju ovog rešenja, navedeno je da nema slobodnog mesta za taksi vozila, predviđenog programom potreba za taksi prevozom za 2007. godinu. Protiv navedenog rešenja, tužilac je izjavio žalbu, koja je rešenjem drugostpeenog organa od 31.03.2008. godine usvojena i predmet je vraćen prvostepenom organu na ponovno rešavanje. U ponovnom postpku, Sekretarijat za privredu gradske uprave tuženog je 27.03.2008. godine doneo rešenje kojim je spojio postupke po zahtevu tužioca za obavljanje delatnosti auto taksi prevoza od 09.02.2004. godine i po zahtevu za izmenu pojedinačnog akta od 06.03.2006. godine i tužiocu je dao saglasnost da obavlja auto taksi delatnost kao samostalni preduzetnik. Utvrđeno je da je tužilac od 02.02.2004. godine do 23.07.2008. godine bio prijavljen u evidenciji kao nezaposleno lice, a da je od 12.06.2008. godine upisan u registar preduzetnika u Agenciji za privredne registre. Iz nalaza i mišljenja sudskog veštaka ekonomsko finansijske struke utvrđena je visina izgubljene dobiti u periodu od 09.02.2004. godine do izdavanja saglasnosti za bavljenje auto taksi delatnošću.

Pobijanom drugostepenom presudom preinačena je prvostepena presuda u usvajajućem delu i odbijen kao neosnovan tužbeni zahtev tužioca da mu tuženi naknadi štetu na ime izgubljene dobiti sa pripadajućom zakonskom zateznom kamatom. Po oceni drugostepenog suda, nije bilo nezakonitog rada organa tuženog, u smislu člana 172. stav 1. Zakona o obligacionim odnosima, s obzirom da je nadležni organ postupao u okviru svojih ovlašćenja i u skladu sa tada važećim propisima. Nakon objavljivanja odluke Ustavnog suda 53/04, kojom je ocenjeno da pojedine odredbe Odluke tuženog o auto-taksi prevozu (''Službeni list Grada Beograda'' 12/2, 5/03 i 14/04), kojima se ograničava broj preduzetnika koji mogu obavljati delatnost prevoza taksi vozilom nisu u saglasnosti sa Ustavom i zakonom, dana 03.11.2005. godine stupio je na snagu Zakon o izmenama Zakona o prevozu putnika u drumskom saobraćaju (''Službeni glasnik RS'' 91/05), kojim su brisane odredbe o zabrani ograničavanja broja auto-taksi prevoznika. Na osnovu ovog propisa, tuženi je novom Odlukom o auto-taksi prevozu (''Službeni list Grada Beograda'' 29/05), ponovo predvideo ograničenje broja auto-taksi prevoznika na teritoriji Grada Beograda i članom 43. ove odluke propisao da će se postupci po prijavi za upis u registar koji su započeti a po kojima nije doneto rešenje do početka primene ovog propisa, nastaviti po odredbama ove odluke. S obzirom na navedeno, nadležni organi tuženog su postupali u skladu sa odredbama tada važećeg Zakona o prevozu putnika u drumskom saobraćaju i tada važeće Odluke o auto-taksi prevozu, a nakon toga je rešenjem Agencije za privredne registre od 12.06.2008. godine, tužilac upisan kao preduzetnik za obavljanje taksi prevoza, čime su otklonjene štetne posledice uskraćivanja saglasnosti tužiocu za bavljenje ovom delatnošću. Odluka Ustavnog suda kojom je utvrđena neustavnost Odluke o auto-taksi prevozu ne sadrži odredbu koja predviđa da će se posledice primene neustavne odluke otkloniti naknadom štete licima čija su prava povređena pojedinačnim aktom, u smislu člana 58. tada važećeg Zakona o postupku pred Ustavnim sudom i pravnim dejstvom njegovih odluka. S obzirom na navedeno, nije bilo nezakonitog rada organa tužene, pa tužiocu ne pripada naknada štete u vidu izmakle dobiti u spornom periodu.

Revizijom tužioca se osnovano ukazuje da je drugostepeni sud odlučujući o žalbama pogrešno primenio materijalno pravo.

Prema odredbama čl. 2, 7. i 36. Zakona o drumskom saobraćaju (''Službeni glasnik RS'' 46/95, 66/01, 61/05), auto-taksi prevoz je javni prevoz putnika koji se obavlja putničkim automobilom koji ispunjava uslove propisane tim zakonom (član 2); da opština, odnosno grad uređuje i obezbeđuje, u skladu sa zakonom, organizacijom i načina obavljanja javnog prevoza putnika koji se obavlja na teritoriji jedne opštine, odnosno grada i auto-taksi prevoza (član 7); a opština, odnosno grad može, u smislu člana 36, propisati bliže uslove za obavljanje auto- taksi prevoza (stav 1), da opština, odnosno grad, u skladu sa saobraćajno-tehničkim uslovima, donosi program kojim se definiše optimalno organizovanje auto-taksi prevoza (stav 2), da se saobraćajno-tehnički uslovi definišu u tekućoj za narednu godinu, a na osnovu istraživanja karakteristika prevoznih zahteva – vožnji koje obavljaju ovlašćene stručne organizacije (stav 3), i da prilikom donošenja programa opštine, odnosno grad nemaju pravo da ograničavaju broj lica koja mogu obavljati auto-taksi prevoz na teritoriji opštine, odnosno grada (stav 4).

Odlukom o auto-taksi prevozu (''Službeni list Grada Beograda'' 12/02, 5/03, 14/04), donetom s pozivom na navedene odredbe člana 36. Zakona o drumskom saobraćaju bilo je propisano da se u okviru godišnjeg i višegodišnjeg planiranja potreba u taksi prevozu putnika i stvari na teritoriji Grada Beograda planiraju potrebe za taksi prevoz, da godišnji plan potreba sadrži broj taksi vozača čijim se radom zadovoljavaju potrebe za ovom vrstom prevoza, određeni organ nadležan za donošenje godišnjeg plana, način i postupak donošenja plana.

Fizičko lice može obavljati taksi prevoz kao preduzetnik ako pored uslova utvrđenih zakonom ispunjava i uslov utvrđen ovom odlukom – da ima slobodno mesto taksi vozača u godišnjem planu potreba iz člana 5. Odluke (član 6. stav 1. tačka 7).

Ustavni sud je odlukom I U 53/04 od 29.09.2005. godine utvrdio da odredbe člana 6. stav 1. tačka 7. i člana 11. stav 4. Odluke o auto-taksi prevozu (''Službeni list Grada Beograda'' 12/02, 5/03, 14/04) nisu u saglasnosti sa Ustavom i zakonom. U obrazloženju ove odluke navedeno je, između ostalog, da je: ''odredbom člana 36. stav 4. Zakona o prevozu u drumskom saobraćaju propisano da se aktom opštine, odnosno grada kojom se definiše optimalno organizovanje autotaksi prevoza, ne može ograničavati broj lica koja mogu obavljati auto taksi prevoz na teritoriji opštine, odnosno grada, da zakonom utvrđeno ovlašćenje opštine odnosno grada da uređuje i obezbeđuje posebne uslove, kao i organizaciju obavljanja ove vrste javnog prevoza po oceni Suda, isključuje mogućnost da se na osnovu navedenog ovlašćenja aktom lokalne samouprave... ograničava broj lica koja se mogu baviti taksi delatnošću, što osporene odredbe člana 6. stav 1. tačka 7. i člana 11. stav 4. Odluke, čini nesaglasnim sa zakonom''.

Kako je tuženi primenjujući navedene neustavne i nezakonite odredbe Odluke o auto-taksi prevozu, kojima je bio ograničen broj lica koja se mogu baviti taksi delatnošću na teritoriji Grada Beograda, odbio davanje saglasnosti tužiocu za obavljanje auto-taksi prevoza putnika na teritoriji Grada Beograda po njegovom zahtevu od 09.03.2004. godine, što se po oceni Vrhovnog kasacionog suda smatra nepravilnim radom organa, i odbijao da na zahtev tužioca stavi van snage ovaj pojedinačni akt po osnovu pravnog dejstva odluke Ustavnog suda, prema članu 57. Zakona o postupku pred Ustavnim sudom i pravnom dejstvu njegovih odluka (''Službeni glasnik RS'' 32/91, 67/93, 101/05, 107/07), tuženi je na osnovu odredaba člana 172. Zakona o obligacionim odnosima, dužan da tužiocu naknadi štetu proisteklu donošenjem neustavne i nezakonite odluke, na osnovu koje je tužiocu uskraćena saglasnost za obavljanje auto-taksi delatnosti.

Pogrešan je stoga stav drugostepenog suda da je tužilac nepravilno koristio sudsku zaštitu podnošenjem tužbe redovnom sudu, a da prethodno nije koristio ustavno pravno sredstvo iz člana 58. navedenog Zakona o postupku pred Ustavnim sudom i pravnom dejstvu njegovih odluka, jer odlukom o neustavnosti i nezakonitosti navedene Odluke tuženog nije određeno da će pravne posledice neustavnosti i nezakonitosti biti otklonjene naknadom štete, budući da se odredbe člana 58. navedenog zakona, kao put zaštite, primenjuju ako se izmenom pojedinačnog akta ne mogu otkloniti posledice nastale usled primene opšteg akta za koji je odlukom Ustavnog suda utvrđeno da nije u saglasnosti sa Ustavom i zakonom.

Kako je tuženi tek posle višestrukog ukidanja odluke o izmeni pojedinačnog akta u smislu člana 57. navedenog zakona, izmenio pojedinačni akt kojim je tužiocu uskratio saglasnost za obavljanje auto-taksi delatnosti, tužilac je konačno od tuženog ovu saglasnost dobio 27.03.2008. godine, na osnovu koje je upisan u registar APR kao preduzetnik sa danom početka obavljanja delatnosti – 12.06.2008. godine, pravo tužioca na naknadu štete nije uslovljeno prethodnim postupkom pred Ustavnim sudom. Zato tužilac ima pravo na naknadu štete po pravilima obligacionog prava i ovlašćen je da ovo svoje potraživanje ostvari podnošenjem tužbe za naknadu štete redovnom sudu.

U pogledu zakonskih uslova za naknadu ove štete, obima njene naknade, visine štete i odluke o iznosu tužbenog zahteva u smislu odredaba Zakona o obligacionim odnosima, pobijana drugostepena odluka uopšte ne sadrži razloge, pa su zbog pogrešne primene materijalnog prava u pogledu osnova odgovornosti tuženog za naknadu ove štete ostale neutvrđene činjenice u pogledu navedenih okolnosti u smislu člana 189. Zakona o obligacionim odnosima.

Iz iznetih razloga Vrhovni kasacioni sud je na osnovu ovlašćenja iz člana 407. stav 2. ZPP ukinuo pobijanu drugostepenu presudu i odlučio kao u izreci.

U ponovnom postupku drugostepeni sud će otkloniti rečene nedostatke i doneti zakonitu i pravilnu odluku.

Predsednik veća-sudija

Snežana Andrejević,s.r.